ODLICZENIA OD PODATKU
Nowa ulga na dzieci z wyższym odpisem
Składając deklarację podatkową za 2007 rok rodzice rozliczający się z fiskusem według skali podatkowej mogą pomniejszyć należny podatek o kwotę 1145,08 zł na każde własne lub przysposobione dziecko.
Przepisy regulujące zasady odliczania od podatku nowej prorodzinnej ulgi zagościły w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych 1 stycznia 2007 r. Pierwotnie wprowadzone regulacje pozwalały rodzicom na pomniejszenie podatku jedynie o kwotę 120 zł na każde dziecko. Zanim jednak podatnicy skorzystali po raz pierwszy z nowo uchwalonej ulgi, kwota odliczenia uległa prawie dziesięciokrotnej podwyżce. Dzięki wrześniowej nowelizacji ustawy o PIT w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok rodzice odliczą od podatku kwotę stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej. Ponieważ w 2007 rok kwota zmniejszająca podatek wynosi 572,54 zł, w deklaracji podatkowej rodzice będą mogli odpisać aż 1145,08 zł na każde dziecko.
Rozwodnik
skorzysta z ulgi, jeśli mieszka razem z dzieckiem, dotyczy to także małżonków w separacji
Podatek na zasadach ogólnych
Ustawodawca podwyższył kwotę ulgi na dzieci, pozostawiając bez zmian resztę regulacji określających zasady korzystania z odliczenia. Prawo do skorzystania z ulgi rodzinnej zostało uzależnione od spełnienia jednego podstawowego warunku. Przepis art. 27f ustawy z 26 lipca 1991 r. (t.j. Dz.U. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na pomniejszenie wyłącznie podatku dochodowego obliczanego na zasadach ogólnych, czyli według progresywnej skali podatkowej, ze stawkami 19, 30 i 40 proc. Preferencji nie można zatem uwzględnić przy obliczaniu podatku rozliczanego na uproszczonych zasadach, czyli według 19-proc. stawki liniowej, ryczałtem ewidencjonowanym lub w formie karty podatkowej. Nie znaczy to jednak, że wybór preferencyjnych zasad rozliczeń w każdym przypadku pozbawia rodzinę prawa do skorzystania z odliczenia. Ulgę na dzieci mogą wykorzystać osoby uzyskujące przychody z różnych źródeł. Chodzi o sytuację, w której oprócz dochodów opodatkowanych na zasadach uproszczonych podatnicy uzyskują również dochody podlegające rozliczeniu według skali progresywnej.
Dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi podatkiem liniowym lub ryczałtem. Rozliczenia podatkowe tych dochodów są autonomiczne, dlatego nie ma przeszkód, aby podatnik uzyskujący środki z różnych źródeł skorzystał z odliczenia na dzieci. Jeżeli zatem przykładowo podatnik oprócz przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem osiąga również dochód z pracy na etacie, emerytury lub renty, może on pomniejszyć o kwotę ulgi rodzinnej podatek od dochodów, które są rozliczane według skali.
Odliczenie dla małżonka
Nie tylko posiadanie różnych źródeł dochodów umożliwia pełne skorzystanie z odliczenia. W przypadku, gdy jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, korzystając z preferencyjnych zasad rozliczeń z fiskusem i nie osiąga równocześnie dochodów opodatkowanych według skali, z pełnej kwoty odliczenia może skorzystać drugi małżonek. Zgodnie z art. 27f ust. 3 ustawy, kwota odliczenia dotyczy łącznie obojga rodziców, przy czym ulgę rodzinną można odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. Do skorzystania z odliczenia wystarczy zatem, aby tylko jeden rodzic osiągał dochody opodatkowane według skali progresywnej.
Rodzina traci prawo do ulgi jedynie w przypadku, gdy żadne z rodziców nie osiąga dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych. Tak będzie w sytuacji, gdy małżonkowie rozliczają swoje dochody wyłącznie 19-proc. podatkiem liniowym lub ryczałtem. W tym przypadku preferencja podatkowa niestety przepadnie. Z ulgi rodzinnej nie będą mogły skorzystać również rodziny rolników, które w ogóle nie płacą podatku dochodowego.
Ważne!
Podatnicy, którzy zostali rodzicami w trakcie roku podatkowego, w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok mogą odliczyć od podatku pełną kwotę ulgi rodzinnej
Trzeba płacić podatek
Ulga na dzieci należy do kategorii ulg odliczanych od podatku, a nie od podstawy opodatkowania. Podkreślenia wymaga, że ustawodawca nie wprowadził żadnych wymogów co do wysokości osiąganego przez podatnika dochodu. Oznacza to, że ulgę na dzieci mogą uwzględnić w zeznaniu podatkowym zarówno osoby lepiej, jak i gorzej zarabiające. Ponieważ jednak konstrukcja ulgi polega na możliwości obniżania podatku, aby z niej skorzystać, trzeba płacić fiskusowi choćby minimalną daninę. Podkreślić należy, że w sytuacji, gdy podatek do zapłaty jest niższy niż wysokość przysługującego odliczenia, prawo do skorzystania z preferencji nie przepada. Ulga na dzieci przysługuje nadal, przy czym trzeba pamiętać, że można ją odpisać tylko do wysokości podatku. W takim wypadku po złożeniu zeznania podatkowego urząd skarbowy zwróci rodzicom całą kwotę podatku.
Jeżeli przysługująca kwota ulgi jest wyższa niż wysokość należnego podatku, nadwyżka ulgi rodzinnej niestety nie przechodzi na następny rok podatkowy. Ulgę za 2007 rok można uwzględnić tylko w rozliczeniu podatkowym za ten rok. Warto zatem podkreślić, że na wprowadzeniu wysokiej ulgi rodzinnej skorzystają wszyscy rodzice, jednak nie każdy w równym stopniu.
Opieka w roku podatkowym
Prawo do skorzystania z ulgi rodzinnej nie zostało również uzależnione od liczby wychowywanych dzieci. Podatek pomniejszą zarówno rodzice jedynaków, jak i rodziny wielodzietne. Liczba wychowywanych dzieci ma jednak wpływ na wysokość odliczenia. Ponieważ ulgę oblicza się, mnożąc liczbę wychowywanych dzieci przez kwotę 1145,08 zł, im więcej dzieci wychowuje podatnik, tym odliczenie będzie wyższe. Przy dwójce dzieci wyniesie 2290,16 zł, trójce - 3435,24 zł itd.
Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o PIT podatnik ma prawo odliczyć ulgę, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci. Ustawa nie wprowadza jednak wymogu wychowywania dziecka przez cały rok podatkowy. Oznacza to, że w deklaracji podatkowej za 2007 rok ulgę będą mogły odpisać również osoby, które zostały rodzicami w tym roku. Ta samo dotyczy przysposobienia (adoptowania) dziecka w trakcie roku podatkowego. Trzeba pamiętać, że z ulgi mogą skorzystać jedynie opiekunowie prawni, którzy przysposobili dziecko. Zarówno w sytuacji urodzenia, jak i przysposobienia dziecka w trakcie roku podatkowego rodzicom przysługuje pełna kwota odliczenia. Ustawodawca nie wprowadził w tych przypadkach odliczeń proporcjonalnych.
Odliczenie przysługuje z tytułu wychowywania w roku podatkowym własnych lub przysposobionych dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Ustawodawca odsyła nas zatem do przepisów regulujących zasady wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem. Podobnie jak w tym przypadku, ulga rodzinna przysługuje na dzieci:
l małoletnie,
l bez względu na wiek, jeżeli otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,
l do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym.
W przypadku dzieci pełnoletnich i uczących się dla skorzystania z ulgi konieczne jest spełnienie jeszcze jednego warunku. Dzieci te co do zasady nie mogą osiągać dochodów. Wyjątek stanowią dochody wolne od podatku dochodowego, renta rodzinna oraz dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2007 roku jest to kwota 3013 zł).
PRZYKŁAD 1: URODZENIE DZIECKA W TRAKCIE ROKU PODATKOWEGO
Państwo Janina i Stefan Kowalscy rozliczają się wspólnie. We wrześniu 2007 r. urodziło im się pierwsze dziecko. Małżonkom przysługuje prawo do opisania ulgi rodzinnej już w rozliczeniu podatkowym za 2007 r. Ustawodawca, nowelizując ustawę o PIT, nie wprowadził wymogu wychowywania dziecka przez cały rok podatkowy. Dla skorzystania z odliczenia wystarczy zatem, aby podatnik został rodzicem przed 31 grudnia 2007 r. W przypadku urodzenia lub przysposobienia dziecka w trakcie roku podatkowego rodzicom przysługuje pełna kwota ulgi rodzinnej w wysokości 1145,08 zł na każde dziecko.
PRZYKŁAD 2: RÓŻNE ŹRÓDŁA DOCHODÓW
Pan Stanisław, ojciec dwójki dzieci w wieku szkolnym, osiąga przychody z tytułu umowy najmu nieruchomości, z których rozlicza się ryczałtem ewidencjonowanym. Podatnik utrzymuje się również z pracy na etacie. Żona pana Stanisława nie pracuje i nie uzyskuje dochodów. W tym przypadku podatnik może skorzystać z odliczenia na dwoje dzieci, ponieważ oprócz przychodów opodatkowanych ryczałtem osiąga również dochody rozliczane według skali podatkowej. Ulgę uwzględni jednak wyłącznie w rozliczeniu dochodów uzyskanych na podstawie umowy o pracę, opodatkowanych na zasadach ogólnych.
PRZYKŁAD 3: DOCHÓD DZIECKA
Pani Joanna samotnie wychowuje trójkę dzieci. Najstarszy syn, w wieku 20 lat, studiuje architekturę i od początku roku pracuje w biurze projektowym z wynagrodzeniem 2000 zł netto miesięcznie. Młodszy syn podatniczki, również student, zarobił w trakcie wakacji z tytułu umowy zlecenia 1000 zł netto. Nie osiągnął w tym roku żadnych innych dochodów. Najmłodsze dziecko pani Joanny, córka - 13 lat, uczy się w gimnazjum. Podatniczka, składając zeznanie podatkowe za 2007 r., będzie mogła odliczyć od podatku ulgę rodzinną na dwoje dzieci: młodszego syna oraz na córkę. Pani Joanna wpisując w zeznaniu podatkowym kwotę odliczenia nie będzie mogła uwzględnić ulgi z tytułu wychowywania najstarszego syna. Prawo do ulgi zostało w tym przypadku wyłączone, ponieważ w 2007 r. pracujący syn osiągnął dochód w wysokości powodującej obowiązek zapłaty podatku.
ZAROBKI POZWALAJĄCE NA ODLICZENIE PEŁNEJ KWOTY
- Rodzina z jednym dzieckiem
Miesięcznie brutto - ok. 2400 zł
Miesięcznie netto - ok. 1700 zł
Rocznie brutto - ok. 30 tys. zł
- Rodzina z dwójką dzieci
Miesięcznie brutto - ok. 3500 zł
Miesięcznie netto - ok. 2400 zł
Rocznie brutto - ok. 40 tys. zł
- Rodzina z trójką dzieci
Miesięcznie brutto - ok. 5600 zł
Miesięcznie netto - ok. 3800 zł
Rocznie brutto - ok. 66 tys. zł
Ulga w rocznym zeznaniu
Jak już wiadomo, odliczenie kwoty ulgi na dzieci dotyczy łącznie obojga rodziców. Kwotę tę odlicza się od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga (w proporcji przez nich określonej). Trzeba pamiętać, że z ulgi można skorzystać wyłącznie w rozliczeniu rocznym. Preferencja nie może być uwzględniana w trakcie roku podatkowego, przy poborze zaliczek na podatek dochodowy. Istotne również jest to, że ulga może być stosowana zarówno przez samego podatnika w składanym przez niego zeznaniu podatkowym, jak i rocznym obliczeniu podatku dokonywanym przez płatnika, o którym mowa w art. 34 ust. 1 ustawy o PIT (organy rentowe) lub art. 37 ust. 1 (np. zakład pracy).
Ulgę odliczą podatnicy składający deklarację roczną na formularzu PIT-36 i PIT-37. Z preferencji mogą skorzystać zarówno rodzice rozliczający się osobno, jak i wspólnie z małżonkiem. Wzór załącznika PIT/O do zeznania dotyczącego dochodów uzyskiwanych od 1 stycznia 2007 r. zawiera już odpowiednie rubryki pozwalające na odpisanie ulgi na dzieci. W części C deklaracji przeznaczonej na odliczenia od podatku w punkcie 3 znajduje się miejsce na uwzględnienie ulgi na dzieci. Żeby skorzystać z odliczenia, należy wpisać liczbę dzieci oraz kwotę ulgi, którą następnie wraz z pozostałymi odliczeniami uwzględnia się w podstawowym formularzu zeznania podatkowego.
Uprawnienia samotnych rodziców
Prawo do pomniejszenia podatku z tytułu wychowania dzieci zostało przyznane również rodzicom samotnie wychowującym dzieci. W tym wypadku ustawodawca wprowadził szczególne zasady korzystania z ulgi. W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. Zatem rodzic, który przykładowo płaci jedynie alimenty, jednak nie sprawuje opieki nad dzieckiem i nie zamieszkuje w nim w trakcie roku podatkowego, nie będzie mógł skorzystać z odliczenia.
Ustawodawca wprowadził również regulacje, które znajdują zastosowanie w przypadku, gdy w trakcie roku podatkowego dziecko przebywa u obojga rodziców. Jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców rozwiedzionych lub w będących w separacji, odliczenie przysługuje każdemu z nich, pod warunkiem że są opodatkowani na zasadach ogólnych. W takiej sytuacji rodzice stosują odliczenia proporcjonalne. Kwota odliczenia stanowi iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty ulgi. Podobnie jak w przypadku wspólnego rozliczenia małżonków z ulgi rodzinnej można skorzystać również rozliczając się wspólnie z dzieckiem.
Ważne!
Wysokość ulgi na dzieci została bezpośrednio powiązana z kwotą zmniejszającą podatek w danym roku podatkowym, dlatego kwota ulgi rodzinnej w kolejnych latach będzie ulegała zmianie. W 2008 roku ulga na dzieci wzrośnie do 1173,70 zł (2 x 586,85 zł). Począwszy od 2009 roku, w którym zacznie obowiązywać dwustopniowa skala podatkowa ze stawkami 18 i 32 proc., wysokość preferencji zmaleje i będzie wynosiła 1112,04 zł (2 x 556,02 zł)
Przepisy art. 27f wyraźnie wskazują, że podatnikom rozwiedzionym lub w stosunku do których sąd orzekł separację prawo do skorzystania z ulgi przysługuje po spełnieniu dodatkowego warunku faktycznego zamieszkiwania razem z dzieckiem. Trzeba o tym pamiętać. Warto przypomnieć, że w wyrokach rozwodowych sąd orzeka, któremu z rodziców i w jakim wymiarze przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem i tym samym określa miejsce jego pobytu. Jeżeli zgodnie z wyrokiem rozwodowym prawo do opieki nad dziećmi przysługuje jednemu z rodziców, który faktycznie zamieszkuje z dziećmi, uznać należy, iż drugi rodzic nie wychowywał w roku podatkowym dzieci i w konsekwencji nie może skorzystać z odliczenia ulgi od podatku dochodowego. Może się jednak zdarzyć, że dziecko np. faktycznie przebywa z ojcem, mimo że prawo do opieki ma matka. Warto podkreślić, że zgodnie z przepisami o prawie do odliczenia ulgi nie decyduje meldunek dziecka, lecz faktyczne zamieszkiwanie u któregoś z rodziców. Jeżeli rodzic zameldowany jest w innym miejscu niż dzieci, może to teoretycznie oznaczać, że faktycznie zamieszkuje z dziećmi, podczas gdy zameldowany jest pod innym adresem. Dla celów podatkowych meldunek oznacza bowiem adres formalny, podczas gdy adres zamieszkania oznacza miejsce, w którym osoba faktycznie przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Weryfikacja liczby dzieci
Ustawodawca nie nałożył na podatników, którzy w zeznaniu rocznym odliczą od podatku nową ulgę, żadnych obowiązków dokumentacyjnych w sprawie liczby wychowywanych dzieci. Trzeba jednak pamiętać, że w ciągu pięciu lat od złożenia zeznania podatkowego urząd skarbowy może z łatwością zweryfikować zasadność dokonanych odliczeń na dzieci.
Trzeba pamiętać, że nieuczciwym rodzicom, którzy np. uwzględnią w zeznaniu podatkowym większą liczbę własnych lub przysposobionych dzieci niż wychowują w rzeczywistości, grożą określone konsekwencje. Chodzi przede wszystkim o dopłatę brakującej kwoty podatku wraz z odsetkami, a także sankcje karne skarbowe. Warto pamiętać, że punktem wyjścia każdego postępowania kontrolnego jest zawsze wezwanie podatnika do urzędu skarbowego w celu złożenia odpowiednich wyjaśnień oraz przedstawienia stosownych dokumentów. Organ podatkowy może również bez trudu sprawdzić, czy podatnik miał prawo do skorzystania z pomniejszenia podatku w odpowiednich organach administracji publicznej lub sądach powszechnych (w przypadku dzieci przysposobionych).
Z ulgi na dzieci
można skorzystać wyłącznie w zeznaniu potatkowym składanym za dany rok
MAGDALENA MAJKOWSKA