Przełomowy wyrok WSA w Bydgoszczy dotyczący zwolnienia z podatku spadków nabywanych po 12 maja 2006 r. potwierdza stanowisko prezentowane przez Gazetę Prawną już w lutym tego roku (GP nr 26/2007). Wcześniej, w grudniu 2006 r., czyli przed wejściem w życie nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, informowaliśmy o możliwości interpretacji na korzyść podatników na redakcyjnym blogu (patrz: www.gazetaprawna.pl/blogi/marek_kutarba). Na początku grudnia 2007 r. WSA w Bydgoszczy orzekł, że zwolnienie z podatku dotyczy także spadków nabywanych przez członków najbliższej rodziny (małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę) po 12 maja 2006 r., a nie jak chciało MF i organy podatkowe, jedynie nabywanych po 1 stycznia 2007 r.
Przełomowy wyrok
Spór, który rozstrzygnął bydgoski sąd (sygn. akt I SA/Bd 658/07), dotyczył interpretacji przepisów nowelizujących ustawę o podatku od spadków i darowizn, która weszła w życie 1 stycznia 2007 r. Dzięki niej podatnicy zostali zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku od spadku, jeśli nabyli go od członków najbliższej rodziny. Kontrowersje budził jednak okres obowiązywania tego zwolnienia.
Niekorzystna interpretacja
Fiskus twierdził bowiem, że w przypadku śmierci spadkodawcy przed 1 stycznia 2007 r. spadkobierca nie ma szans, by z niego skorzystać. Stanowisko takie organy podatkowe opierały na art. 3 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. nr 222, poz. 1629). Przepis ten stanowi, że do nabycia rzeczy i praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji, stosuje się przepisy ustawy o spadkach i darowiznach w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r. Organy podatkowe wyciągały więc wniosek, że wszystkie spadki otwarte do 31 grudnia 2006 r. podlegają opodatkowaniu na starych zasadach. Zgodnie z art. 924 kodeksu cywilnego otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast z art. 925 kodeksu wynika, że spadkobierca nabywa prawo do spadku z chwilą jego otwarcia, czyli w momencie śmierci spadkodawcy. Ministerstwo i organy podatkowe twierdziły zatem, że w przypadku śmierci członka najbliższej rodziny w 2006 roku spadkobiercy muszą zapłacić podatek, ponieważ zwolnienie wprowadzone po 1 stycznia 2007 r. ich nie dotyczy.
Stanowisko organów - jak pisaliśmy, i jak stwierdził WSA w Bydgoszczy - było błędne, ponieważ pomijało wyjątek określony w art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej ustawę o podatku od spadków i darowizn. Przepis ten stanowi bowiem, że nowe brzmienie art. 4 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn stosuje się także do nabywanych spadków po 12 maja 2006 r. Nowy art. 4 ust. 4 określa z kolei, że zwolnienia określone w art. 4 ust. 1 i w art. 4a (zwalnia z podatku członków najbliższej rodziny) stosuje się, jeśli w chwili nabycia spadku nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub jednego z państw Unii Europejskiej lub państwa członka Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EFTA) lub jeśli posiadał miejsce zamieszkania na terenie jednego z tych państw. Kolejne przywołane przepisy określają warunki, jakie musi spełnić spadkobiorca, aby móc skorzystać ze zwolnienia. Zatem wyjątek zawarty w art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej wprowadzał zwolnienie do spadków nabytych po 12 maja 2006 r.
Argument na korzyść
Sąd w pisemnym uzasadnieniu argumentował dodatkowo, że twierdzenie organów podatkowych, zgodnie z którym art. 3 ust. 2 rozszerzył jedynie z mocą wsteczną (od 12 maja 2006 r.) krąg podmiotów uprawnionych do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków o obywateli państw UE i EFTA, nie zasługuje na uwzględnienie. Obywatele innych państw członkowskich mogli bowiem korzystać z tego zwolnienia przed 1 stycznia 2007 r. na mocy rozporządzenia ministra finansów. Zatem art. 3 ust. 2 nie rozszerzał kręgu osób uprawnionych do zwolnienia z mocą wsteczną.
- W ten sposób na okres po 12 maja 2006 r. nastąpiło rozciągnięcie stosowania prze- pisów dotyczących nowych zwolnień w stosunku do podmiotów wymienionych w art. 4 ust. 4 ustawy - czytamy w uzasadnieniu wyroku.
- Wyrok WSA w Bydgoszczy jest niewątpliwie korzystny dla podatników. Nie wdając się w przesłanki zawarte w uzasadnieniu, sąd uznał, że prawo korzystne dla podatników będzie obowiązywało w tym przypadku wstecz - przyznała Zofia Poghorodecka, prezes kancelarii Auxilum.
Na powyższą skomplikowaną argumentację mogą się teraz powoływać podatnicy, którzy nabyli spadki po 12 maja zeszłego roku, a którym organy podatkowe kwestionują prawo do zwolnienia z podatku.
- Dla osób, które znajdują się w sytuacji prawnej analogicznej do tej, która była przedmiotem rozstrzygnięcia, wyrok sądu może być dodatkowym argumentem w sporze z organami podatkowymi. Może on być również podstawą do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty - powiedział Adrian Artowicz, doradca podatkowy z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej.
Aby skorzystać ze zwolnienia, należy zgłosić nabycie spadku do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Zwolnienia w podatku od spadków
Łukasz Zalewski