Zmieniły się stawki wynagrodzeń pracowników samorządowych. Ściślej mówiąc, zmieniły się odpowiednie rozporządzenia, które dotyczą płac, ale to jeszcze nie oznacza, że podwyżki muszą być wprowadzone automatycznie. Wydaje się jednak, że w niektórych przypadkach, mimo braku precyzyjnych w tej sprawie przepisów, do podwyższenia płac dojść powinno.
O ok. 3 proc. rząd podniósł stawki wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników samorządowych i w tak podniesionej wysokości obowiązują od 1 stycznia 2005 r. Jak zwykle jednak odpowiednich rozporządzeń w tej sprawie nie można było wydać z początkiem roku (zależą bowiem od tego, kiedy zostanie przyjęty budżet państwa na dany rok), zatem wzorem lat ubiegłych ewentualne podwyżki z wyrównaniem od 1 stycznia w zasadzie powinny być przeliczone do końca marca – w zasadzie, gdyż tak się to odbywa w państwowej sferze budżetowej i taką regułę zwykło się stosować wobec pracowników samorządowych, chociażby z uwagi na to, że stawki są podnoszone w takim samym stopniu, w jakim rosną środki na wynagrodzenia w budżetówce.
Nie ma przymusu
Rzecz w tym, że przepisy bezpośrednio dotyczące wynagrodzeń pracowników urzędów gmin, starostw powiatowych czy urzędów marszałkowskich nie wyjaśniają, kiedy takie podwyżki należy przeprowadzić. Mało tego, nie przewidują one mechanizmu automatycznego wzrostu indywidualnych płac, a zatem podniesienie stawek przez rząd nie oznacza – co wyjaśniał swego czasu resort gospodarki i pracy – przymusu podwyższenia wynagrodzeń.
Jak zatem traktować zmiany ogłaszane w rządowym rozporządzeniu, w którym stwierdza się, że nowe regulacje mają zastosowanie od początku danego roku, a zarazem nie ma wyraźnie mowy, że to bezwzględny obowiązek? Z oficjalnych oświadczeń wspomnianego resortu wynika, że o tym, jak np. gmina kształtuje wynagrodzenia swoich pracowników i czy może pozwolić sobie na podwyżki, decyduje jej budżet, a nowelizacje rozporządzeń dotyczących płac samorządowych wydaje się po to, aby w ogóle umożliwić ich waloryzację. I racja – bez tych nowelizacji nikt nie miałby szans na podwyżki, gdyż w rozporządzeniach wydanych na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych ustalane są konkretne wysokości wynagrodzeń, zaś ani ustawa, ani akty wykonawcze do niej nie określają żadnego mechanizmu waloryzacyjnego. Skoro tak, to wydaje się, że przynajmniej osobom, których dotychczasowe wynagrodzenia po ogłoszeniu rządowych zmian nie osiągnęły najniższych pułapów, należałoby podnieść płace chociażby do tej nowej minimalnej granicy.
Jakie zmiany
Dla przykładu, według tabeli miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego, w 2004 r. dolna granica „widełek” dla I kategorii zaszeregowania wynosiła 750 zł, a górna – 1030 zł. Teraz, po ich podniesieniu przez rząd o ok. 3 proc., stanowią odpowiednio 770 zł i 1060 zł. Co najmniej niezrozumiałe byłoby pozostawienie czyjejś płacy na poziomie 750 zł.
Tabela ta, składająca się z 22 kategorii zaszeregowania, zmieniona została w całości (patrz obok), ale nie są to jedyne zmiany wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2005 r. zmieniającym rozporządzenie z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. nr 34, poz. 309). Zmieniono też tabelę stanowisk, kwot wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego i wymaganych kwalifikacji wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw, a także częściowo zawartość tabel zaszeregowań i wymagań kwalifikacyjnych pracowników urzędów gmin, miast, pracowników starostw powiatowych, urzędów marszałkowskich (co dotyczy skarbnika województwa), pracowników zatrudnionych na stanowiskach wspólnych (dotyczy naczelnika wydziału, rzecznika prasowego, głównego księgowego i audytora wewnętrznego). Nie wprowadzono natomiast zmian w zaszeregowaniach i wymaganiach kwalifikacyjnych pracowników pomocniczych, obsługi oraz pracowników Straży Gminnej (miejskiej).
O ok. 3 proc. wzrosły też stawki wynagrodzeń pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego.
1. Pracownikowi samorządowemu, który został odsunięty od wykonywania obowiązków w następstwie zawieszenia organów gminy na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 1996 r. nr 13, poz. 74 z późn. zm.), przysługuje wynagrodzenie gwarancyjne przewidziane w art. 81 par. 1 k.p.
2. Do wynagrodzenia przewidzianego w art. 81 par. 1 k. p., nie mają zastosowania zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop i wobec tego w wynagrodzeniu tym nie mogą być uwzględnione inne składniki niż te, które wynikają z zaszeregowania pracownika i są określone stawką godzinową lub miesięczną – wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2000 r. (I PKN 455/2000, OSNAPiUS 2002/11 poz. 268).
Dla kogo zmieniające wypowiedzenie
Do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru nie stosuje się art. 42 k.p. (przepis ten dotyczy zasad wypowiadania warunków pracy i płacy, czyli tzw. wypowiedzenia zmieniającego – przyp. red.) – wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 czerwca 2001 r. (I PKN 488/2000, OSNP 2003/10, poz. 242).
Odrębne przepisy dla pracownika szkoły
Do niebędącego nauczycielem pracownika szkoły prowadzonej w ramach własnych zadań przez jednostkę samorządu terytorialnego szczebla powiatowego nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie zasad wynagradzania i wymagań kwalifikacyjnych pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2000 r. nr 61, poz. 708 z późn. zm.) – uchwała Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 27 kwietnia 2004 r. (II PZP 3/2004, OSNP 2004/21, poz. 360).
Kto ma interes prawny
Osoba korzystająca z usług świadczonych przez samorządową jednostkę organizacyjną nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały rady gminy określającej zasady wynagradzania pracowników tej jednostki – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z 7 lutego 2002 r. (SA/Bk 1082/2001, Prawo Pracy 2002/9, str. 38).
Prawo do jednorazowej odprawy
Pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu w ramach stosunku pracy z wyboru, który w czasie trwania zatrudnienia stał się niezdolny do pracy z powodu choroby i pobierał zasiłek chorobowy, a bezpośrednio potem przeszedł na rentę inwalidzką, przysługuje prawo do jednorazowej odprawy na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. 1990 r. nr 21, poz. 124 z późn. zm.) w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 1982 r. nr 31, poz. 214 z późn. zm.) – wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 20 czerwca 2001 r. (I PKN 477/2000, OSNP 2003/10, poz. 241).
