Podatnik otrzymał wezwanie z urzędu skarbowego. Nie stawił się jednak w wyznaczonym terminie.
- Czy niestawienie się na prawidłowo doręczone wezwanie (nie było wszczęcia kontroli) może być traktowane jako utrudnianie kontroli? - pytał nas czytelnik w liście do redakcji.
W tym przypadku zachowanie podatnika nie będzie uznane za utrudnianie kontroli. Tak uważa Karolina Pokrywka, konsultant w Deloitte, która podkreśliła, że co do zasady podatnik ma prawo aktywnie uczestniczyć przy czynnościach prowadzonych przez urząd skarbowy. Jednocześnie podlega karze takie jego zachowanie, które utrudnia prowadzenie działań przez ten organ. Poprzez utrudnianie wykonania czynności służbowych rozumie się zaś takie zachowanie, które narusza normalny tok czynności dokonywanych przez urząd.
- W analizowanym przykładzie urząd doręczając wezwanie, bez jednoczesnego wszczęcia postępowania albo kontroli podatkowej, dokonuje czynności sprawdzających. Niestawienie się podatnika na takie wezwanie nie będzie skutkować nałożeniem na niego kary porządkowej. Tego rodzaju środki przymusu są bowiem stosowane przy postępowaniach podatkowych - wyjaśniła Karolina Pokrywka.
Dodała też, że niestawienie się podatnika może stanowić działanie naruszające przyjęty sposób postępowania przez organ podatkowy. Spowoduje bowiem wydłużenie prowadzonych czynności lub, w konsekwencji, uniemożliwi pełne wyjaśnienie stanu faktycznego. Zatem może być ono uznane za utrudnianie wykonania czynności służbowych, które jest karalne na podstawie kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.).
- Jednak szkodliwość tego czynu, w toku czynności sprawdzających, jest znikoma. Co więcej, w przypadku gdy dane zachowanie nie grozi nałożeniem kary porządkowej, trudno jest przyjąć, że będzie stanowić przestępstwo lub wykroczenie skarbowe - dodała nasza rozmówczyni z Deloitte.
Natomiast adwokat Małgorzata Sobońska, partner w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, zwróciła uwagę, że czyn zabroniony, określany potocznie jako utrudnianie kontroli, został opisany w art. 83 k.k.s. Wbrew potocznej nomenklaturze w przepisie tym ustawodawca poddał objęciem systemem kar nie tylko takie zachowania sprawcy, które odnoszą się ściśle do kontroli podatkowej, czy skarbowej i polegają na jej utrudnianiu bądź udaremnianiu. Potencjalna odpowiedzialność karna skarbowa rozciąga się również na sprawców, którzy utrudniają lub udaremniają przeprowadzenie uprawnionemu urzędnikowi czynności sprawdzających oraz szczególnego nadzoru podatkowego.
- Jeśli organ podatkowy kieruje do określonej osoby wezwanie, w którym wzywa ją do stawienia się w urzędzie, a dzieje się to np. w trybie innym niż wymieniony w art. 83 par. 1 k.k.s. (np. w postępowaniu podatkowym) - to ewentualne niestawienie się takiej osoby w urzędzie we wskazanym terminie nie będzie dawało podstawy do postawienia jej zarzutu naruszenia art. 83 k.k.s. Nie będzie również uzasadniony zarzut utrudniania kontroli w przypadku, gdy dana osoba będzie w sta- nie w sposób niebudzący wątpliwości usprawiedliwić niestawienie się na wezwanie organu - podsumowała Małgorzata Sobońska.
KIEDY DOCHODZI DO NARUSZENIA PRAWA
Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności, kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. W wypadku mniejszej wagi podatnik podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
EWA MATYSZEWSKA