Najważniejsze zmiany w prawie od 2008 roku

Mniej zapłacimy za przekształcenie użytkowania wieczystego we własność, więcej nas będzie za to kosztować wywóz śmieci. W zupełnie nowej sytuacji prawnej znajdą się kandydaci na pośredników i zarządców nieruchomości, a także rzeczoznawcy majątkowi. 1 stycznia to także dzień, w którym zaczną obowiązywać nowe stawki podatkowe dla prowadzących działalność gospodarczą. O najważniejszych zmianach w prawie w nowym roku przypominamy już dziś.

Praca i ubezpieczenia: wzrosną świadczenia i płace

Emerytury i renty wzrosną o prawie 6 proc.

W marcu 2008 r. zostaną podwyższone świadczenia prawie 10 mln osób. Dotyczy to głównie emerytów i rencistów. Nie muszą oni występować do instytucji, które je wypłacają, z wnioskiem o podwyżkę. Odbędzie się automatycznie. To efekt zmiany ustawy regulującej sposób podwyższania świadczeń wypłacanych przez ZUS. Nie będą one, jak obecnie, podwyższane dopiero wtedy, gdy inflacja od ostatniej podwyżki przekroczy 5 proc., ale co roku. Wskaźnik waloryzacji, od którego zależy wysokość podwyżek, uwzględni nie tylko wzrost cen, ale też co najmniej 20 proc. realnego wzrostu płac.

W efekcie zmian dotyczących waloryzacji świadczeń wypłacanych przez ZUS wzrosną też świadczenia innych grup zawodowych (np. rolników czy funkcjonariuszy służb mundurowych) i innych świadczeniobiorców (np. osób otrzymujących renty socjalne, zasiłki przedemerytalne).

Ze względu na to, że w 2007 roku nie było waloryzacji świadczeń, podwyżka w 2008 roku uwzględni nie tylko inflację i wzrost cen z 2007 roku, ale także za 2006 rok. Wskaźnik - jak szacujemy - wyniesie 105,8 proc. Zostaną przez niego pomnożone wszystkie świadczenia emerytalno-rentowe przysługujące ostatniego dnia lutego przyszłego roku. Waloryzacja emerytur i rent przesądza też o podwyżce tzw. świadczeń minimalnych i innych świadczeń wypłacanych przez ZUS.

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 191, poz. 1368).

Pensje netto będą wyższe

W lipcu tego roku odbył się pierwszy etap obniżania kosztów pracy. Składka rentowa opłacana do ZUS przez pracowników zmalała o 3 pkt proc. Zamiast 6,5 proc. wynosi obecnie 3,5 proc. Kolejny etap obniżki wejdzie w życie od stycznia. W efekcie część składki opłacana przez pracownika zmniejszy się o kolejne 2 pkt proc. O tyle samo spadnie też składka opłacana przez pracodawcę. Wyższe będą wypłacane w styczniu pensje netto. Każde 1 tys. zł brutto pensji pracownika oznaczało od lipca podwyżkę wynoszącą około 24 zł netto, a od stycznia 41,5 zł miesięcznie (w porównaniu z czerwcem tego roku). W efekcie redukcji składki od stycznia obniżą się też obciążenia firm z tytułu zatrudniania pracowników. Ustawa nie przewidywała w lipcu redukcji składki dla pracodawców, ale składka opłacana przez nich zostanie obniżona od stycznia o 2 pkt proc. Spadnie z 6,5 proc. do 4,5 proc. Na redukcji składki rentowej zyskają też prowadzący działalność gospodarczą. Obecnie opłacają składkę rentową w wysokości 10 proc., a po styczniowej redukcji samozatrudnieni będą opłacać składkę w wysokości 6 proc. W efekcie wysokość miesięcznej składki wpłacanej do ZUS spadnie o około 100 zł w stosunku do czerwca tego roku.

Podstawa prawna

• Ustawa z 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 115, poz. 792).

Płaca minimalna wyższa o 20 proc.

Od 1 stycznia 2008 r. płaca minimalna wzrośnie o 190 zł i wyniesie 1126 zł. W efekcie pensja netto osoby zarabiającej minimum będzie w styczniu wyższa o prawie 150 zł. Niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia nie może być pensja pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy. Wyjątkiem od tej zasady jest sposób określania najniższej pensji dla rozpoczynających pracę. Ich płaca w pierwszym roku zatrudnienia nie może być niższa niż 80 proc. minimum (czyli od stycznia 900,80 zł). Więcej zarobią też osoby pracujące w nocy. Na przykład osoba, która w styczniu przepracuje w porze nocnej 70 godzin, powinna otrzymać dodatek z tego tytułu w wysokości 89,60 zł. Do tej pory taka osoba otrzymywała 74,45 zł.

Dzięki podwyżce płacy minimalnej w przyszłym roku wyższe odprawy otrzymają niektóre osoby, z którymi rozwiązano stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Na przykład w 2008 roku maksymalna wysokość odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego wyniesie 16 890 zł (14 040 zł w tym roku).

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2007 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2008 roku (Dz.U. nr 171, poz. 1209).

Refundacja składek zamiast dofinansowania

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób, niezależnie od osiąganego wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych, otrzymają refundację składek na ubezpieczenie emerytalne osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Natomiast firmy zatrudniające 25 pracowników lub więcej, które osiągają co najmniej 6-proc. wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych, mogą starać się o zwrot składek na ubezpieczenie emerytalne osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz składki na ubezpieczenie wypadkowe osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Od nowego roku ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu będzie podlegać rencista prowadzący działalność gospodarczą. Musi najpierw opłacić składki na ZUS, a następnie wystąpić do PFRON-u o zwrot składki emerytalnej i rentowej.

Podstawa prawna

• Ustawa z 15 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 115, poz. 791).

Lekarze będą pracować krócej

Od 1 stycznia 2008 r. lekarze będą pracować krócej - średnio 48 godzin tygodniowo. Dodatkowo dyżury medyczne, które obecnie nie są uznawane za normalny czas pracy, zostaną do niego wliczone. Będzie to także mieć konsekwencje w zasadach wynagradzania lekarzy. Za dyżury medyczne stawka godzinowa będzie liczona jak za pracę w nadgodzinach.

Lekarze będą mogli pracować powyżej 48 godzin tygodniowo. Taką możliwość daje dobrowolne podpisanie przez nich tzw. klauzuli opt-out. Zmienione przepisy gwarantują również lekarzom prawo do 11-godzinnego odpoczynku w czasie każdej doby. Ponieważ przepis ten uniemożliwia w praktyce pełnienie np. 16- i 24-godzinnych dyżurów medycznych, Ministerstwo Zdrowia już pracuje nad ich zmianą.

Podstawa prawna

• Ustawa z 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 176, poz. 1240).

Prawo gospodarcze: więcej obowiązków dla przedsiębiorców

Pośrednicy nieruchomości bez egzaminu

Od 1 stycznia zmienią się ustawowe wymagania stawiane kandydatom na pośredników i zarządców nieruchomości oraz rzeczoznawców majątkowych. Do tej pory, by otrzymać licencję, trzeba było zdać egzamin państwowy. Od stycznia egzaminy takie nie będą przeprowadzane. Kandydat na pośrednika i zarządcę nieruchomości będzie musiał mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz nie być karanym za przestępstwo przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za składanie fałszywych zeznań oraz za przestępstwa skarbowe. Konieczne będzie też ukończenie studiów wyższych i podyplomowych w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. Ukończenie studiów podyplomowych nie będzie wymagane, jeżeli kandydat ukończył studia wyższe uwzględniające minimalne wymogi programowe dla studiów podyplomowych w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. Konieczne będzie jednak odbycie praktyki zawodowej.

Kandydaci na rzeczoznawców majątkowych nadal będą musieli zdawać egzamin dający uprawnienia w zakresie szacowania nieruchomości. Do egzaminu tego będzie mogła podchodzić jednak większa grupa osób. Do tej pory mogły go zdawać jedynie osoby posiadające wyższe wykształcenie prawnicze, ekonomiczne lub techniczne. W nowym roku pośrednikiem nieruchomości będzie mógł zostać każdy, kto legitymuje się wykształceniem wyższym magisterskim.

Podstawa prawna

• Ustawa z 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 173, poz. 1218).

Tańsze przekształcanie użytkowania wieczystego

Od nowego roku przy przekształcaniu użytkowania wieczystego we własność obowiązują nowe bonifikaty.

Za darmo staną się właścicielami swoich działek - niezależnie od ich przeznaczenia - osoby, które uzyskały użytkowanie wieczyste w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie na rzecz Skarbu Państwa przed 5 grudnia 1990 r. (wcześniej nie było można uzyskać własności gruntów państwowych ani gminnych). Tak samo - nieodpłatnie - staną się właścicielami użytkownicy wieczyści gruntów warszawskich, których prawo powstało na mocy dekretu z 26 października 1945 r. Ich następcy prawni (zarówno spadkobiercy, jak i ci, którzy kupili taką nieruchomość) będą w równie uprzywilejowanej sytuacji.

90-proc. zniżkę przy przekształceniu prawa do gruntu uzyskają osoby, których miesięczny dochód na jednego członka rodziny za ostatnie półrocze roku poprzedzającego żądanie nie przekraczał przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (w III kwartale 2007 r. było to 2703,41 zł). Warunkiem jest, by budynek postawiony na ich gruncie był mieszkalny lub żeby działka była przeznaczona pod tego rodzaju zabudowę.

50-proc. bonifikaty należą się teraz tym, którzy uzyskali prawo użytkowania wieczystego przed 5 grudnia 1990 r. To samo prawo mają ich następcy prawni. Takie same obniżki opłat przysługują osobom, które chcą się stać właścicielami nieruchomości wpisanych choćby w części do rejestru zabytków.

Przestają obowiązywać uznaniowe zniżki udzielane przez gminy, choć mogą one powiększyć bonifikaty ustawowe.

Podstawa prawna

• Ustawa z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 191, poz. 1371).

Więcej zapłacimy za wywóz śmieci

Obecnie za wywóz śmieci płacimy przeciętnie 5 zł miesięcznie, a od stycznia, według wyliczeń Ministerstwa Środowiska, opłaty te mogą wzrosnąć nawet do 8 zł. Kwota ta może być jednak jeszcze wyższa. Od 1 stycznia 2008 r. znacznie wyższe będą bowiem stawki za składowanie odpadów komunalnych.

Za tonę śmieci z gospodarstw domowych, które trafią na wysypisko, firmy wywozowe będą płacić 75 zł, a nie 15 zł - jak to jest obecnie. Czyli cena za składowanie tony śmieci będzie pięć razy wyższa. Jeżeli te koszty zostaną bezpośrednio przełożone na obywateli, to niektórzy zapłacą miesięcznie powyżej 20 zł.

Ministerstwo Środowiska, podnosząc stawki, chce zmusić firmy zajmujące się odbieraniem śmieci z gospodarstw domowych do poddawania odpadów segregacji i ich recyklingowi oraz odzyskowi. Obecnie jest to stosowane w niewielkim stopniu. Składowanie jest najtańsze, dlatego prawie wszystkie śmieci trafiają na wysypiska. Zdaniem Krajowej Izby Gospodarki Odpadami około 98 proc. odpadów komunalnych ulegających biodegradacji trafia na wysypiska.

Zmiana rozporządzenia jest jednym z elementów, który ma sprawić, że Polska uniknie w przyszłości kar, jakie może nałożyć Unia Europejska. Unia wymaga, by do 2010 roku na składowiska trafiało nie więcej niż 75 proc. odpadów ulegających biodegradacji. Pozostałe mają być przetwarzane. W 2020 roku odpadów na składowiskach ma być nie więcej niż 35 proc.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz.U. z 2007 r. nr 106, poz. 723).

Nowe obowiązki dla producentów RTV i AGD

Od nowego roku producenci, importerzy i dystrybutorzy sprzętu RTV i AGD będą zobowiązani do osiągnięcia odpowiednich poziomów zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Od 1 stycznia 2008 r. będą oni musieli zapewnić odzysk na poziomie 80 proc. masy wszystkich zebranych odpadów, które powstały z lodówek, pralek czy mikrofalówek. Ponadto muszą zapewnić recykling części i substancji z takich urządzeń na poziomie 75 proc. masy zużytego sprzętu.

Producenci komputerów, drukarek czy telewizorów muszą natomiast zapewnić odzysk na poziomie 75 proc. masy zebranych takich urządzeń. Recykling części z takiego sprzętu ma być na poziomie 65 proc.

W przypadku gdy nie osiągnie się wskazanych poziomów, to wówczas trzeba uiścić opłatę produktową. Naliczana jest ona za każdy kilogram masy odpadów, które nie zostały poddane odzyskowi lub recyklingowi.

Podstawa prawna

• Ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. nr 180, poz. 1495).

Podatki: większe limity, więcej zwolnień

Limit zwolnienia z VAT

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami, z VAT zwolnieni są podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 tys. euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. W 2007 roku limit ten - po przeliczeniu na złote - wynosi 39,7 tys. zł. Od 1 stycznia 2008 r. nastąpi zmiana. Limit dotyczący zwolnienia z VAT będzie wynosił 50 tys. zł. W konsekwencji osoby kontynuujące działalność będą mogły korzystać w 2008 roku ze zwolnienia VAT, o ile w 2007 roku ich obroty nie przekroczą 50 tys. zł.

Także dla podatników, którzy rozpoczną w przyszłym roku działalność, kwota graniczna będzie wynosić 50 tys. zł. Warto jednak pamiętać, że podatnik rozpoczynający wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego jest zwolniony z VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy limitu liczonego w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży. Faktycznie limit ten jest zatem dla każdego inny. Stanowić bowiem będzie określoną część wspomnianych 50 tys. zł.

Zmiany dotyczą podatników wykonujących czynności opodatkowane VAT. Podwyższenie limitu powinno zwiększyć grono podatników korzystających ze zwolnienia i przez to wyłączonych z obowiązku rejestracji dla potrzeb VAT i rozliczania tego podatku.

Podstawa prawna

• Ustawa z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192 poz. 1382).

Sprzedaż wysyłkowa

Od 2008 roku zmienią się kwoty graniczne dla sprzedaży wysyłkowej. Otóż w przypadku sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju dostawę towarów uznaje się za dokonaną poza terytorium kraju, jeżeli całkowita wartość towarów innych niż wyroby akcyzowe zharmonizowane, wysyłanych lub transportowanych z tego samego państwa członkowskiego na terytorium kraju, pomniejszona o kwotę podatku od wartości dodanej, jest mniejsza lub równa w roku podatkowym od kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 35 tys. euro. Od 1 stycznia 2008 r. wspomniany limit będzie wynosił 160 tys. zł (przypomnijmy, że obecnie jest to 139 tys. zł).

Podstawa prawna

• Ustawa z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192, poz. 1382).

Budownictwo społeczne

Wprowadzona będzie definicja budownictwa społecznego, która uprawnia do stosowania 7-proc. VAT. Obejmie nowe domy i mieszkania o powierzchni użytkowej nieprzekraczającej odpowiednio 300 mkw. i 150 mkw. Obniżona 7-proc. stawka VAT będzie miała zastosowanie nie tylko do dostawy, ale również do budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji oraz przebudowy obiektów budowlanych lub ich części. Definicja budownictwa społecznego ma znaczenie dla budujących i kupujących nowe domy i mieszkania.

Podstawa prawna

• Ustawa z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192, poz. 1382).

Definicja wartości rynkowej

Zmiana definicji wartości rynkowej będzie mieć zastosowanie m.in. do prezentów małej wartości, których nieodpłatna dostawa nie podlega opodatkowaniu VAT. Obecnie do takich prezentów zalicza się towary, których nie ujęto w ewidencji wartościowo-osobowej, a ich jednostkowa cena nabycia lub wytworzenia nie przekracza 5 zł. Od 1 stycznia 2008 r. zaliczane do takich prezentów będą wyłącznie te, których wartość rynkowa nie przekracza 5 zł. Zmiana spowoduje, że podatnik będzie musiał opodatkować pewną część nieodpłatnie przekazywanych prezentów, które obecnie są wyłączone z opodatkowania.

Podstawa prawna

• Ustawa z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192, poz. 1382).

Zmiana skali PIT

Zmieni się skala w podatku dochodowym od osób fizycznych. Otóż od dochodów uzyskanych w 2008 roku podatek będzie pobierany według następującej skali (patrz tabela). Zmiana skali w podatku dochodowym od osób fizycznych ma znacznie m.in. dla osób osiągających dochody z pracy, a także prowadzących działalność gospodarczą i rozliczających się na zasadach ogólnych według wspomnianej skali PIT.

Podstawa prawna

• Ustawa z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1588).

Zmiana pracowniczych kosztów

Określone kwotowo koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy czy stosunku służbowego zostaną w przyszłym roku nieco podwyższone. Jest to zmiana korzystna dla podatników. Dzięki niej zapłacą oni w 2008 roku niższy podatek.

W 2008 roku dla pracujących w jednym zakładzie koszty miesięcznie będą wynosić 111 zł 25 gr, a rocznie - 1335 zł. Dla pracujących w kilku zakładach koszty rocznie nie mogą przekroczyć - 2002 zł 05 gr. W przypadku dojeżdżających, pracujących w jednym zakładzie koszty będą wynosić miesięcznie - 139 zł 06 gr, a rocznie - 1668 zł 72 gr. Dla dojeżdżających, pracujących w kilku zakładach rocznie koszty nie będą mogły przekroczyć 2502 zł 56 gr.

Podstawa prawna

• Ustawa z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. nr 217, poz. 1588).

Zmiana skali PIT

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

9,73 mln osób otrzyma w marcu podwyżkę świadczeń

11,8 mln zatrudnionych pracowników otrzyma w styczniu wyższe pensje netto

845 zł netto otrzyma pracownik zarabiający ustawowe minimum

1,07 mld zł będzie kosztować refundacja składek na ubezpieczenia społeczne w 2008 roku

160 tys. lekarzy pracuje w zakładach opieki zdrowotnej

DOBROMIŁA NIEDZIELSKA-JAKUBCZYK

ARKADIUSZ JARASZEK

ŁUKASZ KULIGOWSKI

BARTOSZ MARCZUK

KRZYSZTOF TOMASZEWSKI

gp@infor.pl