Ulga prorodzinna obejmie większą liczbę podatników wychowujących dzieci. Sejm uchwalił nowelizację ustawy, która zmienia dotychczasowe regulacje ograniczające prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej wyłącznie do podatników będących rodzicami biologicznymi lub adopcyjnymi dziecka. Po zmianach z ulgi skorzystają również opiekunowie prawni (niebędący rodzicami dziecka) oraz osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej. Nowe przepisy będą miały zastosowanie do dochodów uzyskanych począwszy od dnia 1 stycznia 2009 r. Oznacza to, że będzie można z nich skorzystać po raz pierwszy przy okazji rozliczenia podatkowego składanego za 2009 rok.
Zakres zmian
Zasady korzystania z ulgi prorodzinnej reguluje art. 27f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej ustawa o PIT). Zgodnie z obowiązującym art. 27 ust. 1 prawo do odliczenia od podatku ulgi prorodzinnej przysługuje jedyne podatnikom, którzy w roku podatkowym wychowywali własne lub przysposobione dzieci. Obecne regulacje wyraźnie przyznają prawo do ulgi tylko rodzicom biologicznym oraz podatnikom, którzy dziecko przysposobili (adoptowali).
W obowiązującym stanie prawnym wyłączone jest odliczenie od podatku ulgi na dzieci przebywające w rodzinach zastępczych lub pod opieką prawną. Nowelizacja ustawy o PIT zmieniła brzmienie art. 27f ust. 1, stanowiąc, że ulga na dzieci przysługuje podatnikowi, który w roku podatkowym: wykonywał władzę rodzicielką, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, bądź sprawował opiekę przez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Odliczenie będzie przysługiwało za każdy miesiąc, w którym podatnik wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję rodziny zastępczej albo sprawował opiekę prawną. W praktyce ustanowienie rodziny zastępczej lub opiekuna prawnego jest dokonywane w trakcie roku podatkowego. Może zdarzyć się tak, że w tym samym miesiącu w stosunku do dziecka wykonywana jest władza rodzicielska, a następnie trafia ono do rodziny zastępczej lub opiekuna prawnego. Wtedy każdemu z podatników będzie przysługiwało odliczenie w określonej wysokości za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.
Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej zasadniczo następuje na podstawie orzeczenia sądu. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej umieszczenie go w rodzinie zastępczej jest możliwe na wniosek lub za zgodą rodziców dziecka, na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną zastępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny. O umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd.
Prawo do ulgi
Rozszerzenie możliwości skorzystania z ulgi na rodziny zastępcze dotyczy zarówno rodzin zastępczych sprawujących tę funkcję na podstawie orzeczenia sądu, jak i zawartej umowy ze starostą.
Ulga będzie przysługiwała również opiekunom prawnym dziecka, którzy zostali ustaleni prawomocnym orzeczeniem sądu. Ustawodawca dodatkowo zastrzegł, że ulga przysługuje podatnikowi, który w roku podatkowym pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało. Nie wystarczy zatem samo prawomocne ustanowienie opieki nad dzieckiem, ale również faktyczne zamieszkiwanie dziecka z opiekunem prawnym.
Utrata pełnoletniości
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa ustaje z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, z zastrzeżeniem wypadku gdy dziecko po osiągnięciu pełnoletniości kontynuuje naukę i pozostaje w rodzinie zastępczej. W przypadku, dzieci pełnoletnich ulga prorodzinna obejmuje wyłącznie dzieci do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach (również poza granicami kraju). Zatem ulga będzie przysługiwała podatnikom pełniącym nadal funkcję rodziny zastępczej pomimo uzyskania przez dziecko pełnoletniości, jeżeli oczywiście dziecko spełnia wspomniany wymóg pobierania nauki oraz nie uzyskiwało dochodów, z wyjątkiem tych, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 znowelizowanej ustawy o PIT.
Warto również pamiętać o określonych obowiązkach dokumentacyjnych obciążających wszystkich podatników korzystających z odliczenia ulgi prorodzinnej. Opiekunowie prawni oraz podatnicy pełniący funkcję rodziny zastępczej na żądanie organu podatkowego będą zobowiązani przedstawić dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do ulgi. W szczególności będzie to zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenie sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowa zawarta między rodziną zastępczą, a starostą.
MAGDALENA MAJKOWSKA
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 1 pkt 21 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw uchwalona przez Sejm 23 października 2008 r. (czeka na rozpatrzenie przez Senat).