Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy

Ubezpieczony nie otrzyma tzw. świadczeń wypadkowych, jeżeli był pod wpływem alkoholu lub środków odurzających i w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku przy pracy.

Krąg osób uprawnionych do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego jest szeroki. Osobami objętymi ubezpieczeniem wypadkowym są:

• osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, tj.:

- pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów i sędziów,

- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

- osoby odbywające służbę zastępczą,

• osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, które do tego ubezpieczenia przystąpiły, tj.:

- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, jeżeli praca jest przez te osoby wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy,

- prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

- wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

- duchowni,

• osoby, które mogą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, ale do tego ubezpieczenia nie przystąpiły, tj.:

- wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, jeżeli praca jest przez te osoby wykonywana w siedzibie lub w miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy,

- prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

- wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

- duchowni,

• osoby, które nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie, tj.:

- posłowie i senatorowie pobierający uposażenie,

- pobierający stypendia sportowe,

- słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pobierający stypendia,

- pobierający stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący,

- funkcjonariusze służby celnej.

Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem, następuje w trybie określonym przepisami:

• kodeksu pracy,

• rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744),

• rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298).

W przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami tryb uznawania zdarzenia za wypadek przy pracy, kwalifikacja prawna zdarzenia, wzór karty wypadku i termin jej sporządzenia zostały uregulowane w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. nr 236, poz. 1992).

Płatnicy świadczeń

Prawo do zasiłku chorobowego i wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego ustalają i wypłacają płatnicy składek, jeżeli są zobowiązani do ustalania prawa do zasiłków z ubezpieczenia chorobowego i ich wypłaty, tj. zgłaszający do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych. W pozostałych przypadkach świadczenia wypłaca ZUS.

Prawo do jednorazowego odszkodowania, renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renty szkoleniowej), renty rodzinnej, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej, ustala i wypłaca ZUS. Świadczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych, na które ubezpieczony został skierowany przez lekarza orzecznika ZUS na wniosek lekarza prowadzącego, nierefundowane na podstawie odrębnych przepisów realizowane są przez placówki medyczne wybrane przez ZUS.

Rodzaje świadczeń

Z ubezpieczenia wypadkowego przysługują następujące świadczenia w razie choroby:

• zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,

• świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu okresu wypłaty zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy,

• zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne przysługują wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym, a zasiłek wyrównawczy wyłącznie ubezpieczonym będącym pracownikami. Prawo do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, tj. od pierwszego dnia tego ubezpieczenia.

Za czas niezdolności do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 k.p. Oznacza to, że od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za cały okres niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje zatem pracownikowi nawet wówczas, gdy w danym roku kalendarzowym nie został wykorzystany okres wypłaty wynagrodzenia wynikający z art. 92 k.p.

Okresu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za który pracownik otrzymał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, nie wlicza się do okresu 33 dni, o których mowa w art. 92 k.p.

PRZYKŁAD

ZASIŁEK Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO

Pracownik uległ wypadkowi przy pracy 20 lutego 2008 r. i otrzymał zwolnienie lekarskie do 11 kwietnia 2008 r. Zanim jednak uległ wypadkowi przy pracy, chorował już w 2008 r. w okresie od 14 do 18 stycznia i z tego tytułu wypłacono mu wynagrodzenie za pięć dni na podstawie art. 92 k.p. Mimo że pracownik pobierał wynagrodzenie przez okres krótszy niż 33 dni, otrzyma zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego od 20 lutego 2008 r., tj. od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy. Okresu orzeczonej niezdolności do pracy z powodu wypadku przy pracy od 20 lutego do 11 kwietnia 2008 r. nie wlicza się do okresu 33 dni, o których mowa w art. 92 k.p. przysługujących pracownikowi w 2008 r.

ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKU PRZY PRACY LUB CHOROBY ZAWODOWEJ

Z ubezpieczenia wypadkowego wypłacane są:

• zasiłek chorobowy,

• świadczenie rehabilitacyjne,

• zasiłek wyrównawczy,

• jednorazowe odszkodowanie,

• renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,

• renta rodzinna,

• dodatek pielęgnacyjny,

• dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,

• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Jeżeli za dany okres niezdolności do pracy pracodawca wypłacił wynagrodzenie za czas choroby określone w art. 92 k.p., a następnie zdarzenie to zostanie uznane za wypadek przy pracy albo zostanie ustalone, że niezdolność do pracy jest spowodowana chorobą zawodową, wówczas za ten okres:

• przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego na zasadach określonych w ustawie wypadkowej,

• wypłacone wynagrodzenie powinno być potraktowane jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego,

• pracodawca ma obowiązek złożenia dokumentów rozliczeniowych korygujących,

• pracodawca jest zobowiązany do ewentualnej dopłaty zasiłku, który z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Jeżeli wynagrodzenie za czas choroby, o którym mowa w art. 92 k.p., zostało wypłacone przez pracodawcę, który nie jest uprawniony do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, po uznaniu przez oddział ZUS zdarzenia za wypadek przy pracy albo po stwierdzeniu, że niezdolność do pracy jest spowodowana chorobą zawodową, wypłacone wynagrodzenie za czas choroby powinno być uznane za zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego i rozliczone w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne. Wówczas oddział ZUS oblicza pełną kwotę należnego zasiłku chorobowego. W razie, gdy:

• kwota wypłacona pracownikowi przez pracodawcę jest niższa niż należna, ZUS wypłaca różnicę między kwotą należną a wypłaconą (w takim przypadku wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę traktuje się jak zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego i podlega rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne),

• kwota wypłacona pracownikowi przez pracodawcę jest równa kwocie należnej, wówczas wypłacone wynagrodzenie jest traktowane jak zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego i może być rozliczone w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne,

• kwota wypłacona pracownikowi przez pracodawcę przewyższa należną kwotę zasiłku, wtedy wypłacone wynagrodzenie jest traktowane jak zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego jedynie do wysokości należnego zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego i może być rozliczone ze składek na ubezpieczenia społeczne tylko do tej wysokości.

W wymienionych wyżej przypadkach pracodawca ma obowiązek złożyć dokumenty rozliczeniowe korygujące.

Jeżeli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia wypadkowego. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim.

Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje, jeżeli ubezpieczony stał się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy albo choroby zawodowej, w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego. Także wtedy, gdy wypadek przy pracy miał miejsce w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego z innego tytułu, np. jeżeli ubezpieczony w dniu wypadku przy pracy miał równolegle co najmniej dwa tytuły do ubezpieczeń, a podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu tylko z jednego tytułu.

Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, a zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne przysługuje z więcej niż jednego tytułu, to świadczenia na zasadach określonych ustawą wypadkową przysługują z każdego z tych tytułów. Oznacza to, że z każdego tytułu przysługują świadczenia finansowane z ubezpieczenia wypadkowego, czyli:

• zasiłek chorobowy, nawet jeśli ubezpieczony będący pracownikiem nie wykorzystał okresu 33 dni wypłaty wynagrodzenia określonego w art. 92 k.p.,

• zasiłek chorobowy bez wymaganego okresu wyczekiwania,

• zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego osobie, która stała się niezdolna do pracy w wyniku wypadku przy pracy albo choroby zawodowej w czasie trwania tytułu ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu. Zasiłek przysługuje również po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tzn. ustawa zasiłkowa) i niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.

PRZYKŁAD: UBEZPIECZENIE Z JEDNEGO TYTUŁU

Pracownik był zatrudniony do 31 stycznia 2008 r. W okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jednocześnie prowadził działalność pozarolniczą, z tytułu której do 31 stycznia 2008 r. nie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Do ubezpieczeń społecznych, w tym ubezpieczenia wypadkowego z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, zgłosił się od 1 lutego 2008 r., po ustaniu zatrudnienia. Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy 21 stycznia 2008 r. w wyniku wypadku przy pracy i był niezdolny do pracy do 21 marca 2008 r. Za okres od 21 do 31 stycznia 2008 r. otrzymał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego z tytułu zatrudnienia, natomiast za okres od 1 lutego do 21 marca 2008 r. przysługuje mu zasiłek chorobowy z tytułu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą, ponieważ wypadek przy pracy miał miejsce w czasie ubezpieczenia wypadkowego, któremu ubezpieczony podlegał jako pracownik.

Wysokość świadczeń

Świadczenia w razie choroby z ubezpieczenia wypadkowego (zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne) przysługują w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy albo choroba zawodowa oraz jeśli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku z wcześniej stwierdzonym wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.

Jeżeli występują okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a zasiłek przysługuje z więcej niż jednego tytułu, wówczas zasiłek chorobowy przysługuje w tej wysokości z każdego z tych tytułów (np. z tytułu równoczesnego zatrudnienia u dwóch pracodawców). Do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego mają zastosowanie zasady obniżenia wysokości zasiłku o 25 proc. z powodu dostarczenia zaświadczenia lekarskiego po upływie siedmiu dni od daty jego otrzymania.

Podstawa wymiaru

Podstawę wymiaru świadczeń z tytułu choroby przysługujących pracownikowi z ubezpieczenia wypadkowego stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. W tym przypadku stosuje się odpowiednio zasady określone w rozdziale ósmym ustawy zasiłkowej. Podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu zasiłków - bez względu na ich rodzaj - nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie także w przypadku, gdy przed przerwą w niezdolności do pracy pracownik pobierał zasiłek z ubezpieczenia chorobowego (lub wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 k.p.), a po przerwie zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego. Znajdzie ona również zastosowanie w sytuacji nieprzerwanych okresów pobierania zasiłku z ubezpieczenia chorobowego (lub wynagrodzenia, o którym mowa w art. 92 k.p.) oraz zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego.

Podstawę wymiaru świadczeń z tytułu choroby przysługujących ubezpieczonym, którzy nie są pracownikami, stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego:

• członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

• osobom odbywającym służbę zastępczą,

• osobom wykonującym pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobom z nimi współpracującym,

• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność oraz osobom z nimi współpracującym,

• osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania i duchownym,

stosuje się zasady określone w rozdziale 9 ustawy zasiłkowej.

W przypadku wyżej wymienionych grup ubezpieczonych przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się zawsze przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej:

• 18,71 proc. podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie, jeżeli przychód obejmuje okres do 30 czerwca 2007 r.,

• 15,71 proc. podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie, jeżeli przychód obejmuje okres od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r.,

• 13,71 proc. podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie, jeżeli przychód obejmuje okres po 31 grudnia 2007 r.

bez względu na to, czy ubezpieczony przystąpił do ubezpieczenia chorobowego czy też nie.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla posłów i senatorów pobierających uposażenie, osób pobierających stypendia sportowe, słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej pobierających stypendia, osób pobierających stypendia w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot kierujący oraz funkcjonariuszy służby celnej, stosuje się zasady określone w art. 46, 48 i 52 ustawy zasiłkowej. W przypadku tych ubezpieczonych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej:

• 16,26 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli uwzględniany w podstawie wymiaru przychód obejmuje okres do 30 czerwca 2007 r.,

• 13,26 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli uwzględniany w podstawie wymiaru przychód obejmuje okres od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r.,

• 11,26 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli uwzględniany w podstawie wymiaru przychód obejmuje okres po 31 grudnia 2007 r.

W sytuacji gdy przychód wyżej wymienionych ubezpieczonych, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe zostanie uzyskany w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r., przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przychód ten należy pomniejszyć o kwotę odpowiadającą 13,26 proc. podstawy wymiaru składek, nawet gdy przychód ten dotyczy okresu sprzed 1 lipca 2007 r. Zasadę tę należy stosować także do przychodu uzyskanego po 31 grudnia 2007 r., pomniejszając podstawę wymiaru składek o kwotę odpowiadająca 11,26 proc. tej podstawy wymiaru.

Jeżeli niezdolność do pracy powstanie w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego w okresie do 30 czerwca 2007 r., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 16,26 proc. dla ubezpieczonych.:

• będących słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium,

• będących stypendystami sportowymi - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium sportowego,

• pobierających stypendia w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy - kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium,

• będących funkcjonariuszami służby celnej - kwota uposażenia za ten miesiąc, jaką funkcjonariusz otrzymałby, gdyby pracował pełny miesiąc.

Jeżeli niezdolność do pracy wyżej wymienionych ubezpieczonych powstanie w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego w okresie:

• od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. - podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi odpowiednio kwota stypendium lub uposażenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,26 proc.,

• po 31 grudnia 2007 r. - podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi odpowiednio kwota stypendium lub uposażenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 11,26 proc.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego jest ustalana z uwzględnieniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, jak również z faktycznego okresu ubezpieczenia, za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych.

W przypadku ubezpieczonego, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, podstawy wymiaru zasiłku przed przerwą i po przerwie mogą się różnić, w związku z tym że:

• podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe podlega ograniczeniu do 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, natomiast podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe takiemu ograniczeniu nie podlega,

• okresy podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu mogą być różne.

Jednorazowe odszkodowanie

Po zakończeniu leczenia i rehabilitacji dokonuje się oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Jeżeli wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej ubezpieczony doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje mu jednorazowe odszkodowanie. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu i nie rokuje poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności na okres przekraczający sześć miesięcy. W tym przypadku jednak istnieje szansa na poprawę stanu zdrowia.

W sytuacji, gdy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nastąpił zgon ubezpieczonego albo rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego, jednorazowe odszkodowanie przysługuje członkom jego rodziny. Należą do nich:

• małżonek/małżonka, z wyjątkiem małżonka, z którym ubezpieczony pozostawał w orzeczonej separacji,

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym także w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki do uzyskania renty rodzinnej,

• rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe albo gdy ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

Wysokość kwot jednorazowych odszkodowań ogłasza minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski. Począwszy od 1 kwietnia 2007 r. jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

W okresie od 1 kwietnia 2007 r. do 31 marca 2008 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą:

• 495 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,

• 495 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych,

• 8670 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego,

• 8670 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty,

• 44 590 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty,

• 22 295 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko,

• 44 590 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 8670 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci,

• 44 590 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 8670 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,

• 8670 zł, gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; każdemu z nich przysługuje ta kwota, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom,

• 22 295 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 8670 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Ubezpieczonemu, który stał się częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta, której wysokość ustala się na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Renta z tytułu niezdolności do pracy wynosi:

• 24 proc. kwoty bazowej,

• po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych - z uwzględnieniem pełnych miesięcy,

• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych - z uwzględnieniem pełnych miesięcy,

• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat, tzw. staż hipotetyczny.

Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa spowodowane wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie mogą być niższe niż:

• 60 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,

• 80 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,

• 100 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej,

• 120 proc. kwoty najniższej odpowiedniej renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej ogólnym stanem zdrowia.

Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem lub chorobą zawodową może być ustalona od wysokości wskaźnika podstawy wymiaru wyższego niż 250 proc. W przypadku jednak dokonania wyliczeń z wykorzystaniem wyższego niż 250 proc. wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty nie obowiązują określone wyżej gwarancje dotyczące tego, iż renta nie może być niższa niż określony procent podstawy jej wymiaru.

Dodatek pielęgnacyjny

Osobie, która jest uprawniona do renty z ubezpieczenia wypadkowego, przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatek ten wynosi obecnie 153,19 zł.

Renta rodzinna

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny po ubezpieczonym, który zmarł wskutek następstw wypadku przy pracy lub choroby zawodowej lub renciście uprawnionym do renty z ubezpieczenia wypadkowego. Osoby te nabywają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnią warunki określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Renta rodzinna przysługuje w wysokości:

• 85 proc. świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,

• 90 proc. świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,

• 95 proc. świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.

Renta rodzinna wypadkowa nie może być niższa niż 120 proc. kwoty najniższej odpowiedniej renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej ogólnym stanem zdrowia, przewidzianej w przepisach o emeryturach i rentach z FUS.

Podstawę obliczenia wysokości renty rodzinnej stanowi renta rodzinna dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Dodatek do renty rodzinnej

Jeżeli do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego jest uprawniona sierota zupełna, wówczas ma ona prawo do dodatku na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatek ten wynosi obecnie 287,93 zł.

ANETA MAJ

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

• Art. 6-26 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

• Art. 7, art. 36 - 52, art. 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).

• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).