Wszystkie roszczenia pracownicze ulegają przedawnieniu po upływie 3 lat. Zasądzone wyrokiem sądu należności mają dłuższy termin przedawnienia – 10 lat od uprawomocnienia się orzeczenia. Taki sam 10-letni termin przedawniający mają też świadczenia przysługujące zatrudnionemu lub pracodawcy na mocy ugody sądowej.
Art. 291 k.p.
§ 1. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
§ 2. Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia.
§ 21. Przepis § 2 stosuje się także do roszczenia pracodawcy, o którym mowa w art. 611 oraz w art. 1011 § 2.
§ 3. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
§ 4. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
§ 5. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w kodeksie przed takim organem, ulega przedawnieniu z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.
Pytanie
Pracuję w gimnazjum w charakterze nauczyciela języka obcego już piąty rok. Pracodawca wypłaca mi więc dodatek stażowy w wysokości 5%. Niedawno odnalazłem świadectwo pracy potwierdzające okres mojego zatrudnienia u prywatnego pracodawcy. Po przedstawieniu tego dokumentu pracodawca zaczął mi wypłacać wyższy dodatek, ale od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostarczyłem świadectwo pracy. Chciałbym się dowiedzieć, czy mam możliwość dochodzenia dodatku stażowego za poprzednie okresy?
Komentarz
W przedstawionym stanie faktycznym roszczenie o wypłatę wyższego dodatku stażowego, do którego ma prawo nauczyciel niezależnie od wymiaru zatrudnienia, na pewno stało się wymagalne w dniu dostarczenia świadectwa pracy. Od tego też dnia pracownik ma 3 lata na ewentualne dochodzenie roszczeń przed sądem pracy. Problem dotyczy jednak innej materii, a mianowicie, czy pracownik może dochodzić wypłaty wymienionego świadczenia za okres np. 3 lat wstecz od dnia dostarczenia świadectwa.
W piśmiennictwie występują dwa odmienne stanowiska. Według pierwszego przy takim zapisie art. 291 § 1 Kodeksu pracy nie ma możliwości dochodzenia roszczeń 3 lata wstecz. Określony tym przepisem termin dotyczy sytuacji niewypłacania określonego świadczenia po dostarczeniu dokumentu potwierdzającego prawo do np. wyższego dodatku stażowego. Wówczas pracownik ma 3 lata na dochodzenie wypłaty zaległego świadczenia przed sądem pracy.
Występuje również inny podgląd, według którego pracownik po dostarczeniu odpowiednich dokumentów potwierdzających nabycie prawa do określonego świadczenia, w tym przypadku wyższego stażowego, może dochodzić wypłaty różnicy między niższym dodatkiem a należnym wyższym za 3 lata wstecz od dnia przedstawienia świadectwa pracy.
Pytanie
Jeden z byłych pracowników przez niewykonanie swoich obowiązków 4 lata temu wyrządził pracodawcy dość wysoką szkodę. Pracodawca powziął wiadomość o sprawcy tej szkody dopiero 6 miesięcy temu. Czy może jeszcze dochodzić naprawienia szkody przez pracownika przed sądem pracy?
Komentarz
Niestety pracodawca nie będzie mógł dochodzić swoich roszczeń w postaci naprawienia szkody przez byłego pracownika przed sądem pracy. Mimo że od powzięcia wiadomości o sprawcy szkody nie upłynął jeszcze rok, to od wyrządzenia szkody upłynęło więcej niż 3 lata – w przedstawionym stanie faktycznym okres ten wynosi 4 lata.
Drugi termin w wymiarze 3 lat spowodował, że pracodawca nie będzie mógł dochodzić swoich roszczeń, bowiem art. 291 § 2 Kodeksu pracy wyraźnie ustala, że roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia.
Wymienione terminy mają zastosowanie do roszczeń pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 Kodeksu pracy oraz wyrównania szkody powstałej wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie.
Pytanie
Cztery lata temu prawomocnym wyrokiem sądu rejonowego została mi zasądzona odprawa w związku ze zwolnieniem mnie z pracy z winy pracodawcy. Z uwagi na to, że podobno pracodawca był w trudnej sytuacji finansowej, do chwili obecnej nie zostało mi to świadczenie wypłacone. Czy jeszcze mogę dochodzić przed sądem wypłaty tej odprawy?
Komentarz
Tak, ponieważ w tym przypadku roszczenia o wypłatę odprawy z powodu zwolnienia z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy ulegają przedawnieniu z upływem 10 lat.
Co do zasady, roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się po upływie 3 lat od dnia wymagalności. Jednak art. 291 § 5 Kodeksu pracy przewiduje w tym zakresie wyjątek, który dotyczy już orzeczonych świadczeń. I tak roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, tj. przez sąd pracy, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w kodeksie przed takim organem, np. przed komisją pojednawczą czy sądem pracy, ulega przedawnieniu z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.
Joanna Skrobisz