Koncepcja ta z jednej strony generować ma korzyści, az drugiej ograniczyć ryzyko i zagwarantować przedsiębiorcy poruszaniesię w granicach przewidzianych przez przepisy podatkowe. Punktemwyjścia dla takiej koncepcji jest analiza wykładni obowiązującychprzepisów podatkowych stosowanych przez organy skarbowe, a także sądyadministracyjne oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.
CytującZ. Radwańskiego i jego glosę do wyroku NSA z 10 listopada 1999 (OśrodekZamiejscowy w Białymstoku) „nie ma żadnej podstawy prawnej, aby przyjąćmasochistyczną zasadę, że strony powinny zawsze regulować swojestosunki cywilnoprawne w sposób najbardziej dla fiskusa korzystny”,należy założyć, że przedsiębiorca dysponuje swobodą działania w ramachobowiązującego systemu podatkowego, który z kolei oferuje wielemożliwości zgodnego z przepisami kształtowania obciążeń podatkowych.Pojawia się tu oczywiście pytanie, jakiego rodzaju są to rozwiązania iw jakim zakresie możemy je stosować, przestrzegając jednocześniewymagań stawianych przez fiskusa.
Decydującąkwestią jest odpowiednie przygotowanie i przeprowadzenie ewentualnychrozwiązań, optymalnych pod kątem podatkowym dla przeprowadzanychtransakcji.
Najbardziej rozpowszechnionerozwiązania mające na celu obniżenie obciążeń podatkowych możnapodzielić na takie, które związane są ze specyficzną formą lub miejscemprowadzenia działalności i pozostałe, relatywnie proste rozwiązania,możliwe do zastosowania przez praktycznie każdego przedsiębiorcę. Dorozwiązań wymagających poważniejszych, administracyjnych zmian wstrukturze spółki lub sposobie jej działania należą, między innymi:
• utworzenie z kilku przedsiębiorstw powiązanych Podatkowej Grupy Kapitałowej, pozwalające na obniżenie dochodu podatkowego o straty ponoszone przez spółki należące do PGK,
• utworzenie spółki w Specjalnej Strefie Ekonomicznej,ze względu na zwolnienie dochodów z działalności prowadzonej w strefiez podatku dochodowego. Nie należy przy tym zapominać, że specjalnestrefy ekonomiczne będą w Polsce funkcjonować do roku 2020,
• zagraniczne spółki holdingowe– chodzi tu o spółki będące członkami UE lub OECD, z którymi Polskapodpisała umowy o unikaniu podwójnego podatkowania i których przepisywyróżniają się niskimi stawkami lub wręcz zwolnieniem z podatkudochodowego lub podatku od zysków kapitałowych czy dywidend,
• prowadzenie działalności w ramach spółki osobowej,co pozwala na uniknięcie podwójnego opodatkowania, jakie ma miejsce wprzypadku spółek kapitałowych. Dzięki odpowiedniej strukturzeuwzględniającej spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne możliwe jestobniżenie obciążeń podatkowych, np. w przypadku dochodu osiągniętego zezbycia nieruchomości,
• restrukturyzacje, połączenia, aporty, wymiany akcji– dzięki związanej z wejściem do Unii Europejskiej harmonizacjiprzepisów dotyczących podatków bezpośrednich, większość transakcjimajątkowych i podatkowych stała się neutralna podatkowo. Warunkiemkoniecznym jest tutaj odpowiednie zaplanowanie transakcji i analiza jejpotencjalnych konsekwencji,
• konwersja biznesowego modelu działania grupy kapitałowej skutkującazmianą profilu funkcjonalnego podmiotów, uczestniczących w transakcjachi wynikającą z tego zmianą podziału zysku w grupie (zmiana modelu centransferowych),
• fundusz inwestycyjny zamknięty– dzięki podmiotowemu zwolnieniu z podatku dochodowego (o ile funduszdziała na bazie przepisów o funduszach inwestycyjnych), funduszinwestycyjny zamknięty może być korzystnym wehikułem do realizowaniaprzedsięwzięć inwestycyjnych,
• spółka europejska– jej specyfika pozwala na elastyczną zmianę siedziby, co pociąga zasobą zmianę obowiązku podatkowego z nieograniczonego na ograniczony.
Innerozwiązania nie wymagają wielu skomplikowanych zmian, a ich wdrożenienie jest tak czasochłonne. Należy tu wspomnieć, między innymi, o takichnarzędziach, jak:
• ulga na złe długi w VAT,umożliwiająca korektę uprzednio wykazanego w deklaracji podatku VATnależnego w przypadku braku wpływu zapłaty za sprzedaż w ciągu 180 dni,
Jak w praktyce skorzystać z ulgi na złe długi i obniżyć VAT należny
• uproszczone zaliczki na podatek dochodowy,płacone w oparciu o podatek rzeczywiście zapłacony przezprzedsiębiorstwo w roku N-2 i polepszające cash flow w przypadkuwzrostu dochodów lub planowanej jednorazowej transakcji powodującejwzrost dochodu do opodatkowania,
• zaliczenie kosztów prac rozwojowych– po zmianie przepisów w tym zakresie, podatnicy mają rozbudowanemożliwości wyboru sposobu i terminów zaliczenia kosztów pracrozwojowych do kosztów podatkowych, np. koszty prac rozwojowych,rozpoczęte po 1 stycznia 2009 roku mogą być zaliczone do kosztówuzyskania przychodu w miesiącu, w którym zostały poniesione,
• odpisy amortyzacyjnedla firm rozpoczynających działalność, umożliwiające jednorazowy odpisod środków trwałych wprowadzonych do ewidencji do równowartości kwoty100.000 EUR. Podatnicy, którzy rozpoczęli działalność w roku 2008 lub2009 mogą zastosować odpis także w kolejnym roku podatkowym,odpowiednio 2009 i 2010. Z kolei dla firm już istniejących, ponoszącychstraty, efektywnym narzędziem zarządzania podatkowego poprzezkształtowanie kosztów podatkowych może być obniżenie stosowanych stawekamortyzacyjnych,
Jak dokonywać odpisów jednorazowych po zmianie definicji „małego podatnika”
• wydłużenie okresu rozliczeniowego w przypadku świadczenia usług ciągłych np. usług najmu– umożliwiające rozliczenie podatku od przychodów na specjalnychzasadach tj. na koniec tego okresu (nie rzadziej niż raz w roku).
Przywyborze któregokolwiek z wyżej wspomnianych rozwiązań konieczna jestszczegółowa analiza zarówno planowanych przez przedsiębiorcętransakcji, jak i otoczenia gospodarczego, w jakim spółka działa. Wprzypadku nietypowych sytuacji i licznych zmian w orzecznictwie,narzędziem zwiększającym bezpieczeństwo zastosowanego rozwiązania jestzwrócenie się do organów skarbowych o indywidualną interpretacjępodatkową. Również w przypadku niekorzystnych dla podatnikainterpretacji dotyczących rozwiązań stosowanych w przeszłości przezspółkę a nie popartych odpowiednią analizą i ryzykownych z punktuwidzenia przepisów, warto sięgnąć po inne narzędzia, takie jak np.korekta zeznania podatkowego, dokonana jeszcze przed kontrolą skarbową,co z kolei pozwoli na obniżenie ewentualnych obciążeń wynikających zkar i karnych odsetek.
Skomplikowaneustawodawstwo podatkowe bywa istotnym utrudnieniem w prowadzeniudziałalności podmiotów gospodarczych. Nie zapominajmy jednak, żeistniejące przepisy podatkowe możemy wykorzystać również na nasząkorzyść, optymalizując w ten sposób rozliczenia z fiskusem.
Krystyna Szydłowska
doradca podatkowy, partner Moore Stephens Central Audit Sp. z o.o.