Wymienione w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy formy pomocy dla osób bezrobotnych są bezpośrednio związane z udzielaniem wsparcia firmom zatrudniającym te osoby. Występuje tu ścisły związek – bezrobotny otrzymuje pracę, zaś pracodawca częściową refundację kosztów związanych z jego zatrudnieniem.
Wymienione w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy formy pomocy dla osób bezrobotnych są bezpośrednio związane z udzielaniem wsparcia firmom zatrudniającym te osoby. Występuje tu ścisły związek – bezrobotny otrzymuje pracę, zaś pracodawca częściową refundację kosztów związanych z jego zatrudnieniem.
Omawiana ustawa nieco inaczej niż Kodeks pracy definiuje pojęcie „pracodawca”. Zgodnie z zawartą w niej definicją oznacza ono jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, oraz osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, które zatrudniają lub mają zamiar zatrudnić co najmniej jednego pracownika.
Możemy wyróżnić następujące formy wsparcia:
• jednorazową refundację składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem osoby bezrobotnej,
• prace interwencyjne,
• roboty publiczne.
Bezrobotni w szczególnej sytuacji
W odniesieniu do prac interwencyjnych i robót publicznych istotne jest wskazanie wyodrębnionej w przepisach ustawy grupy bezrobotnych, jaką stanowią osoby znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Są to bezrobotni:
• do 25. roku życia – jest nią osoba, która w roku kalendarzowym zastosowania wobec niej usług lub instrumentów rynku pracy nie ukończyła 25. roku życia,
• długotrwale – oznacza bezrobotnego pozostającego w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat,
• powyżej 50. roku życia – oznacza bezrobotnego, który w roku kalendarzowym zastosowania wobec niego usług lub instrumentów rynku pracy ukończył co najmniej 50. rok życia,
• bez kwalifikacji zawodowych – oznacza bezrobotnego o wykształceniu gimnazjalnym lub niższym oraz nieposiadającego kwalifikacji do wykonywania zawodu,
• samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 7. roku życia,
• niepełnosprawni.
O możliwości uzyskania dofinansowań na zatrudnione osoby bezrobotne należy dowiadywać się we właściwym dla miejsca prowadzenia działalności (wykonywania pracy przez skierowanych bezrobotnych) powiatowym urzędzie pracy.
Jednorazowa refundacja
Pracodawca może, na podstawie umowy zawartej ze starostą, uzyskać zwrot poniesionych kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego.
Refundacja ta nastąpi, jeżeli pracodawca przed zatrudnieniem osoby bezrobotnej zawrze ze starostą umowę o refundacji dotyczącą konkretnej (czyli imiennie wskazanej) osoby, skierowany bezrobotny będzie pozostawał w zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres minimum 12 miesięcy oraz nadal – po upływie 12 miesięcy (nie ma już wtedy znaczenia ani wymiar etatu, ani okres, na jaki została zawarta umowa o pracę).
Ważne
Wszelkie refundacje dotyczą konkretnych bezrobotnych.
Pracodawca nie uzyska nic, jeżeli najpierw zatrudni osobę bezrobotną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy, a dopiero później zwróci się do starosty (a konkretnie do działającego w jego imieniu dyrektora powiatowego urzędu pracy) o wsparcie z tytułu jej zatrudnienia.
Kwota refundowanych składek nie może przekroczyć 300% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu spełnienia wymienionych warunków.
Przykład
Dorota S. była zarejestrowana jako bezrobotna. Piotr P. zatrudnił ją w swojej firmie na pełny etat. Po upływie 12 miesięcy zatrudnienia zwrócił się do starosty, udowadniając, że Dorota S. jest ciągle zatrudniona, z prośbą o refundację składek na ubezpieczenia społeczne od rocznego wynagrodzenia pani Doroty.
Przede wszystkim Piotr P. powinien uprzednio zawrzeć ze starostą umowę dotyczącą zwrotu składek.
Zatrudnienie osoby bezrobotnej (która ponadto, powinna zostać skierowana do tej pracy) powinna poprzedzać umowa.
Refundacja może opiewać maksymalnie na określoną kwotę. Jeżeli więc miałoby dojść do zwrotu całkowitych kosztów składek leżących pod stronie pracodawcy, wynagrodzenie tej osoby musiałoby kształtować się na takim poziomie, by obciążenia pracodawcy z tego tytułu nie przekroczyły kwoty równej trzem minimalnym wynagrodzeniom za pracę.
Prace interwencyjne
Prace interwencyjne oznaczają zatrudnienie bezrobotnego, które nastąpiło w wyniku umowy zawartej ze starostą i ma na celu wsparcie osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Mogą zostać do niej skierowani wszyscy bezrobotni należący do wskazanej wyżej szczególnej grupy.
Zagrożenie
Pracodawca, bez względu na charakter prowadzonej działalności, nie może skorzystać z tej formy wsparcia, jeżeli jego zakład znajduje się w stanie likwidacji lub upadłości.
Zabronione jest również organizowanie tego typu prac u pracodawców wykonujących działalność w określonej formie. Przykładowo można wymienić urzędy naczelnych i centralnych organów administracji państwowej, partie i organizacje polityczne czy przedstawicielstwa państw obcych.
Korzyści z zatrudnienia w ramach tej formy mogą być następujące:
• jeżeli pracodawca zatrudnił bezrobotnych na okres do 6 miesięcy, może liczyć na zwrot od starosty umówionej części kosztów poniesionych na ich wynagrodzenia, nagrody i składki na ubezpieczenia społeczne w maksymalnej wysokości równej kwocie zasiłku dla bezrobotnych (czyli obecnie 504,20 zł) i składek na ubezpieczenia społeczne ustalonej w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy;
• jeżeli zatrudnił bezrobotnych na okres do 12 miesięcy, może otrzymać zwrot od starosty na wskazanych zasadach, jednak w nieco wyższej wysokości – mowa tu bowiem o kwocie nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdego bezrobotnego. Zwrot ten dotyczy jednak kosztów poniesionych za co drugi miesiąc;
• jeżeli zatrudnił bezrobotnych w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy na okres do 6 miesięcy, zwrot od starosty nie może przekroczyć połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdą osobę bezrobotną.
Z tytułu zatrudnienia osób w wieku powyżej 50 lat zwrot kosztów poniesionych na wynagrodzenie (i związane z tym obciążenia) został uregulowany jeszcze korzystniej. W odniesieniu do tych osób wykonywanie pracy w ramach prac interwencyjnych może odbywać się przez okres do 24 miesięcy (lub niekiedy nawet 4 lat). Wysokość refundacji uzależniona jest od sytuacji zatrudnionego bezrobotnego. Jeżeli spełnia on warunki konieczne do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, pracodawca może uzyskać refundację w wysokości do 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od tego wynagrodzenia. Natomiast jeżeli zatrudniona osoba nie spełnia warunków koniecznych do uzyskania świadczenia przedemerytalnego, maksymalna wysokość refundacji to 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia.
Pracodawca może ubiegać się także o jednorazowy „zastrzyk” finansowy (maksymalnie 150% przeciętnego wynagrodzenia) w przypadku, gdy zatrudniał skierowanego bezrobotnego w ramach prac interwencyjnych przez okres co najmniej 6 miesięcy i po upływie tego okresu dalej zatrudniał tę osobę przez następnych 6 miesięcy. Bezpośrednio po tym czasie dana osoba musi być nadal u niego zatrudniona na pełny etat.
Roboty publiczne
Możliwość otrzymania refundacji dotyczy tylko zatrudnienia:
• osób powyżej 50. roku życia,
• długotrwale pozostających bez pracy,
• samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7. roku życia.
Przede wszystkim jednak ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wskazuje zamknięty krąg pracodawców, którzy mogą być organizatorami robót publicznych. Są to:
• ośrodki pomocy społecznej,
• organizacje pozarządowe statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej, bezrobocia oraz pomocy społecznej,
• spółki wodne i ich związki.
Dodatkowo, prace, które mieliby wykonywać bezrobotni, muszą mieć na celu reintegrację zawodową i społeczną określoną na podstawie przepisów o zatrudnieniu socjalnym i być finansowane lub dofinansowane ze środków samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych, organizacji pozarządowych, spółek wodnych i ich związków.
Ważne
Do końca 2005 r. organizatorem robót publicznych może być także powiat.
Refundacja jest tutaj wyższa niż w przypadku prac interwencyjnych i może wynosić (oczywiście w granicach określonych umową):
• do 50% przeciętnego wynagrodzenia w przeliczeniu na pełny etat – jeżeli bezrobotni są zatrudnieni na okres do 6 miesięcy i zwrot dotyczy każdego miesiąca,
• do wysokości przeciętnego wynagrodzenia – jeżeli bezrobotni są zatrudnieni na okres do 12 miesięcy i zwrot dotyczy kosztów ponoszonych co drugi miesiąc.
Długotrwale bezrobotni i bezrobotni, którzy nie ukończyli 25. roku życia, mogą zostać skierowani, na zasadach robót publicznych, do wykonywania przez okres do 6 miesięcy pracy niezwiązanej z wyuczonym zawodem (w wymiarze, który nie przekracza połowy pełnego wymiaru czasu pracy) w instytucjach użyteczności publicznej oraz organizacjach zajmujących się problematyką kultury, oświaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej lub pomocy społecznej. Pracodawca ten może uzyskać dofinansowanie – w wysokości równej maksymalnie połowie minimalnego wynagrodzenia za pracę łącznie ze składką na ubezpieczenia od kwoty tego wynagrodzenia – przysługujące na każdą w ten sposób zatrudnioną osobę.
Wniosek o dofinansowanie
Wniosek zainteresowanego (pracodawcy lub organizatora robót publicznych) zatrudnieniem pracownika i otrzymaniem z tego tytułu dofinansowania powinien zawierać:
• jego nazwę, adres siedziby i miejsce prowadzenia działalności,
• numer REGON,
• NIP,
• oznaczenie formy prawnej prowadzenia działalności,
• liczbę bezrobotnych proponowanych do zatrudnienia oraz okres zatrudnienia,
• miejsce i rodzaj prac, które mają być wykonywane przez skierowanych bezrobotnych, pożądane kwalifikacje i inne stawiane im wymagania,
• informacje dotyczące wysokości proponowanego wynagrodzenia dla tych osób, jak również wnioskowaną wysokość (wyrażoną jako procent przeciętnego wynagrodzenia) refundowanych wynagrodzeń.
Podstawa prawna:
• art. 2 ust. 1 pkt 2–6, 25, 26, 32, 38, art. 47, art. 49, art. 51, art. 56, art. 57, art. 59, art. 140 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU nr 99, poz. 1001),
• rozporządzenie z 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne (DzU nr 161, poz. 1683),
• art. 2 pkt 4 i 5 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (DzU nr 122, poz. 1143 ze zm.).
Marek Rotkiewicz
Rotkiewicz Marek