w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok przed złożeniem wniosku o emeryturę. Przy ustalaniu okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych ZUS pomija pełne lata kalendarzowe, w których przez cały rok wnioskodawca był ubezpieczony w państwie Unii.
WAŻNE!
Ustalając 10 lat kalendarzowych ZUS pomija tylko pełne lata kalendarzowe ubezpieczenia za granicą.
Do podstawy wymiaru emerytury ZUS wlicza lata kalendarzowe, w których zainteresowany był ubezpieczony za granicą jedynie przez część roku.
PRZYKŁAD
Mariusz B. złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę 12 czerwca 2008 r. W ostatnim 20-leciu przed 2008 r. (lata 1988-2007) udokumentował okresy ubezpieczenia:
• 1988 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1989 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1990 r. - ubezpieczenie w Czechach,
• 1991 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1992 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1993 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1994 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 1995 r. - do 31 października 1995 r. ubezpieczenie w Polsce,
• 1996 r. - od 1 maja 1996 r. od 31 grudnia 1996 r. ubezpieczenie w Hiszpanii przez część roku,
• 1997 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 1998 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 1999 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 2000 r. - ubezpieczenie w Polsce,
• 2001 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2002 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2003 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2004 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2005 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2006 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii,
• 2007 r. - ubezpieczenie w Hiszpanii.
Podstawę wymiaru emerytury pana Mariusza ZUS ustali z zarobków, które osiągnął w Polsce, z pominięciem pełnych lat ubezpieczenia za granicą w Czechach i w Hiszpanii. Do podstawy wymiaru ZUS wliczy wynagrodzenie uzyskane w latach 1988-1989, 1991-1996 i 1999-2000. W każdym z tych lat wysokość osiągniętych zarobków ZUS porówna z kwotą rocznych przeciętnych zarobków w Polsce. Sumę wskaźników uzyskanych w poszczególnych latach ZUS podzieli przez 10 (średnia arytmetyczna). Tak uzyskany wskaźnik podstawy wymiaru zostanie pomnożony przez aktualną kwotę bazową. Uzyskana kwota to podstawa wymiaru emerytury pana Mariusza.
Jeżeli w ciągu 20 lat poprzedzających bezpośrednio rok złożenia wniosku o emeryturę zainteresowany nie podlegał ubezpieczeniom w Polsce, to podstawę wymiaru emerytury ZUS ustali z przeciętnych podstaw wymiaru składki emerytalnej za 10 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym zainteresowany przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia w państwie Unii.
PRZYKŁAD
Józef F. 10 czerwca 2008 r. złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę pracowniczą. Przez kilka lat pracował w Polsce, a następnie od 1986 r. do chwili obecnej pracuje w Holandii. W 20-leciu poprzedzającym rok, w którym zgłosił wniosek emerytalny, nie ma okresów ubezpieczenia w Polsce. ZUS ustali mu podstawę wymiaru z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym pan Józef przystąpił po raz pierwszy do ubezpieczenia w Holandii (w 1986 r.). Podstawę wymiaru wcześniejszej emerytury pana Józefa ZUS ustali na podstawie wynagrodzenia uzyskanego za lata 1976-1985.
Na wniosek zainteresowanego ZUS może ustalić podstawę wymiaru emerytury na podstawie zarobków uzyskanych za 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem złożenia wniosku o emeryturę, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom w Polsce.
Polski staż emerytalny wystarczy do uzyskania emerytury
Jeżeli polski staż emerytalny wystarczy do uzyskania emerytury z ZUS, a osoba ma również zagraniczny okres ubezpieczenia lub zamieszkania, to ZUS sprawdzi, czy emerytura ustalona na podstawie zsumowanych polskich i zagranicznych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania - a następnie proporcjonalnie wyliczona - jest korzystniejsza od emerytury wyliczonej na podstawie polskiego stażu emerytalnego.
Staż zagraniczny krótszy niż 1 rok
Jeżeli zagraniczny okres ubezpieczenia lub zamieszkania w państwie UE jest krótszy niż 1 rok i w tym państwie osoba ubezpieczona nie uzyska prawa do emerytury, to ZUS okres ten uwzględni w wysokości polskiej emerytury.
PRZYKŁAD
Janusz O. stara się o wcześniejszą emeryturę. Ma ponad 35-letni okres ubezpieczenia: w Polsce 34 lata i 10 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych oraz 10-miesięczny okres pracy w Hiszpanii. Na podstawie okresu pracy w Hiszpanii nie uzyska emerytury. W tym przypadku ZUS zsumuje polskie i hiszpańskie okresy ubezpieczenia. Dzięki temu pan Janusz uzyska prawo do wcześniejszej emerytury. Wysokość emerytury nie zostanie jednak obliczona proporcjonalnie, ponieważ okres ubezpieczenia w Hiszpanii jest krótszy niż 1 rok i nie przysługuje mu świadczenie hiszpańskie. Emerytura z ZUS zostanie więc ustalona za 35 lat i 8 miesięcy.
• art. 1 ustawy z 28 marca 2008 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 67, poz. 411),
• art. 29 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.),
• art. 45-46, art. 48 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzU UE L 71.149.2),
• rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (DzU UE L 74.1),
• rozporządzenie Rady (WE) nr 859/2003 z 14 maja 2003 r. rozszerzające przepisy rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporządzenia (EWG) nr 574/72 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo (DzU UE L 03.124).
Andrzej Szybkie
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych