We wrześniu 2000 r. Bank Polska Kasa Opieki udzielił 640 tys. euro kredytu przedsiębiorstwu rolniczemu. W umowie kredytowej znalazło się postanowienie o zabezpieczeniu kredytu hipoteką ustanowioną na nieruchomości przedsiębiorstwa.
Hipoteka na rzecz banku
Przedsiębiorstwo złożyło w sądzie wniosek o wpisanie hipoteki zwykłej w wysokości nieco ponad milion zł na rzecz banku z oprocentowaniem. Sąd dokonał wpisu na podstawie wniosku spółki i oświadczenia banku. W styczniu 2002 r. nieruchomość nabyła osoba fizyczna, a w następnym roku wszczęła postępowanie o uzgodnienie treści księgi z rzeczywistym stanem prawnym, żądając wykreślenia hipoteki. Twierdziła, że pisemne oświadczenie banku, o jakim mowa w art. 95 prawa bankowego z 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. nr 140, poz. 937) w obowiązującym wówczas brzmieniu nie było wystarczającą podstawą do ustanowienia hipoteki. Potrzebne było jeszcze oświadczenie właściciela nieruchomości złożone w formie aktu notarialnego.
Sąd I instancji oddalił powództwo nabywczyni nieruchomości. Powódka odwołała się, a sąd apelacyjny, rozpatrujący sprawę dwukrotnie (była kasacja) dwa razy oddalił apelację. Za drugim razem stwierdził, że są rozbieżne poglądy co do art. 95 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe obowiązującego w brzmieniu do ostatniej nowelizacji z 2004 roku. Jedne sądy uważały, że oświadczenie właściciela musi być poświadczone notarialnie, inne że nie musi. Tak samo było z orzecznictwem Sądu Najwyższego. W tej sprawie sąd apelacyjny uznał, że art. 95 prawa bankowego był wystarczającą podstawą wpisu.
Od wyroku powódka wniosła skargę kasacyjną. Podnosiła także, że wpis był nieprawidłowy z tego względu, że kredyt zaciągnięto w euro, a hipotekę wpisano w złotych po kursie z dnia wpisu i była oprocentowana. SN oddalił skargę.
Zmiany w prawie bankowym
W uzasadnieniu sędzia Mirosław Bączyk zwrócił uwagę, że art. 95 prawa bankowego przeszedł ewolucję. Nowelizowano go dlatego, że orzecznictwo nie było jednomyślne. Teraz przepis jest jednoznaczny. W postępowaniu z art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 124, poz. 1361 ze zm.) sąd nie musi kontrolować zaszłości związanych z wpisem. Ma tylko ustalić, czy wpis jest prawidłowy, tj. czy była do tego podstawa. W tej sprawie była. Artykuł 31 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych, na który powołuje się powódka, jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 95 prawa bankowego, co potwierdziła uchwała z 20 czerwca 2007 r. podjęta w składzie 7 sędziów SN (sygn. akt III CZP 50/07).
Sygn. akt IV CSK 209/07
PODSTAWA WPISU
Artykuł 31 ustawy o księgach wieczystych mówi, że wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy. Z art. 95 prawa bankowego wynika, że dokumenty stwierdzające udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, ich wysokości i warunków spłaty mają moc prawną dokumentów urzędowych i stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych.
MARTA PIONKOWSKA