Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapłata za wykonaną przez pracownika pracę. Wynagrodzenie powinno być tak określone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu. Musi także uwzględniać jakość i ilość świadczonej pracy. Wynagrodzenie jest określane w umowie o pracę. Nie oznacza to jednak, że raz uzgodnionej kwoty nie można zmieniać.
Zwiększenie pensji
Zmiana wysokości wynagrodzenia w trakcie miesiąca powoduje, że należy obliczyć je osobno dla części miesiąca sprzed zmiany i osobno dla części miesiąca po zmianie. W przypadku podwyżki uposażenia pracownika należy zastosować takie same zasady jak przy obliczaniu wynagrodzenia pracownika, gdy okres zatrudnienia nie obejmuje całego miesiąca. Trzeba więc podjąć następujące kroki:
Krok 1
Należy ustalić stawkę godzinową obowiązującą za część miesiąca przed podwyżką oraz stawkę godzinową po podwyżce.
Krok 2
Stawkę przed podwyżką trzeba pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracował po podwyżce.
Krok 3
Otrzymaną kwotę należy odjąć od miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi przed podwyżką wynagrodzenia. Podobnie trzeba postąpić ze stawką godzinową po podwyżce.
Krok 4
Otrzymane kwoty należy zsumować, a wynik będzie stanowił wynagrodzenie pracownika za dany miesiąc (§ 12 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy).
Przykład
Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy świadczy pracę od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Jego wynagrodzenie zostało ustalone na poziomie 2700 zł. 14 września 2009 r. wynagrodzenie pracownika wzrosło do 3000 zł.
W takim przypadku należy osobno obliczyć wynagrodzenie pracownika za okres:
● od 1 do 13 września 2009 r., kiedy pracownik był wynagradzany kwotą 2700 zł,
● od 14 do 30 września 2009 r., od kiedy wzrosło jego wynagrodzenie do kwoty 3000 zł.
Wyliczenie pensji w miesiącu podwyżki powinno wyglądać następująco:
● pensję za cały miesiąc przysługującą odpowiednio przed i po podwyżce należy podzielić przez liczbę godzin do przepracowania we wrześniu. W ten sposób otrzymamy 2 stawki godzinowe (przed i po podwyżce):
– od 1 do 13 września 2009 r.: 2700 zł : 176 godzin = 15,34 zł,
– od 14 do 30 września 2009 r.: 3000 zł : 176 godzin = 17,05 zł.
● potem pomnożyć obliczoną stawkę godzinową obowiązującą przed podwyżką przez liczbę godzin do przepracowania od 14 do 30 września 2009 r., a następnie kwotę tę należy odjąć od miesięcznego wynagrodzenia pracownika przed podwyżką. Tak samo należy postąpić z wynagrodzeniem po podwyżce:
– od 14 do 30 września 2009 r.: 2700 zł – (15,34 x 8 godz. x 13 dni pracy) = 2700 zł – 1595,36 zł = 1104,64 zł;
– od 1 do 13 września 2009 r.: 3000 zł – (17,05 x 8 godz. x 9 dni pracy) = 3000 zł – 1227,60 = 1772,40 zł.
Wynagrodzenie tego pracownika we wrześniu wynosi:
1104,64 zł + 1772,40 zł = 2877,04 zł.
Obniżenie pensji
Tak samo należy postąpić w przypadku obniżenia pensji pracownika w trakcie miesiąca.
Przykład
Pracownik wynagradzany stałą stawką miesięczną w wysokości 3200 zł przyjął wypowiedzenie zmieniające jego wynagrodzenie na kwotę 2900 zł. Obniżka ma obowiązywać od 21 września. W związku z tym we wrześniu pracownik otrzyma wynagrodzenie obliczone następująco:
● Stawka godzinowa za pracę przed obniżką i po niej:
– od 1 do 20 września: 3200 zł : 176 = 18,18 zł.
– od 21 do 30 września: 2900 zł : 176 = 16,48 zł.
● Czas pracy i wynagrodzenie przed obniżką i po niej:
– od 21 do 30 września 2009 r.: 3200 zł – (18,08 zł x 8 godz. x 8 dni) = 3200 zł – 1157,12 zł = 2042,88 zł
– od 1 do 20 września 2009 r.: 2900 zł – (16,48 zł x 8 godz. x 14 dni) = 2900 zł – 1845,76 zł = 1054,24 zł
● Wynagrodzenie tego pracownika wyniesie we wrześniu 2009 r.:
2042,88 zł + 1054, 24 zł = 3097,12 zł.
Zmiana wynagrodzenia w trakcie nieobecności pracownika
Zmiana pensji pracownika jest zawsze zmianą istotnych postanowień umowy o pracę. W związku z tym wymaga albo wypowiedzenia zmieniającego, albo porozumienia stron. Niezależnie od wyboru metody zmiana wynagrodzenia musi być wyrażona na piśmie. W związku z tym zmiana wynagrodzenia pracownika w trakcie nieobecności spowodowanej urlopem czy chorobą nie będzie możliwa, nawet jeżeli pracodawca chce dać pracownikowi podwyżkę. Zmiana warunków wynagradzania na korzyść pracownika polegająca na przyznaniu mu wyższego wynagrodzenia wymaga dla swej skuteczności jego wyraźnej lub dorozumianej zgody (wyrok SN z 21 października 2003 r.).
Przykład
Pracodawca ustalił z pracownikiem, że od 17 sierpnia będzie otrzymywał wyższą pensję. Strony potwierdziły nowe warunki na piśmie. Niestety pracownik 12 sierpnia zachorował i przedłożył zwolnienie obejmujące czas do końca miesiąca. W takiej sytuacji pracodawca może podwyższyć pracownikowi wynagrodzenia od 17 sierpnia, gdyż stosownych ustaleń strony dokonały wcześniej.
W tym samym zakładzie pracodawca podjął decyzję, że od 1 września wszyscy pracownicy zatrudnieni w dziale handlowym otrzymają podwyżkę. Jeden z pracowników tego działu przebywa na długim zwolnieniu lekarskim obejmującym okres od 11 lipca do 31 października. Takiemu pracownikowi pracodawca nie może podnieść pensji, musi poczekać aż pracownik powróci do pracy.
Podstawa prawna:
- art. 29 § 4, art. 42, art. 78 § 1 Kodeksu pracy,
- § 12 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),
- wyrok SN z 21 października 2003 r. (I PK 512/02, OSNP 2004/22/380).