Czy spadkobierca dziedziczy długi
Otrzymałem spadek. Teraz zgłaszają się do mnie wierzyciele spadkodawcy i domagają się zapłaty. Czy muszę płacić długi osoby, która już nie żyje?
Tak
Spadkobierca, który nie odrzucił spadku, ponosi odpowiedzialność za długi zaciągnięte przez spadkodawcę. Mimo że dłużnik już nie żyje, to jego wierzyciele mają prawo dochodzić nieprzedawnionych roszczeń od spadkobierców. Odpowiedzialność za długi spadkowe zależy od sposobu przyjęcia spadku. Są dwa sposoby takiego przyjęcia: prosty i z dobrodziejstwem inwentarza. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. Natomiast w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Bez ograniczenia za długi spadkowe spadkobierca odpowiada również wówczas, gdy w ciągu pół roku od otwarcia się spadku nie złożył żadnego oświadczenia o tym, w jaki sposób go przyjmie. Od chwili przyjęcia spadku - bez względu na sposób przyjęcia - spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi z całego swego majątku. Natomiast do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Jego odpowiedzialność ograniczona jest tylko do masy majątkowej wchodzącej w skład spadku.
Podstawa prawna
• Art. 1030 i 1031 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy wierzyciel wyegzekwuje długi
Dłużnik niedawno zmarł, a jego spadkobiercy nie chcą uregulować zobowiązań. Chcę przeciwko nim wystąpić do sądu o zapłatę, lecz spadkobiercy twierdzą, że będą wnioskowali o zawieszenie postępowania z powodu śmierci dłużnika, a oni jeszcze nie przyjęli spadku. Czy odzyskam swoje pieniądze?
Tak
W okresie od otwarcia spadku (czyli śmierci dłużnika) do przyjęcia spadku wierzyciel ma prawo wystąpić z roszczeniem do sądu przeciwko spadkobiercy albo spadkobiercom zmarłego. Natomiast spadkobiercy mogą się bronić i żądać zawieszenia postępowania do czasu złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku. Wprawdzie sąd zawiesi postępowanie, ale po złożeniu oświadczenia o przyjęciu spadku wierzyciel może wystąpić o odwieszenie zawieszonego postępowania. Sprawa będzie toczyła się nadal, ponieważ od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi zmarłego z całego swojego majątku. Gdyby spadkobierca nie złożył oświadczenia o tym, że przyjmuje spadek i nie określił sposobu przyjęcia, lecz również w ciągu 6 miesięcy nie odrzucił spadku, to traktowany jest jak osoba, która przyjęła spadek wprost. Odpowiada więc za długi spadkowe bez ograniczenia.
Gdyby jednak wierzyciel dysponował tytułem egzekucyjnym przeciwko spadkodawcy, to wówczas musi uzyskać nadanie przez sąd klauzuli wykonalności przeciwko spadkobiercom.
Podstawa prawna
• Art. 1030 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy wierzyciel decyduje o sposobie egzekucji
Sąsiad pożyczył ode mnie pieniądze, lecz zmarł, zanim oddał dług. Mieszkanie odziedziczyli jego synowie. Czy mogę wybrać, od kogo będę egzekwował swoją należność: czy od synów, czy z masy spadkowej?
Tak
Spadkobiercy od chwili przyjęcia spadku odpowiadają za długi spadkowe z całego swojego majątku. Wierzyciel decyduje o tym, z których składników majątku będzie prowadzona egzekucja. Może ściągać zadłużenie z majątku spadkobiercy. Jeżeli jednak spadkobierca ma małżonka i łączy go z nim wspólność majątkowa, to wówczas wierzyciel spadkowy może domagać się prowadzenia egzekucji tylko z majątku osobistego spadkobiercy, z jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej oraz z praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Spadek stanowi majątek osobisty spadkobiercy.
Podstawa prawna
• Art. 1030 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy odpowiedzialność można ograniczyć
Chcę przyjąć spadek, mimo że jest on zadłużony. Czy w jakiś sposób mogę zmniejszyć swoją odpowiedzialność za długi spadkowe?
Tak
Aby ograniczyć odpowiedzialność za długi spadkowe, należy spadek przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Wtedy zostaje ona ograniczona tylko do wartości stanu czynnego spadku. Oznacza to, że wprawdzie spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem, ale tylko do określonej kwoty równej wartości stanu czynnego spadku. Stan czynny spadku określony jest w spisie inwentarza.
Za długi spadkowe, które tę wartość stanu czynnego spadku przewyższają, spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności.
Podstawa prawna
• Art. 1031 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy zapisy trzeba wypłacić w całości
Otrzymałem spadek w testamencie. Spadkodawca dokonał też zapisu na rzecz innej osoby. Jest to bardzo duży zapis i moim zdaniem przekracza wartość spadku. Czy muszę go zrealizować w całości?
Nie
Za zapisy i polecenia spadkodawcy spadkobierca odpowiada tylko do wartości stanu czynnego spadku. Taka ograniczona odpowiedzialność ciąży na nim bez względu na to, czy jest spadkobiercą ustawowym czy testamentowym, a także w jaki sposób przyjął spadek: wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza.
Gdyby więc wartość zapisu przekraczała wartość stanu czynnego spadku, to wówczas zapis powinien zostać w stosowny sposób obniżony. Spadkobierca nie realizuje go więc w całości, ale tylko do wysokości stanu czynnego spadku.
Podstawa prawna
• Art. 1033 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy spadkobierca musi ustalić zadłużenie
Spłaciłem wierzycieli mojego zmarłego ojca, a teraz pojawili się jeszcze dodatkowi, którzy też pokazują pokwitowania zaciągniętych przez ojca pożyczek. Podejrzewam, że wysokość zadłużenia przewyższa wartość spadku. Spadek przyjąłem z dobrodziejstwem inwentarza. Czy miałem obowiązek ustalić wielkość zadłużenia. Czy muszę spłacić wszystkich wierzycieli?
Nie
Spadkobierca nie miał obowiązku ustalić, jaki był rzeczywisty stan zadłużenia spadku. Nawet nie ma żadnego specjalnego trybu postępowania, który umożliwiłby mu dokonanie takich ustaleń.
Spadkobierca ma obowiązek zapoznać się ze spisem inwentarza stanu czynnego spadku. W tym inwentarzu powinny też być zamieszczone długi.
Spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, powinien spłacić długi ujawnione w inwentarzu stanu czynnego spadku, a także pozostałe długi, o których wie. Gdyby na spłatę tego zadłużenia przeznaczył całą sumę, która stanowiła wartość stanu czynnego spadku, to wówczas w ten sposób uwalnia się od odpowiedzialności za długi, z którymi w przyszłości mogą wystąpić nieznani mu teraz wierzyciele.
Obowiązuje zasada, że skoro spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacił tylko niektóre długi nie wiedząc o pozostałych, to odpowiedzialność za te pozostałe ponosi tylko do określonej kwoty. Odpowiada ona wartości różnicy między stanem czynnym spadku a kwotą lub wartością świadczeń na zaspokojenie długów, które spłacił. Gdyby jednak w takiej sytuacji spłacił tylko niektóre długi wiedząc o pozostałych, to odpowiada za nie ponad wartość czynnego spadku. Nawet w takim wypadku jego odpowiedzialność jest ograniczona na takiej wysokości, w jakiej miałby obowiązek zaspokoić długi, spłacając wszystkie.
Podstawa prawna
• Art. 1032 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy sąd jest właściwy do rozstrzygnięcia sporu
Zanim jeszcze został podzielony spadek, musiałem zapłacić długi spadkodawcy. Pozostali spadkobiercy nie chcą mi zwrócić przypadających na nich kwot. Czy mogę wystąpić z roszczeniem do sądu?
Tak
Rozliczeń z tytułu spłaconych długów spadkowych można dokonać w odrębnym procesie. Gdyby zaś zostało wszczęte postępowanie o dział spadku, to można dokonać rozliczeń tylko w tym postępowaniu. Natomiast zapłata długów przez jednego spadkobiercę zwalnia pozostałych z obowiązku uregulowania ich wierzycielom. Wierzyciele nie będą więc mogli po raz drugi żądać od nich pieniędzy, skoro zaspokoił ich jeden ze spadkobierców. Natomiast spadkobierca, który uregulował długi zmarłego, ma prawo żądać od nich zwrotu części zadłużenia.
Odpowiedzialność solidarna między spadkobiercami za długi zmarłego ustaje dopiero po dokonaniu działu spadku. Wtedy każdy z nich odpowiada proporcjonalnie do wielkości przypadającego zarówno wówczas, gdy dział spadku został dokonany na podstawie umowy o dział, albo z chwilą uprawomocnienia się postanowienia działowego wydanego przez sąd. Dział spadku nie polega jednak na podziale długów spadkowych. Nawet jeśli o dziale orzeka sąd, to nie może wskazać, który spadkobierca spłaca którego wierzyciela. Natomiast do chwili działu spadku nie można prowadzić egzekucji z ułamkowej części nieruchomości, która wchodziłaby w skład spadku. Gdyby jednak wierzyciel wszczął taką egzekucję, to wówczas spadkobierca może się bronić podnosząc zarzut, że rzecz, przeciwko której kierowana jest egzekucja, należy do majątku spadkowego.
Podstawa prawna
• Art. 1034 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ