Rozmawiamy z AGNIESZKĄ DERKACZ z Izby Skarbowej w Opolu
l Czy prawdziwe jest twierdzenie, że przekazanie 1 proc. podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego jest darowizną?
- Nie. Nie można zgodzić się z poglądem, że przekazanie przez podatników 1 proc. podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego jest darowizną.
l Dlaczego?
- Na podstawie umowy darowizny określonej w art. 888 kodeksu cywilnego darczyńca zobowiązuje się do nieodpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Tymczasem na rzecz organizacji pożytku publicznego przekazywana jest część podatku, który stanowi publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa.
l Podatek dochodowy od osób fizycznych jest więc należnością budżetu państwa.
- Tak. A to oznacza, że wsparcie organizacji pożytku publicznego w wysokości 1 proc. tego podatku nie następuje kosztem majątku podatnika, lecz jest finansowane z budżetu. Trudno upatrywać w tym przypadku cech charakterystycznych dla umowy darowizny oraz w konsekwencji konieczności zapłaty podatku od darowizn.
l Czy w podobny sposób należy traktować przekazanie darowizny na subkonto fundacji dla konkretnego podopiecznego?
- Udzielanie pomocy materialnej dla konkretnej osoby fizycznej poprzez dokonywanie wpłat na utworzone w tym celu subkonta fundacji pożytku publicznego (inne niż 1 proc. podatku) stanowi darowiznę, która może zostać odliczona przez darczyńcę od dochodu podlegającego opodatkowaniu przy spełnieniu warunków określonych przepisami.
l Ale odliczeniu nie podlegają darowizny przekazywane bezpośrednio osobom fizycznym?
- Dlatego też wykształciła się praktyka przekazywania darowizn na rzecz fundacji (stowarzyszeń i innych organizacji) prowadzących działalność pożytku publicznego, z tym że darczyńca ma możliwość zdecydowania o tym, jakiej osobie mają zostać przekazane wpłacone przez niego na konto fundacji środki pieniężne. Realizacja tego prawa odbywa się poprzez wskazanie przez darczyńcę konkretnej osoby lub dokonanie wpłaty na utworzone na rzecz tej osoby subkonto fundacji.
l Jak zakwalifikować realizację przez fundację woli wpłacającego i przekazanie środków pieniężnych wskazanej przez niego konkretnej osobie?
- Sytuacja taka odpowiada hipotezie normy zawartej w art. 893 kodeksu cywilnego, który reguluje instytucję tzw. darowizny z poleceniem. Nabycie przez osobę fizyczną własności rzeczy (w tym pieniędzy) lub praw majątkowych tytułem zarówno darowizny, jak i polecenia darczyńcy objęte jest regulacjami ustawy o podatku od spadków i darowizn.
l Czy zawsze powstanie tu obowiązek zapłaty podatku od darowizny?
- Nie.
l To kiedy wystąpi obowiązek zapłaty?
- Podatek wystąpi tylko wtedy, gdy wartość darowizny od jednego darczyńcy (osoby wpłacającej środki na subkonto fundacji) przekroczy w okresie pięciu lat kwotę wolną od podatku wynoszącą - dla nabywców zaliczanych do III grupy podatkowej - 4902 zł.
l Czy jest jakiś sposób na uniknięcie tego podatku?
- Pomoc udzielana podopiecznym fundacji może być świadczona w różnych formach, niekoniecznie w formie darowizny, np. w formie pożyczki, wypożyczenia sprzętu, sfinansowania operacji, udostępniania zajęć rehabilitacyjnych. Mogą wystąpić sytuacje, gdy z oceny treści stosunku prawnego ukształtowanego w umowie, wynika wiele wzajemnych zobowiązań, co wskazywałoby na wzajemną ekwiwalentność za świadczenia drugiej strony umowy. Wtedy brak będzie przesłanek, by uznać tę umowę za umowę darowizny.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Fot. Arch.
Agnieszka Derkacz z Izby Skarbowej w Opolu
Rozmawiała Ewa Matyszewska