Kto może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem

 Wszystko co powinniście wiedzieć o swoim rozliczeniu rocznym

Czy dwójka rodziców może być samotna

Podatnik jest ojcem małoletniego dziecka. Z matką dziecka nie ma ślubu. Dziecko jest zameldowane w miejscu zamieszkania matki. Ona jest też prawną opiekunką dziecka. Ojciec nie jest pozbawiony praw rodzicielskich. W 2008 roku dziecko przebywało z ojcem i ojciec je utrzymywał. Czy oboje rodzice mogą się rozliczyć jako samotnie wychowujący dziecko?

Nie

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dzieci. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Preferencyjne rozliczenie dotyczy tylko jednego z rodziców, co wynika z istoty wskazanej instytucji oraz z definicji osoby samotnie wychowującej dziecko. Warto przypomnieć, że za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Gdyby obydwoje rodzice rozliczali się w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, wówczas konieczne byłoby dokonanie ustaleń, kto rzeczywiście wychowywał dziecko i oprócz kosztów jego utrzymania ponosił również wszelkie konsekwencje wychowawcze. Niemożliwa jest sytuacja, w której dwie osoby dojdą do wniosku, że są osobami samotnie wychowującymi dziecko i w związku z tym każda z nich ma prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy renta dzieci wpływa na rozliczenie

Podatniczka jest matką samotnie wychowującą dwoje uczących się dzieci w wieku 19 i 17 lat. Uzyskuje przychody z umowy o pracę oraz z działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych. Dzieci otrzymują rentę po zmarłym ojcu i osiągają przychody z najmu mieszkania odziedziczonego po dziadku i od przychodów tych opłacają ryczałt. Czy renta dzieci wpływa na rozliczenie samotnego rodzica?

Nie

Zgodnie z przepisami ustawy o PIT od osób, o których mowa w art. 3 ust. 1, samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci:

1) małoletnie,

2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub od dochodów kapitałowych w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej

- podatek może być określony, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W konsekwencji za 2008 rok podatniczce przysługuje prawo do preferencyjnego rozliczenia, tj. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci. Ponadto podatniczka ma również prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej na obydwoje dzieci.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy preferencję trzeba wybrać

W rozliczeniu za 2008 rok podatnik zamierza rozliczyć się jako rodzic samotnie wychowujący dziecko, gdyż w styczniu 2008 r. rozwiódł się z żoną i sam wychowuje 13-letniego syna. Czy ten sposób rozliczeń trzeba wybrać w zeznaniu rocznym?

Tak

Przy rozliczeniu PIT przewidzianym dla samotnych rodziców podatek może być określony, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Zatem aby z preferencji skorzystać, podatnik musi o nią zawnioskować. Wybór tej formy rozliczeń - a tym samym złożenie wniosku - odbywa się przez zaznaczenie na formularzu PIT odpowiedniego kwadratu: rozliczenie w sposób przewidziany dla samotnych rodziców.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy brak ślubu pozbawia preferencji

Podatnik jest kawalerem pozostającym w konkubinacie. Ma jedno małoletnie dziecko. Zarówno podatnik, jak i matka dziecka mają pełnię praw rodzicielskich. Mieszkają razem. Czy brak ślubu pozbawia podatnika możliwości preferencyjnego rozliczenia PIT przewidzianego dla samotnych rodziców?

Nie

Brak ślubu nie przesądza o możliwości preferencyjnego rozliczenia, ale są inne warunki, od spełnienia których zależy prawo do rozliczenia jako samotny rodzic.

Wychowywać kogoś to - jak wynika z definicji słownikowej - zapewnić osobie niedorosłej osiągnięcie rozwoju fizycznego i psychicznego, zapewnić opiekę istocie niedorosłej i doprowadzić ją do samodzielności. Z kolei z istoty pojęcia osoby samotnie wychowującej dziecko wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama zajmuje się wychowaniem dziecka.

Jednocześnie o samotnym wychowaniu dziecka nie musi przesądzać orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez jedno z rodziców. Warunek taki jest decydujący tylko i wyłącznie w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim.

Natomiast w sytuacji gdy żaden z rodziców nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, a obydwoje są stanu wolnego, zarówno jeden, jak i drugi może samotnie wychowywać dziecko. Przy czym prawo do preferencji w rozliczeniu PIT będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców (opiekunów prawnych), który faktycznie w roku podatkowym samotnie wychowywał dziecko, czyli sprawował nad nim stałą opiekę, zamieszkując z nim. Spełnienie tylko jednej przesłanki, tj. statusu cywilnego rodzica (opiekuna prawnego), w sytuacji gdy nie wiąże się to z okolicznością samotnego wychowywania dziecka, nie daje prawa skorzystania z omawianego sposobu opodatkowania dochodów.

Nie można uznać podatnika za osobę samotnie wychowującą dziecko, ponieważ wychowaniem dziecka zajmuje się wspólnie z matką dziecka (we wspólnie prowadzonym gospodarstwie domowym). Ponadto matka dziecka ma władzę rodzicielską wobec dziecka. Tym samym oboje rodzice wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad dzieckiem i wspólnie to dziecko wychowują we wspólnym gospodarstwie domowym.

Brakuje więc podstaw do skorzystania przez podatnika z możliwości rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy trzeba wypisać się z ryczałtu

Podatnik w 2008 roku wybrał sposób rozliczeń firmy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Nie uzyskał jednak z tego tytułu żadnych przychodów. Czy aby skorzystać z rozliczenia dla samotnych rodziców trzeba zrezygnować z ryczałtu?

Tak

Negatywną przesłanką skorzystania z możliwości obliczenia podatku według zasad przewidzianych dla samotnych rodziców jest sam fakt podlegania przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Gdy podatnik zryczałtowanego podatku dochodowego nie zlikwidował działalności gospodarczej, dochodzi do przyjęcia przez ustawodawcę fikcji prawnej, że podatnik ten nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Dotyczy to także sytuacji, gdy podatnik nie uzyskuje dochodów z tytułu tej działalności. Tym samym do takiego podatnika, który nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Przyjęcie takiego założenia przez ustawodawcę wyklucza z kolei zastosowanie zasady opodatkowania przewidzianej dla samotnych rodziców. Przepisy ustawy o PIT wskazują, że w sytuacji gdy do osoby samotnie wychowującej dzieci mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, nie ma zastosowania preferencyjny sposób opodatkowania.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy ryczałt wpływa na PIT rodzica

Podatniczka jest matką samotnie wychowującą dziecko. W 2008 roku poza dochodami z pracy uzyskiwała także przychód z najmu, od którego opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Czy opłacanie ryczałtu wpływa na rozliczenie PIT podatniczki jako samotnego rodzica?

Tak

Przepisy ustawy o PIT wyraźnie wskazują, że z rozliczenia preferencyjnego przewidzianego dla rodziców samotnie wychowujących dzieci nie mogą skorzystać podatnicy, jeśli do osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy dotyczące liniowego PIT, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy o podatku tonażowym.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy ważne jest terminowe rozliczenie

Czy podatnik, który złoży roczny PIT po 30 kwietnia, nie będzie mógł skorzystać z rozliczenia jako samotny rodzic?

Tak

Wniosek podatnika samotnie wychowującego dzieci o uprzywilejowane opodatkowanie, polegające na wyliczeniu zobowiązania podatkowego od połowy dochodu w podwójnej wysokości, może być skutecznie złożony wyłącznie w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, za który jest składane zeznanie podatkowe. Oświadczenie złożone po tej dacie nie wywołuje skutków prawnych. Oznacza to, że podatnik, który zeznanie samotnego rodzica złoży po 30 kwietnia, nie będzie mógł skorzystać z preferencyjnego rozliczenia PIT.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy brak podpisu to brak wniosku

Podatnik złożył zeznanie PIT za 2008 rok. Wybrał opodatkowanie przewidziane dla samotnych rodziców. Zapomniał jednak podpisać deklarację. Czy brak podpisu oznacza brak wniosku o preferencyjne rozliczenie PIT?

Nie

Brak podpisów na zeznaniu nie może doprowadzić do skutku w postaci odmowy opodatkowania przewidzianego dla samotnych rodziców. To jedynie brak formalny zeznania, podlegający uzupełnieniu, i nie można go utożsamiać z niezłożeniem wniosku w ogóle.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Czy decydujący jest stan cywilny

Podatniczka chciałaby rozliczyć się jako matka samotnie wychowująca dziecko, bo w trakcie 2008 roku rozwiodła się z mężem. Jednak przez większość roku dziecko wychowywał ojciec. Czy decydujący dla skorzystania z preferencji jest stan cywilny?

Nie

Aby skorzystać z preferencyjnego rozliczenia przewidzianego dla samotnych rodziców, podatnik musi nie tylko mieć określony stan cywilny, lecz także wychowywać samotnie dziecko. Uzasadnienie wprowadzenia tej ulgi (wykładnia celowościowa) świadczy wyraźnie o tym, że ustawodawca kierował ją tylko do tych osób, które samotnie troszczyły się o codzienne zaspokajanie potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który miał władzę rodzicielską i jednocześnie był stanu wolnego, ale nie pełnił codziennej pieczy nad dzieckiem.

Podstawa prawna

• Art. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

EWA MATYSZEWSKA