NIK przeprowadziła kontrolę funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w 2011 roku, sprawdzając skuteczność pomocy publicznej udzielonej w latach 2006-2010 przedsiębiorcom działającym w SSE. Kontrolę przeprowadzono w Ministerstwie Gospodarki, 12 spółkach zarządzających poszczególnymi strefami oraz w 2 oddziałach Agencji Rozwoju Przemysłu, zarządzającej SSE w Mielcu i Tarnobrzegu; objęto nią więc wszystkie SSE działające w Polsce.
"Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na terenie SSE ponieśli w latach 2006-2010 nakłady inwestycyjne w łącznej wysokości 47 514,6 mln zł, w wyniku czego w strefach powstało 84 848 nowych miejsc pracy. Przedsiębiorcy strefowi otrzymali w tym okresie od państwa, od jednostek samorządu terytorialnego oraz od zarządzających strefami pomoc finansową w łącznej wysokości 6 776,3 mln zł, co oznacza, że nakłady publiczne przeznaczone na utworzenie w SSE jednego miejsca pracy wyniosły 80 tys. zł" - czytamy w informacji Izby o wynikach kontroli.
NIK zaznaczyła jednak, że minister gospodarki nie dysponował danymi umożliwiającymi ocenę efektywności pomocy publicznej udzielanej zarządzającym strefami i przedsiębiorcom strefowym. Było to spowodowane zaniedbaniem obowiązków określonych w regulaminie organizacyjnym MG.
Część pomocy publicznej dla przedsiębiorców strefowych - jak czytamy w informacji NIK-u - minister gospodarki przekazał z naruszeniem prawa, bezzasadnie przyjmując, że ustalenie takich dotacji w programach wieloletnich uchwalanych przez Radę Ministrów stanowi wystarczającą podstawę prawną dla wypłacenia dotacji.
Jednocześnie NIK pozytywnie oceniła udzielanie przez ministra gospodarki wsparcia dla nowych inwestycji z Funduszu Strefowego, uznając działania ministra za rzetelne i celowe. Jednak "Udzielenie przez Ministra Gospodarki, w okresie od 26 grudnia 2006 r. do końca 2010 r., dotacji z budżetu państwa przedsiębiorcom strefowym, w łącznej wysokości 225 555,5 tys. zł, nie miało właściwej podstawy prawnej" - poinformowała Izba.
NIK uznała też, że informacje o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych za lata 2008-2010 były przez ministra gospodarki sporządzane nierzetelnie; zamieszczano w nich niezweryfikowane i błędne dane o wielkości zwolnień podatkowych dla zarządzających strefami. Ponadto minister nie podejmował skutecznych działań w celu pozyskania pełnych danych, służących sporządzeniu prognoz, ocen i analiz opłacalności wsparcia państwa dla podmiotów działających w strefach.
Izba pozytywnie oceniła zaś utrzymywanie przez większość zarządzających stabilnej sytuacji ekonomiczno-finansowej, mimo trwającego od 2009 roku spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego. Również pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia działalność zarządzających w zakresie: sprzedaży nieruchomości, realizacji inwestycji infrastrukturalnych oraz naliczania i egzekwowania opłat za zarządzanie strefą.
Kontrolerzy NIK odnotowali nieliczne przypadki stosowania wobec inwestorów zachęt finansowych i rzeczowych, będących formą pomocy niepublicznej.
Kontrola ujawniła - jak czytamy - wiele niedoskonałości w systemie gromadzenia i przetwarzania przez właściwe organy administracji publicznej informacji o kosztach funkcjonowania stref, ponoszonych ze środków publicznych. Okazało się, że nawet Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - organ powołany do monitorowania pomocy publicznej - nie wypracował mechanizmów umożliwiających śledzenie i przetwarzanie kompletnych informacji o wielkości pomocy publicznej udzielonej przedsiębiorcom strefowym. W ocenie NIK to istotna przeszkoda w opracowaniu przez ministra gospodarki analizy opłacalności funkcjonowania SSE oraz wskazania perspektyw ich rozwoju.
Najwyższa Izba Kontroli wskazała m.in. na potrzebę objęcia przez prezesa Rady Ministrów szczególnym nadzorem kwestii analiz opłacalności wsparcia państwa dla podmiotów działających w strefach. Zdaniem NIK celowe dla sporządzenia takich analiz jest współdziałanie resortów: gospodarki, finansów i rozwoju regionalnego, szczególnie w zakresie przepływu informacji na ten temat.
"Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje o podjęcie przez ministra gospodarki działań legislacyjnych mających na celu określenie podstawy prawnej do udzielania z budżetu państwa dotacji w ramach uchwalanych programów wieloletnich" - podkreślono.
Wszystkie zmiany prawa w jednym miejscu > www.zmianyprawa.infor.pl