Od kiedy zasiłek chorobowy

Nabycie prawa do zasiłku chorobowego uzależnione jest od podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez miesiąc albo pół roku. Gdy ubezpieczenie to jest obowiązkowe (tak jest m.in. w przypadku pracowników), można nabyć prawo do zasiłku po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Ubezpieczeni dobrowolnie (parz ramka) mogą natomiast nabyć prawo do zasiłku po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Do okresu ubezpieczenia chorobowego, tzw. okresu wyczekiwania na zasiłek, zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni albo była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym, albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

PRZYKŁAD: CHOROBA BEZ WYNAGRODZENIA

Olga K. była zatrudniona do połowy lutego 2008 r. W okresie wypowiedzenia chorowała i pracodawca wypłacił jej w 2008 roku wynagrodzenie za czas choroby za 33 dni. Kolejną umowę o pracę zawarła od 15 maja 2008 r. Po tygodniu od rozpoczęcia pracy przedstawiła zaświadczenie lekarskie stwierdzające jej niezdolność do pracy z powodu choroby - zapalenia oskrzeli - przez dziesięć dni. Z uwagi na to, że prawo do zasiłku chorobowego przysługuje dopiero po 30 dniach ubezpieczenia oraz że nie można wliczyć do tzw. okresu wyczekiwania na zasiłek poprzedniego okresu ubezpieczenia z uwagi na przerwę w zatrudnieniu przekraczającą 30 dni, oraz że nie zachodzą przesłanki umożliwiające przyznanie zasiłku od pierwszego dnia ubezpieczenia, Olga K. go nie otrzyma. Jej nieobecność w pracy zostanie jednak usprawiedliwiona po przedłożeniu pracodawcy zaświadczenia lekarskiego.

Zasiłek bez wyczekiwania

Zasiłek, mimo podlegania ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż przez 30 albo 180 dni, przysługuje:

• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej dziesięcioletni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Długi okres ubezpieczenia

Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania z uwagi na posiadanie co najmniej dziesięcioletniego okresu ubezpieczenia mają tylko osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo i pod warunkiem, że okres ten był okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego. Zatem zasiłku od pierwszego dnia ubezpieczenia nie otrzyma ubezpieczony dobrowolnie, np. zleceniobiorca, a także ubezpieczony obowiązkowo, np. pracownik, który co prawda przez dziesięć lat był ubezpieczony, ale podlegał w tym okresie także ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie.

PRZYKŁAD: DZIESIĘĆ LAT UBEZPIECZENIA

Anna L. przez 15 lat podlegała ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu umowy o pracę. Rozwiązano z nią umowę o pracę z powodu zwolnień grupowych. Kolejną umowę o pracę podpisała dopiero po czterech miesiącach. Tydzień po jej zawarciu zachorowała. Mimo że pracownica nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu nieprzerwanie przez 30 dni oraz że do obecnego okresu ubezpieczenia chorobowego nie można zaliczyć poprzedniego ubezpieczenia, gdyż przerwa między ubezpieczeniami trwała dłużej niż 30 dni, nabędzie prawo do zasiłku. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje bowiem podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo pracownikom, jeśli mają co najmniej dziesięcioletni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, a tak jest w analizowanej sytuacji.

Warto zapamiętać, że do dziesięcioletniego okresu ubezpieczenia zalicza się także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między okresami ubezpieczenia. Nie uwzględnia się natomiast okresu urlopu wychowawczego i bezpłatnego.

Niezdolność wskutek wypadku

Za wypadek w drodze do pracy i z pracy uważa się nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub działalności, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Uważa się jednak, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.

Zatem wydłużenie drogi do lub z pracy ze względu na dogodniejszy dla pracownika przebieg, np. lepsze połączenie autobusowe, nie wyklucza uznania nieszczęśliwego zdarzenia, które w czasie tej drogi wystąpiło, za wypadek w drodze do pracy lub z pracy. Natomiast za uzasadnioną życiowo przerwę w drodze do pracy lub z pracy można uznać taką, która powstała w celu załatwienia sprawy niecierpiącej zwłoki, pilnej, która przede wszystkim dotyczy pracownika czy jest istotna dla organizowania jego życia osobistego lub ważna z przyczyn zdrowotnych (R. Sadlik w artykule Sł. Pracow. 2007/9/17).

W razie wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracownikowi przysługuje za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym wynagrodzenie za czas choroby finansowane przez pracodawcę, na podstawie kodeksu pracy, a potem świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. Jeśli ubezpieczony ulegnie takiemu wypadkowi, nabywa prawo do wymienionych świadczeń niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

PRZYKŁAD: ZASIŁEK PO WYPADKU W DRODZE Z PRACY

Piotr P. przez pół roku szukał pracy. Pięć dni od zawarcia umowy o pracę uległ wypadkowi, jadąc z pracy do domu. Wypadek został uznany za wypadek w drodze z pracy. Piotr P. wskutek wypadku był niezdolny do pracy prawie przez trzy miesiące. W przedstawionej sytuacji, mimo iż pracownik tak krótko był zatrudniony i podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, otrzyma najpierw za 33 dni wynagrodzenie za czas choroby finansowane przez pracodawcę (w roku kalendarzowym, w którym zdarzył się wypadek, nie chorował), a od 34 dnia niezdolności do pracy zasiłek chorobowy. Prawo do świadczeń przysługuje, gdyż niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze z pracy, a wówczas świadczenia przysługują od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Absolwenci i posłowie

Absolwenci szkół lub szkół wyższych, posłowie i senatorowie mogą otrzymać zasiłek mimo podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy niż 30 albo 180 dni, jeśli zostaną nim objęci albo do niego przystąpią w ciągu 90 dni odpowiednio od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych albo ukończenia kadencji. ZUS wyjaśnił, że termin 90 dni w przypadku absolwentów szkół należy liczyć od daty podanej w świadectwie, a w przypadku absolwentów szkół wyższych - od dnia złożenia egzaminu dyplomowego.

PRZYKŁAD: ABSOLWENT DOBROWOLNIE UBEZPIECZONY

Karol B. dwa miesiące po ukończeniu studiów rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Miesiąc później stwierdzono u niego ciężką chorobę i musiał poddać się natychmiast leczeniu. W przedstawionej sytuacji, mimo że przedsiębiorca tak krótko podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, dostanie zasiłek. W określonych sytuacjach zasiłek chorobowy przysługuje bowiem bez tzw. okresu wyczekiwania na zasiłek, który w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie wynosi 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Od pierwszego dnia ubezpieczenia prawo do zasiłku mają m.in. absolwenci szkół wyższych, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od złożenia egzaminu dyplomowego. Karol B. złożył wniosek o objęcie go ubezpieczeniem chorobowym w wymaganym terminie i nabędzie prawo do zasiłku chorobowego.

OSOBY PODLEGAJĄCE UBEZPIECZENIU CHOROBOWEMU

Obowiązkowo

• pracownicy

• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych

• odbywający służbę zastępczą

Dobrowolnie

• wykonujący pracę nakładczą

• wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące

• prowadzący pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące

• wykonujący odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania

• duchowni

MONIKA BUGAJ-WOJCIECHOWSKA

monika.bugaj-wojciechowska@infor.pl

Podstawa prawna

• Art. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

• Art. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).

• Art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).