REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy pracownik nie wykonuje poleceń

Dominika Cichocka
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Do podstawowych obowiązków pracownika należy wykonywanie poleceń pracodawcy. Pracownik może jednak odmówić wykonania poleceń sprzecznych z prawem i wykonywaną pracą.
Podstawową cechą każdego stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika, które w praktyce oznacza obowiązek wykonywania wydawanych przez pracodawcę poleceń. Oczywiście pracownik ma prawo do krytyki żądań pracodawcy, jednak nawet negatywna ocena wydanego polecenia nie zwalania go jeszcze z obowiązku jego wykonania. Co więcej, odmowa wykonania polecenia przełożonego może mieć dla pracownika niekorzystne konsekwencje, począwszy od kary porządkowej, aż do wypowiedzenia umowy o pracę bądź zwolnienia pracownika w trybie natychmiastowym włącznie. Nieposłuszny pracownik musi zatem liczyć się z możliwością zwolnienia oraz z niekoniecznie zadowalającą treścią świadectwa pracy.

Które polecenia są wiążące

Pracownik jest zobowiązany do wykonania tylko tych poleceń pracodawcy, które:

• dotyczą pracy;

• nie są sprzeczne z umową o pracę;

• nie są sprzeczne z przepisami prawa.

Jeżeli zatem polecenie pracodawcy spełnia wszystkie powyższe warunki, pracownik nie może odmówić jego wykonania, a czyniąc to naraża się na niekorzystne konsekwencje ze zwolnieniem dyscyplinarnym włącznie.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

PRZYKŁAD: OBOWIĄZEK WYKONANIA POLECENIA

Pracodawca wydał Stefanowi S. polecenie pracy w godzinach nadliczbowych polegające na usunięciu awarii taśmociągu. Pracownik odmówił wykonania polecenia twierdząc, że w tym tygodniu w każdy dzień pracował już ponad normę i taka praca dezorganizuje mu życie rodzinne. Pracodawca wypowiedział Stefanowi S. umowę o pracę, podając jako przyczynę bezzasadną odmowę wykonania polecenia. Postępowanie pracodawcy było prawidłowe. Pracodawca może zobowiązać pracownika do pracy w godzinach nadliczbowych m.in. w razie konieczności ochrony mienia lub usunięcia awarii. Zdaniem Sądu Najwyższego praca w godzinach nadliczbowych jest wprawdzie wykonywana w warunkach określonego już zmęczenia pracownika, lecz nie uzasadnia to jednak odmowy pracownika wykonania polecenia pozostania poza godzinami pracy w celu usunięcia awarii (wyrok SN z 16 grudnia 1987 r., I PRN 68/87, OSNC 1989/10/164).

Polecenie sprzeczne z umową

REKLAMA

Zawierając umowę o pracę, pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na konkretnym stanowisku. Zazwyczaj otrzymuje on zakres obowiązków, dzięki któremu łatwiej jest rozstrzygnąć, czy wydane przez pracodawcę polecenie jest zgodne z rodzajem umówionej pracy i związane z jej wykonywaniem. Poleceniami związanymi z umówioną pracą nie są jednak tylko takie polecenia, które bezpośrednio odnoszą się do poszczególnych czynności wykonywanych przez pracownika, lecz również takie, które dotyczą ogólnych obowiązków pracowniczych, np. polecenia wynikające z obowiązku dbałości o dobro pracodawcy i ochrony jego mienia.

Trzeba zaznaczyć, że istnieją sytuacje, w których pracodawca może powierzyć pracownikowi inną niż umówiona pracę, a pracownik ma obowiązek zastosować się do takiego polecenia. Dotyczy to dwóch przypadków:

• czasowego powierzenie pracownikowi innej pracy w razie uzasadnionych potrzeb pracodawcy na czas nieprzekraczający trzech miesięcy - pod warunkiem że nowa praca jest zgodna z kwalifikacjami pracownika i nie prowadzi do obniżenia jego wynagrodzenia (art. 42 par. 4 k.p.).

• przestoju, w trakcie którego pracodawca może zobowiązać pracownika do świadczenia innej, odpowiedniej pracy (art. 81 par. 3 k.p.).

PRZYKŁAD: INNA PRACA TEŻ ZGODNIE Z KWALIFIKACJAMI

Pracodawca skierował Tomasza R., zatrudnionego w szpitalu na stanowisku laboranta, na okres dwóch miesięcy do wykonywania pracy na stanowisku salowego. Zawiadomił jednocześnie pracownika o zmniejszeniu jego wynagrodzenia do płacy odpowiadającej zarobkom salowego. Tomasz R. odmówił wykonania polecenie, twierdząc, że taka praca nie odpowiada jego kwalifikacjom. Pracodawca uznał, że odmowa wykonania polecenia stanowiła naruszenie obowiązków pracowniczych i rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia. Postępowanie pracodawcy było bezprawne, a pracownik może wystąpić do sądu o przywrócenie do pracy. Zgodnie z treścią art. 42 par. 4 k.p. pracodawca może wydać pracownikowi polecenie wykonywania innej niż umówiona pracy, pod warunkiem że ta nowa praca jest zgodna z kwalifikacjami pracownika i nie prowadzi do obniżenia jego wynagrodzenia. Skoro pracodawca polecił pracownikowi wykonywanie pracy nieodpowiadającej jego kwalifikacjom oraz zmierzającej do obniżenia płacy, to jego polecenie narusza prawo, a pracownik może odmówić jego wykonania. Potwierdził to SN, stwierdzając, iż pracownik odmawiający wykonania sprzecznego z art. 42 par. 4 k.p. polecenia kierującego go do innej pracy nie uchybia obowiązkowi pracowniczemu i umowa o pracę nie może być z nim rozwiązana na podstawie art. 52 par.1 pkt 1 k.p. (wyrok SN z 18 listopada 1999 r., I PKN 370/99, OSNP 2001/7/225).

Gdy polecenie jest bezprawne

Pracownik nie ma obowiązku bezwzględnego, ślepego posłuszeństwa pracodawcy. Nie może zatem w sposób bezkrytyczny podchodzić do wydawanych przez pracodawcę poleceń, w szczególności wówczas gdy są one sprzeczne z prawem. W takich sytuacjach ma nie tylko prawo, lecz obowiązek odmowy wykonania bezprawnego polecenia. Okazuje się bowiem, że takie bezwzględne wykonywanie przez pracownika każdego z poleceń pracodawcy może uzasadniać jego zwolnienie z pracy. Na takim stanowisku stanął Sąd Najwyższy, stwierdzając, że bezkrytyczne wykonanie przez pracownika bezprawnych poleceń przełożonego może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (wyrok SN z 10 września 1997 r., I PKN 244/97, OSNP 1998/12/358).

PRZYKŁAD: POLECENIE SPRZECZNE Z PRAWEM

REKLAMA

Pracodawca wydał Iwonie M., zatrudnionej na stanowisku księgowej, polecenie dokonania zmian w zaszeregowaniu niektórych pracowników, które skutkowało otrzymaniem przez nich bardzo wysokich podwyżek. Po przejęciu zakładu pracy nowy pracodawca zorientował się w sfałszowaniu dokumentów i wypowiedział Iwonie M. umowę o pracę. Pracownica wniosła odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, tłumacząc, że wykonywała jedynie polecenia poprzedniego pracodawcy. Odwołanie Iwony M. jest niezasadne. W związku z rodzajem zajmowanego stanowiska Iwona M. musiała zdawać sobie sprawę z bezprawności polecenia pracodawcy, a skoro tak, to miała ona obowiązek zwrócić na to uwagę swemu przełożonemu. Sąd Najwyższy podkreślił, że obowiązek taki wynika z powinności dbania o dobro zakładu pracy oraz sumiennego i starannego wykonywania pracy. Obowiązek wykonania poleceń sprzecznych z prawem, z czego pracownik zdaje sobie sprawę, powstaje dopiero po potwierdzeniu polecenia przez przełożonego (wyrok SN z 10 września 1997 r., I PKN 244/97, OSNP 1998/12/358).

Od pracownika wymaga się zatem, by weryfikował wydawane przez pracodawcę polecenia pod względem ich zgodności z prawem. Jeżeli pracownik uzna, że wydane polecenie jest bezprawne, powinien w sposób wyraźny odmówić jego wykonania. Dla potrzeb ewentualnej obrony przed sądem pracownik powinien zwrócić uwagę pracodawcy na bezprawność wydanego polecenia i ewentualnie wystąpić o wydanie mu polecenia na piśmie. W ten sposób uchroni się przed odpowiedzialnością zarówno za niespełnienie żądań pracodawcy, jak i za bezkrytyczne wykonywanie wydanych przez niego poleceń.

PRZYKŁAD: OCHRONA ZDROWIA PRACOWNIKA

Pracodawca wydał Marii K. polecenie pracy w porze nocnej. Kobieta odmówiła wykonania polecenia pracodawcy, twierdząc, że jest w trzecim miesiącu ciąży. Pracodawca potraktował odmowę wykonania polecenia jako naruszenie obowiązków pracowniczych i wypowiedział Marii K. umowę o pracę zawartą uprzednio na czas nieokreślony. W opisywanej sytuacji wypowiedzenie umowy o pracę było niezasadne, a Marii K. przysługuje możliwość żądania uznania wypowiedzenia za bezskuteczne bądź przywrócenia do pracy. Zgodnie z art. 178 par.1 k.p., pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w porze nocnej. Skoro tak, to polecenie pracodawcy było bezprawne, a Maria K. miała prawo do odmowy jego wykonania. W takiej sytuacji niesubordynacja pracownika nie mogła uzasadniać rozwiązania umowy o pracę.

Gdy polecenie zagraża życiu

Jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Naruszenie tego obowiązku może doprowadzić do uzasadnionej odmowy wykonywania przez pracowników poleceń dotyczących świadczenia pracy. W sytuacji bowiem, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika bądź wykonywanie przez niego pracy grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik jest uprawniony do tego, by powstrzymać się od świadczenia pracy.

Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa stanu zagrożenia, pracownik może oddalić się z miejsca zagrożenia, przy czym musi on zawiadomić o tym swego przełożonego. W takiej sytuacji, pomimo przerwania wykonywania pracy, pracownik nie ponosi żadnych negatywnych konsekwencji i zachowuje prawo do wynagrodzenia. Prawo do odmowy świadczenia pracy w takich okolicznościach nie dotyczy pracownika, do którego obowiązków należy ratowanie ludzkiego życia lub mienia, np. pracowników ochrony osób i mienia, ratowników czy funkcjonariuszy straży pożarnej.

Niedyspozycja pracownika

Istnieją kategorie prac, których wykonywanie wymaga od pracownika szczególnej sprawności psychofizycznej. Rodzaje tych zajęć wymienia rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 287), a wśród nich znalazły się m.in. praca kierowców autobusów, motorniczych tramwajów czy kontrolerów ruchu lotniczego.

W sytuacji gdy stan psychofizyczny takiego pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób, pracownik po uprzednim zawiadomieniu przełożonego może powstrzymać się od jej wykonywania. Ponieważ w takim przypadku przyczyna przerwania pracy ma już charakter subiektywny, pracownikowi nie należy się za czas niewykonywania pracy prawo do wynagrodzenia. Na swą niedyspozycję nie może się jednak powołać ten pracownik, do obowiązków którego należy ratowanie ludzkiego życia lub mienia.

DOMINIKA CICHOCKA

gp@infor.pl

Podstawa prawna

• Art. 42, 81, 94, 100, 178, 210 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 1998 r. nr 21 poz. 94 z późn. zm.).

Źródło: GP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Infor.pl
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Ceny 2025: Ile kosztuje wykończenie mieszkania (pod klucz) u dewelopera?

Czy deweloperzy oferują wykończenie mieszkań pod klucz? W jakiej cenie? Jak wielu nabywców się na nie decyduje? Sondę przygotował serwis nieruchomości dompress.pl.

Unijne rozporządzenie DORA już obowiązuje. Które firmy muszą stosować nowe przepisy od 17 stycznia 2025 r.?

Od 17 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać Rozporządzenie DORA. Objęte nim podmioty finansowe miały 2 lata na dostosowanie się do nowych przepisów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT. Na niespełna miesiąc przed ostatecznym terminem wdrożenia zmian Europejski Bank Centralny opublikował raport SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) za 2024 rok, w którym ze wszystkich badanych aspektów związanych z działalnością banków to właśnie ryzyko operacyjne i teleinformatyczne uzyskało najgorsze średnie wyniki. Czy Rozporządzenie DORA zmieni coś w tym zakresie? Na to pytanie odpowiadają eksperci Linux Polska.

Kandydaci na prezydenta 2025 [Sondaż]

Którzy kandydaci na prezydenta w 2025 roku mają największe szanse? Oto sondaż Opinia24. Procenty pierwszej trójki rozkładają się następująco: 35,3%, 22,1% oraz 13,2%.

E-doręczenia: 10 najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi

E-doręczenia funkcjonują od 1 stycznia 2025 roku. Przedstawiamy 10 najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi ekspertki. Jakie podmioty muszą posiadać adres do e-doręczeń? Czy w przypadku braku odbioru przesyłek z e-doręczeń w określonym czasie będzie domniemanie doręczenia?

REKLAMA

Brykiety drzewne czy drewno kawałkowe – czym lepiej ogrzewać dom i ile to kosztuje? Zestawienie kaloryczności gatunków drewna

Każdy rodzaj paliwa ma swoje mocne strony. Polska jest jednym z większych producentów brykietów w Europie i znaleźć u nas można bardzo szeroką ich gamę. Brykietowanie to proces, który nadaje drewnu nową strukturę, zagęszcza je. Brykiet tej samej wielkości z trocin dębowych ma taką samą wagę jak z trocin sosnowych czy świerkowych. Co więcej, brykiet z trocin iglastych ma wyższą wartość kaloryczną, ponieważ drewno iglaste, niezależnie od lekkiej wagi, tak naprawdę jest bardziej kaloryczne od liściastego. Do tego jeśli porównamy polano i brykiet o tej samej objętości, to brykiet jest cięższy od drewna.

Ratingi ESG: katalizator zmian czy iluzja postępu?

Współczesny świat biznesu coraz silniej akcentuje znaczenie ESG jako wyznacznika zrównoważonego rozwoju. W tym kontekście ratingi ESG odgrywają kluczową rolę w ocenie działań firm na polu odpowiedzialności środowiskowe, społecznej i zarządzania. Ale czy są one rzeczywistym impulsem do zmian, czy raczej efektowną fasadą bez głębszego wpływu na biznesową rzeczywistość? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Transfer danych osobowych do Kanady – czy to bezpieczne? Co na to RODO?

Kanada to kraj, który kojarzy się nam z piękną przyrodą, syropem klonowym i piżamowym shoppingiem. Jednak z punktu widzenia RODO Kanada to „państwo trzecie” – miejsce, które nie podlega bezpośrednio unijnym regulacjom ochrony danych osobowych. Czy oznacza to, że przesyłanie danych na drugi brzeg Atlantyku jest ryzykowne?

Chiński model AI (DeepSeek R1) tańszy od amerykańskich a co najmniej równie dobry. Duża przecena akcji firm technologicznych w USA

Notowania największych amerykańskich firm związanych z rozwojem sztucznej inteligencji oraz jej infrastrukturą zaliczyły ostry spadek w poniedziałek, w związku z zaprezentowaniem tańszego i wydajniejszego chińskiego modelu AI, DeepSeek R1.

REKLAMA

Orzeczenie o niepełnosprawności dziecka a dokumentacja pracownicza rodzica. MRPiPS odpowiada na ważne pytania

Po co pracodawcy dostęp do całości orzeczenia o niepełnosprawności dziecka? Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odpowiedziało na wątpliwości Rzeczniczki Praw Dziecka. Problem dotyczy dokumentowania prawa do dodatkowego urlopu wychowawczego rodzica dziecka z niepełnosprawnością.

2500 zł dla nauczyciela (nie każdego) - na zakup laptopa. MEN: wnioski do 25 lutego 2025 r. Za droższy model trzeba będzie dopłacić samemu

Nauczyciele szkół ponadpodstawowych i klas I-III szkół podstawowych mogą od poniedziałku 27 stycznia 2025 r. składać wnioski o bon na zakup sprzętu w programie "Laptop dla nauczyciela" – poinformowali ministra edukacji Barbara Nowacka i wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Na złożenie wniosków nauczyciele mają 30 dni (do 25 lutego 2025 r. – PAP), kolejne 30 dni przeznaczone będzie na ich rozpatrzenie. Bony mają być wręczane w miesiącach kwiecień-maj 2025 r., a wykorzystać je będzie można do końca 2025 roku.

REKLAMA