Długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny określa art. 34 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem wynosi on: 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, i 2 tygodnie, przy okresie próbnym wynoszącym 3 miesiące.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny oznaczony w tygodniach (1 tydzień i 2 tygodnie) kończy się w sobotę, zgodnie z art. 30 par. 21 k.p., który poczynając od 2 czerwca 1996 r. reguluje w sposób jednolity kwestię upływu okresów wypowiedzenia oznaczonych w tygodniach dla wszystkich rodzajów umów o pracę. Natomiast okres wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny wynoszący 3 dni robocze należy obliczać z zastosowaniem przepisów art. 110 i następnych kodeksu cywilnego. W konsekwencji oznacza to, że trzydniowy okres wypowiedzenia kończy się z upływem ostatniego dnia, z tym że przy jego obliczaniu nie uwzględnia się dnia, w którym złożono wypowiedzenie.
WARTO WIEDZIEĆ
Długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny jest uzależniona od długości samej próby. Bez znaczenia jest więc, jakim ogólnym stażem pracy dysponuje pracownik, a także czy wykonywał on już wcześniej pracę w ramach stosunku pracy na rzecz pracodawcy zatrudniającego go obecnie na podstawie umowy o pracę na okres próbny.
Wcześniejsze zakończenie próby, niż wynikałoby to z upływu okresu wypowiedzenia takiej umowy o pracę, jest możliwe w drodze zmiany przez strony stosunku pracy trybu rozwiązania tej umowy, z wypowiedzenia na porozumienie stron. W okresie wypowiedzenia może także dojść do rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 52 lub 55 par. 11 k.p., jak również do wcześniejszego ustania zatrudnienia wskutek jego wygaśnięcia w przypadkach określonych przepisami prawa pracy. Nie jest natomiast możliwe modyfikowanie długości okresu wypowiedzenia umowy na okres próbny z zastosowaniem przepisów art. 36 i 361 k.p., które dotyczą wyłącznie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.
W okresie dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny dokonanego przez pracodawcę pracownik może skorzystać z 2 dni zwolnienia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na poszukiwanie pracy, zgodnie z przepisami art. 37 k.p.; może być także skierowany przez pracodawcę na urlop wypoczynkowy, w myśl art. 1671 k.p. Możliwe jest również skorzystanie przez pracownika zatrudnionego na okresie próbnym, któremu wypowiedziano umowę o pracę, stosując krótszy okres wypowiedzenia niż wymagany – z przepisów art. 49 k.p.
Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony
Umowa o pracę zawarta na czas określony, co do zasady, nie podlega rozwiązaniu w drodze wypowiedzenia, bowiem zgodnie z art. 30 par. 1 pkt 4 k.p. – rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta. Przepisy prawa pracy przewidują jednak trzy przypadki, w których może dojść do wcześniejszego rozwiązania takiej umowy z zastosowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia.
Jeśli jest klauzula
Po pierwsze – art. 33 k.p. uprawnia strony umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy do zamieszczenia w takiej umowie klauzuli o dopuszczalności jej wypowiedzenia z zastosowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia. To rozwiązanie prawne zakłada zatem:
• zgodną wolę obu stron umowy o pracę zawartej na czas określony co do możliwości wcześniejszego rozwiązania takiej umowy w drodze wypowiedzenia dokonanego zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę,
• dopuszczalność wprowadzenia klauzuli o okresie wypowiedzenia jedynie do umowy terminowej zawartej na czas dłuższy niż 6 miesięcy; umowy terminowe zawarte na okres 6 miesięcy lub na czas krótszy niż 6 miesięcy nie podlegają zatem konstrukcji przewidzianej w art. 33 k.p.,
• sztywny 2-tygodniowy okres wypowiedzenia, stosowany niezależnie od stażu pracy danego pracownika, a także od czasu, na jaki strony wiążą się umową terminową dłuższą niż 6 miesięcy.
• dostępność stosowania wypowiedzenia przez każdą ze stron umowy z jakiejkolwiek przyczyny, która nie musi być wskazana w oświadczeniu woli o wypowiedzeniu umowy; kontroli sądowej podlega bowiem legalność, nie zaś zasadność wypowiedzenia umowy bezterminowej.
Zastrzeżenie 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy może mieć miejsce zarówno w momencie zawierania takiej umowy, jak i w czasie jej trwania. Wprowadzenie do zawartej już umowy klauzuli o możliwości jej wcześniejszego rozwiązania za 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia wymagałoby zatem zgodnej woli stron w tej sprawie, czyli tzw. porozumienia. Nie wydaje się możliwe wprowadzenie takiej klauzuli do już obowiązującej umowy w drodze wypowiedzenia zmieniającego.
WARTO WIEDZIEĆ
Skorzystanie przez pracodawcę lub przez pracownika z klauzuli o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia może doprowadzić do jej rozwiązania jeszcze przed upływem 6 miesięcy trwania umowy. Sześć miesięcy, o których mowa w art. 33 k.p., wyznacza bowiem jedynie czas trwania umowy, dla której można przewidzieć klauzulę o dopuszczalności jej wypowiedzenia.
W przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy
Po drugie – art. 411 par. 2 k.p. przewiduje 2-tygodniowy okres wypowiedzenia możliwy do zastosowania w razie konieczności wcześniejszego rozwiązania takiej umowy z powodu likwidacji lub upadłości pracodawcy. W powołanym przepisie:
• dopuszczalność wypowiedzenia umowy terminowej jest przewidziana z mocy samego prawa, nie zależy zatem od woli stron,
• wcześniejsze rozwiązanie umowy terminowej z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia jest przewidziane tylko w dwóch przypadkach, mianowicie w razie likwidacji lub upadłości pracodawcy,
• wcześniejsze rozwiązanie umowy terminowej w drodze wypowiedzenia dotyczy każdej umowy terminowej, niezależnie od tego, na jaki czas została ona zawarta; powołanym przepisem są zatem także objęte umowy zawarte na czas krótszy niż 6 miesięcy,
• skorzystanie z ustawowego terminu wypowiedzenia jest w jednakowym stopniu dostępne dla obu stron umowy.
Także i w tym przypadku długość ustawowo określonego okresu wypowiedzenia umowy terminowej jest niezależna od stażu pracy pracownika, a także od czasu, na jaki zawarto umowę.
W razie zwolnień grupowych
Po trzecie – art. 5 ust. 7 i art. 10 ust. 1 ustawy o tzw. grupowych zwolnieniach (ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – Dz.U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.) przewidują możliwość zastosowania 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia każdej umowy o pracę zawartej na czas określony, jeżeli zachodzi konieczność jej wcześniejszego rozwiązania z przyczyn nieleżących po stronie pracownika. Także zatem i w tym przypadku o dopuszczalności wcześniejszego rozwiązania umowy terminowej z zastosowaniem okresu wypowiedzenia zadecydował sam ustawodawca, określając zarówno długość okresu wypowiedzenia, jak i wskazując okoliczności, których wystąpienie uprawnia każdą ze stron umowy do skorzystania z możliwości jej wcześniejszego rozwiązania w drodze wypowiedzenia.
W okresie dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony dokonanego przez pracodawcę pracownik może skorzystać z 2 dni zwolnienia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, na poszukiwanie pracy, zgodnie z przepisami art. 37 k.p.; może być także skierowany przez pracodawcę na urlop wypoczynkowy, w myśl art. 1671 k.p.
WARTO WIEDZIEĆ
Wcześniejsze zakończenie umowy o pracę zawartej na czas określony, niż wynikałoby to z upływu jej okresu wypowiedzenia, jest możliwe w drodze zmiany przez strony stosunku pracy trybu rozwiązania tej umowy, z wypowiedzenia na porozumienie stron. W okresie wypowiedzenia może także dojść do rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 52 lub 55 par. 11 k.p., jak również do wcześniejszego ustania zatrudnienia wskutek jego wygaśnięcia w przypadkach określonych przepisami prawa pracy. Nie jest natomiast możliwe modyfikowanie długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z zastosowaniem przepisów art. 36 i 361 k.p., które dotyczą wyłącznie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę pracownika tymczasowego
Przepisy ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. nr 166, poz. 1608 z późn. zm.) regulują szczególne zasady dotyczące świadczenia pracy na rzecz pracodawcy użytkownika przez pracownika tymczasowego zatrudnionego przez agencję pracy tymczasowej. Co do zasady, umowa o pracę zawarta z pracownikiem tymczasowym rozwiązuje się z upływem ustalonego między stronami okresu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz danego pracodawcy użytkownika. Jednak w umowie o pracę między agencją pracy tymczasowej i pracownikiem tymczasowym można przewidzieć okresy wypowiedzenia takiej umowy. Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy, gdy umowa została zawarta na okres nieprzekraczający 2 tygodni – okres wypowiedzenia wynosi 3 dni, natomiast przy dłuższych umowach – okres wypowiedzenia wynosi 1 tydzień.
Umowa zawarta w celu zastępstwa nieobecnego pracownika
Od 1 stycznia 2004 r. obowiązuje art. 331 k.p. określający długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa nieobecnego pracownika. W takim przypadku, niezależnie od czasu trwania takiej umowy, okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze.
Janina Suzdorf
Autorka pracuje w Ministerstwie Gospodarki i Pracy