Ubezpieczyciel nie może odmówić wypłaty odszkodowania za szkodę spowodowaną przez kierowcę, który jest współposiadaczem pojazdu wraz z małżonkiem, dzieckiem, swoim rodzicem, wspólnikiem w spółce cywilnej itp., jeśli byli pasażerami i doznali szkody na osobie.
Rzecznik ubezpieczonych zwrócił się do Sądu Najwyższego o odpowiedź na pytanie, czy ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone przez kierującego pojazdem każdemu pasażerowi, w tym osobie bliskiej, będącej współposiadaczem pojazdu, w związku z ruchem, któremu wyrządzono szkodę. W uzasadnieniu stwierdził, że z jego obserwacji wynika, iż w toku postępowania likwidacyjnego prowadzonego na podstawie takiej umowy często pojawia się problem odmowy uznania roszczeń zgłaszanych przez osoby bliskie posiadacza pojazdu. Wynika to w dużej mierze z rozbieżności w orzecznictwie.
Dla posiadacza i współposiadacza
W uchwale z 19 stycznia 2007 r. (III CZP 146/06) SN stwierdził, że zakład ubezpieczeń odpowiada z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkodę na osobie wyrządzoną przez kierowcę pojazdu jego posiadaczowi lub współposiadaczowi. Uznał, że zgodnie z art. 822 par. 1 k.c. powstanie obowiązku zapłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń z tytułu OC zakłada powstanie odpowiedzialności ubezpieczonego, czyli samego ubezpieczającego lub osoby, na rzecz której została zawarta umowa za szkody wyrządzone osobom trzecim. Osobą trzecią jest więc poszkodowany, mający deliktowe roszczenie o naprawienie szkody do posiadacza lub kierowcy pojazdu. Uchwała została podjęta w związku z pytaniem dotyczącym interpretacji art. 34 i 35 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych.
W wyroku z 5 września 2003 r. (II CKN 454/01) SN orzekł, że według art. 822 k.c. istota ubezpieczenia OC wyraża się w tym, że zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający. Odpowiedzialność sprawcy za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym w sytuacji, gdy sprawcę i poszkodowanego łączą bliskie stosunki rodzinne, kształtuje się identycznie, jak w innych przypadkach.
Osoby trzecie
Są jednak orzeczenia, które prezentują inne stanowisko. W uchwale z 29 listopada 1996 r. (III CZP 118/96) SN stwierdził, że nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 822 k.c. małżonek sprawcy szkody powstałej w mieniu w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, jeżeli pojazdy biorące udział w kolizji drogowej objęte są ustawową wspólnością majątkową małżeńską.
Odpowiedzialność gwarancyjna
Skład siedmiu sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego podjął 7 lutego 2007 r. uchwałę: ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność gwarancyjną wynikającą z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody na osobie wyrządzone przez kierującego pojazdem, w tym także pasażerowi będącemu wraz z kierowcą współposiadaczem tego pojazdu.
Sygn. akt III CZP 115/07
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA
Przez umowę ubezpieczenia OC zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w niej odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarto umowę (art. 822 par. 1 k.c.).
MARTA PIONKOWSKA
marta.pionkowska@infor.pl