Wyniki najnowszej ankiety skierowanej do przewodniczących komitetów kredytowych banków, przeprowadzonej w czerwcu/lipcu przez Departament Systemu Finansowego NBP*, wskazują, że w II kwartale roku silniej zaostrzono kryteria udzielania finansowania małym i średnim przedsiębiorstwom (procent netto 65-70%), niż dużym firmom (procent netto 31-48%). Jedna trzecia banków podniosła marże kredytowe.
Zaobserwowano wzrost popytu na kredyty krótkoterminowe. W przypadku kredytów długoterminowych zwiększył się popyt ze strony dużych przedsiębiorstw, bez zmian pozostał ze strony firm małych i średnich. Bankowcy spodziewają się dalszego wzrostu tej tendencji.
Ostrzejsze kryteria
Jedna trzecia banków zaostrzyła w ostatnim czasie kryteria udzielania kredytów krótkoterminowych dla dużych firm, a połowa podjęła taką decyzję w odniesieniu do kredytów długoterminowych dla tego odbiorcy.
Decyzje o zaostrzeniu kryteriów udzielania kredytów były w większości przypadków zgodne z zapowiedziami przedstawianymi na koniec I kwartału 2009 r.
Udział banków zaostrzających kryteria udzielania kredytów dla dużych przedsiębiorstw w rynku obniża się od IV kwartału 2008 r., co może wskazywać na stopniowe hamowanie cyklu zaostrzania polityki kredytowej w tym segmencie.
Podobnie jak w minionych dwóch kwartałach, wszystkie uwzględnione w ankiecie warunki udzielania kredytów dla przedsiębiorstw zostały zaostrzone. Największa grupa banków – ponad 80% – zdecydowała się zwiększyć zakres wymaganych zabezpieczeń kredytu.
Banki podniosły także marże kredytowe – głównie dla kredytów o podwyższonym ryzyku. Oceny skali i kierunku zmiany marż kredytowych były zróżnicowane. Blisko jedna czwarta określiła wzrost marż na takich kredytach jako znaczny. Z drugiej strony, 16% banków postanowiło obniżyć marże. Około połowa podniosła pozaodsetkowe koszty kredytu, zaś ponad jedna trzecia banków skróciła maksymalny okres kredytowania.
Przyczyny zmian
Najważniejszą przyczyną zaostrzania polityki kredytowej wobec przedsiębiorstw są – w ocenie banków – negatywne perspektywy rozwoju sytuacji gospodarczej. Czynnik ten wymieniło ponad dwie trzecie banków, które w II kwartale 2009 r. właśnie zaostrzyły kryteria lub warunki udzielania kredytów dla przedsiębiorstw. Ryzyko związane z sytuacją największych kredytobiorców było przyczyną zaostrzenia polityki kredytowej 60% banków. Około 40% zrobiło to w związku ze wzrostem ryzyka pojedynczych branż. Wśród sektorów uznawanych za szczególnie ryzykowne najczęściej wymieniano branżę motoryzacyjną i transportową oraz działy gospodarki powiązane z rynkiem nieruchomości (branżę budowlaną i meblarską). Inne to przemysł spożywczy, włókienniczy, metalowy i chemiczny, a także handel detaliczny oraz górnictwo.
Perspektywy
Banki zakładają dalsze zaostrzenie polityki kredytowej względem przedsiębiorstw w III kwartale 2009 r. Ma to dotyczyć wszystkich rodzajów kredytów dla firm, szczególnie z sektora MSP. W mniejszym stopniu taka polityka powinna dotknąć duże firmy.
Zmiany polityki kredytowej mają być bardziej powszechne w segmencie kredytów długoterminowych niż w segmencie kredytów krótkoterminowych.
Oczekiwania bankowców co do przyszłego kursu polityki kredytowej wobec przedsiębiorstw są najbardziej optymistyczne od czterech kwartałów.
Oferta
Mimo nie najlepszej sytuacji na rynku kredytowym, zaostrzonej polityki, oferta dla MSP jest zdecydowanie bogatsza niż kilka lat temu. Banki zaczęły nareszcie dostrzegać, że taka strategia po prostu się opłaca, bo sektor mniejszych firm stanowi ogromny potencjał choćby poprzez ilość. Możliwość zarabiania na dużych korporacjach stopniowo się bowiem zmniejsza. Ponadto dużą przeszkodę stanowi ryzyko, które w dobie kryzysu finansowego odgrywa kluczową rolę w pozyskiwaniu oraz obsłudze klienta. Dlatego sektor MSP może dziś liczyć na kredytowanie, leasing, pomoc w zdobyciu funduszy unijnych, usługę dyskonta wierzytelności, zarządzanie płynnością finansową, o doradztwie nie wspominając.
Przykładem nowego trendu może być BOŚ, który ostatnio przedstawił nową ofertę dla segmentu mniejszych firm. Jest nią pakiet BOŚ Plus. Przedsiębiorstwa, które się na niego zdecydują, mogą liczyć na linię odnawialną w wysokości 200 000 zł, przy czym warto podkreślić, że decyzja ma być podejmowana w ciągu 4 dni. Jest to oferta przeznaczona dla firm, które prowadzą pełną księgowość. Zabezpieczeniem ma być weksel in blanco. Pieniędzy nie otrzymają firmy, które funkcjonują na rynku krócej niż jeden rok. Dla nich rozwiązaniem pozostaje kredyt hipoteczny.
źródło: www.nbp.pl
*Ankieta została przeprowadzona wśród 30 banków, których łączny udział należności od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych w portfelu sektora bankowego wynosi 83,9%.