O 30 tysięcy wzrosła w I półroczu 2012 r. w porównaniu do drugiego półrocza 2011 r. liczba przedsiębiorców, którzy zdecydowali się zawiesić działalność gospodarczą – wynika z danych CEIDG. Jednocześnie o ok. 4 tys. zmalała liczba przedsiębiorców, którzy zamknęli prowadzony biznes. Chociaż obie formy zaprzestania prowadzenia firmy mogą oznaczać to samo w sensie operacyjnym, to wywołują zupełnie inne skutki podatkowe. Dotyczy to m.in. VAT.
Rozwiązanie spółki i zamknięcie działalności
Opodatkowaniu VAT-em, poza np. odpłatną dostawą towarów czy świadczeniem usług, podlegają także towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy. Ma to miejsce w przypadku rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej (np. spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej), jak również zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną. Takie rozwiązanie związane jest z tzw. zasadą neutralności i opodatkowaniem VAT-em ostatecznego konsumenta. W takiej sytuacji to przedsiębiorca występuje w roli konsumenta i dlatego musi ponieść ciężar ekonomiczny VAT-u.
Jeżeli przedsiębiorca zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, powinien zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Na tej podstawie zostaje wykreślony z rejestru podatników VAT.
10 miesięcy bez czynności opodatkowanych
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą muszą jednak bardziej uważać. W sytuacji, gdy ich biznes nie idzie, powinni wcześniej pomyśleć o zawieszeniu działalności gospodarczej. W ten sposób unikną płacenia VAT-u od towarów, które zostały w ich firmie. Jeżeli tego nie zrobią, a w ciągu 10 miesięcy nie wykonają czynności podlegających opodatkowaniu VAT-em (odpłatna dostawa towarów, odpłatne świadczenie usług, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie za wynagrodzeniem, import, eksport), muszą się liczyć z koniecznością opodatkowania posiadanych towarów na tych samych zasadach, jak przedsiębiorcy, którzy zamykają swoją działalność.
Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca, niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 do 24 miesięcy.
Zwolnieni bez opodatkowania
Co ważne, opodatkowaniem związanym z likwidacją działalności lub zaprzestaniem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie muszą się martwić przedsiębiorcy, którzy są podatnikami VAT zwolnionymi.
Przedsiębiorca może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, określonego w art. 113 ust. i ust. 9 ustawy o VAT, gdy wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku 150 tys. zł. Przedsiębiorca rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku może skorzystać ze zwolnienia, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym kwoty 150 tys. zł.
Tylko z wcześniejszym prawem do odliczenia
Konieczność opodatkowania dotyczy jednak tylko tych towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Nie ma znaczenia, czy przedsiębiorca z tego prawa skorzystał, czy nie. Istotne jest tylko, czy takie prawo posiadał na etapie dokonywania zakupów. Oznacza to, że towary, od których wcześniej przedsiębiorca nie mógł odliczyć VAT-u, nie podlegają opodatkowaniu w związku z likwidacją działalności gospodarczej lub zaprzestaniem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Najpierw spis z natury
Jak wygląda opodatkowanie w takim przypadku? Przedsiębiorcy są zobowiązani w pierwszej kolejności sporządzić spis z natury towarów, które zostały w ich firmie na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (informację o spisie oraz o ustalonej na jego podstawie wartości i kwocie podatku należnego trzeba załączyć do deklaracji podatkowej). Obowiązek podatkowy powstaje w dniu rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania jest wartość ustalona na podstawie ceny nabycia (bez VAT), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie likwidacji działalności lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Opodatkowania dokonuje się przy zastosowaniu stawki VAT właściwej dla danych towarów (23%, 7% albo 5%).
Przykład: 10 miesięczny okres bez czynności podlegających opodatkowaniu upłynął 5 września. Obowiązek podatkowy powstaje więc w tym dniu. Przedsiębiorca sporządza więc spis wszystkich towarów, przy zakupie których miał prawo do odliczenia, a które pozostały na ten dzień. Następnie ustala wartość, przyjmując w tym celu ceny nabycia obowiązujące 5 września (jest to np. 20 tys. zł). Do tej wartości stosuje stawkę VAT. Przy założeniu, że towary podlegają opodatkowaniu stawką podstawową podatek wyniesie 4.600 zł. Deklarację VAT wraz z załączonymi informacjami o spisie należy złożyć do 25 października i w tym terminie rozliczyć podatek. Takie obowiązki nie ciążą jednak na przedsiębiorcy, który zawiesił działalność gospodarczą.
Zawieszenie działalności ma swoje zalety także na innych polach. Przedsiębiorca, który zawiesi działalność nie płaci w tym okresie zaliczek na podatek dochodowy. Gdy działalność jest zawieszona, przedsiębiorca może, ale nie musi opłacać składek ZUS.