Możliwość przekazania części podatku na rzecz organizacji, która posiada status organizacji pożytku publicznego, mają podatnicy rozliczający się za 2006 rok. Przewidują to przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które, choć uchylone w brzmieniu obowiązującym za ubiegły rok, są stosowane nadal. W następnym roku przekazanie 1 proc. ma być prostsze, gdyż wprowadzono nowe zasady rozliczania w tym zakresie.
Pożytek publiczny
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Organizacjami pozarządowymi są niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej, utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:
- osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,
- stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
Samo prowadzenie działalności pożytku publicznego nie oznacza jednak, że organizacja posiada status organizacji pożytku publicznego. Status ten uzyskuje ona po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego.
Status organizacji
Organizacją pożytku publicznego może być organizacja pozarządowa oraz kościelne osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, a także stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, które spełniają łącznie następujące wymagania:
- prowadzą działalność statutową na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa,
- działalność jest wyłączną statutową działalnością organizacji pozarządowej i dotyczy realizacji zadań publicznych na rzecz ogółu społeczności lub grupy podmiotów w sferze zadań publicznych,
- w odniesieniu do stowarzyszeń i klubów sportowych działających w formie stowarzyszenia za spełnienie realizacji zadań publicznych można uważać prowadzenie działalności, również na rzecz członków stowarzyszenia albo klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia,
- nie prowadzą działalności gospodarczej albo prowadzą działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji celów statutowych,
- cały dochód przeznaczają na działalność statutową,
- mają statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru. Członkowie organu kontroli i nadzoru: nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia, nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej oraz mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż określone w ustawie o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami.
Dodatkowo musi być jeszcze spełniony jeden warunek wynikający ze statusu określającego podstawę działalności organizacji pożytku publicznego. Statut lub inne akty wewnętrzne tych organizacji zabraniają:
- udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób, z którymi pracownicy pozostają w związku małżeńskim albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli (czyli osobom bliskim),
- przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach,
- wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że to wykorzystanie bezpośrednio wynika ze statutowego celu organizacji,
- zakupu na szczególnych zasadach towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich.
Organizacje pozarządowe i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego uzyskują status organizacji pożytku publicznego z chwilą wpisania do tego Rejestru informacji o spełnieniu powyższych wymagań.
UTRATA STATUSU ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO
Status organizacji pożytku publicznego traci się z chwilą wykreślenia, z urzędu lub na wniosek, z Krajowego Rejestru Sądowego informacji o spełnianiu wspomnianych wymogów.
JAKIE PREFERENCJE POSIADA ORGANIZACJA POŻYTKU PUBLICZNEGO
Organizacji pożytku publicznego w odniesieniu do prowadzonej przez siebie działalności pożytku publicznego przysługuje, na zasadach określonych w przepisach odrębnych, zwolnienie od:
- podatku dochodowego od osób prawnych
- podatku od nieruchomości
- podatku od czynności cywilnoprawnych
- opłaty skarbowej
- opłat sądowych
Kwota odliczenia
Zmniejszenie podatku należnego za rok podatkowy nie może przekroczyć kwoty dokonanej wpłaty, jednak nie więcej niż kwoty stanowiącej 1 proc. podatku należnego, wykazanego w zeznaniu PIT-36 lub PIT-37. W zeznaniu PIT-36 podatek należny w zaokrągleniu do pełnego złotego, od którego liczy się limit odliczenia, jest wyszczególniony w poz. 178. Od kwoty z tej pozycji obliczany jest 1 proc. kwoty zmniejszenia z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego. Sama kwota zmniejszenia wpisywana jest w poz. 179 zeznania PIT-36 po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół. W zeznaniu PIT-37 podstawę obliczenia zmniejszenia w wysokości 1 proc. stanowi kwota z poz. 110, a obliczona kwota wpisywana jest w poz. 111.
Termin wpłaty
Zmniejszenie podatku należnego obejmuje wpłaty dokonane od dnia 1 maja do dnia 31 grudnia roku podatkowego oraz od dnia 1 stycznia do dnia złożenia zeznania za rok podatkowy, nie później jednak niż do upływu terminu określonego dla złożenia tego zeznania.
Z takiej konstrukcji przepisu wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, wpłaty należy dokonać przed dniem złożenia zeznania podatkowego za 2006 rok. Oznacza to, że złożenie zeznania rocznego z wykazanym zmniejszeniem 1-proc. kwoty z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego, a wpłacenie tej kwoty po dniu złożenia zeznania rocznego może zostać zakwestionowane przez organy podatkowe.
Po drugie, złożenie zeznania i wpłata po terminie, czyli po 30 kwietnia 2007 r. nie pozwala na skorzystanie ze zmniejszenia podatku w zeznaniu za 2006 rok.
W tym miejscu trzeba przypomnieć, że odliczenie 1 proc. od podatku należnego według omawianych zasad nie obowiązuje od 2007 roku. Od tego roku wprowadzono nowe zasady 1-proc. zmniejszenia podatku należnego z tytułu darowizny pieniężnej na rzecz organizacji pożytku publicznego, z tym że nowe zasady będą miały zastosowanie do dochodów uzyskanych począwszy od 2007 roku. Celem jednoznacznego określenie zasad dokonywania 1-proc. zmniejszenia w zeznaniach podatkowych składanych za 2006 rok, a obejmujących wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego dokonane od 1 maja 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. oraz od 1 stycznia 2007 r. do dnia złożenia zeznania podatkowego za 2006 rok wprowadzono do nowelizacji ustawy o PIT przepis przejściowy. Miał on bezsprzecznie określić, że wpłaty dokonane w okresie składania zeznań podatkowych za 2006 rok (tj. od 1 stycznia 2007 r. do 30 kwietnia 2007 r.) mogą stanowić podstawę do 1-proc. zmniejszenia podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego złożonego za 2006 rok.
Zgodnie z nim, jeżeli podatnik w okresie od 1 maja 2006 r. do 31 grudnia 2006 r. oraz od 1 stycznia 2007 r. do dnia złożenia zeznania za 2006 rok, nie później jednak niż do dnia upływu terminu określonego dla złożenia tego zeznania, dokonał darowizny pieniężnej, czyli wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego na zasadach obowiązujących przed 1 stycznia 2007 r., podatek dochodowy wynikający z zeznania podatkowego za 2006 rok zmniejsza się na podstawie starych przepisów. Zmniejszenie to stosuje się, jeżeli darowizna pieniężna, czyli wspomniana wpłata, nie została odliczona od dochodu jako darowizna przekazana w ramach 6-proc. limitu lub na podstawie odrębnych ustaw oraz od przychodu lub podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
KIEDY NIE PRZYSŁUGUJE ODLICZENIE
Zmniejszenie podatku o 1 proc. wpłaty nie dotyczy wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.
Dokumentowanie wpłaty
Zmniejszenie podatku należnego w ramach kwoty stanowiącej 1 proc. podatku stosuje się, jeżeli dokonane wpłaty zostały udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego, z którego w szczególności wynika: imię i nazwisko oraz adres wpłacającego, kwota dokonanej wpłaty, nazwa organizacji pożytku publicznego, na rzecz której dokonana została wpłata. Ponadto kwota wpłaty nie została odliczona od dochodu jako darowizna na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT oraz od przychodu lub podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
W oparciu o art. 26 ust. 1 pkt 9 możliwe jest odliczenie w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu, darowizn przekazanych na cele: określone w ustawie o działalności pożytku publicznego, organizacjom pozarządowym, kościelnym osobom prawnym i ich jednostkom organizacyjnym oraz stowarzyszeniom jednostek samorządu terytorialnego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele, a także kultu religijnego.
Roczne rozliczenie płatnika
Z możliwości zmniejszenia podatku z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego skorzysta również podatnik, który wcześniej złożył płatnikowi (np. zakładowi pracy) oświadczenie dla celów dokonania rocznego obliczenia podatku. Na tej podstawie otrzymał takie rozliczenie od płatnika na druku PIT-40, co jednak nie pozbawia możliwości samodzielnego rozliczenia na druku zeznania rocznego składanym do końca kwietnia 2007 r.
Przy dokonywaniu rocznego obliczenia podatku płatnik: uwzględnia koszty uzyskania przychodu, odlicza od dochodu potrącone w ciągu roku składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, odlicza od podatku kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej w roku podatkowym oraz dolicza do podatku otrzymany za jego pośrednictwem zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto na wniosek podatnika odlicza od dochodu zwrócone płatnikowi świadczenia - jeżeli nie zostały one potrącone od dochodu przy poborze zaliczek. Nie ma możliwości natomiast na wniosek podatnika zadecydować o przekazaniu 1 proc. należnego podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego i wpłacie na odpowiednie konto. W związku z tym podatnik, który pomimo dokonania rocznego rozliczenia przez płatnika chce przekazać 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, musi złożyć zeznanie roczne PIT-37 w oparciu o otrzymane od płatnika rozliczenie podatku. W zeznaniu tym będzie mógł zadecydować o przekazaniu kwoty wcześniej wpłaconej dla organizacji pożytku publicznego.
Wprowadzone zmiany
Przy rozliczaniu zeznania za 2007 rok nastąpią jednak poważne zmiany zasad odliczania 1 proc. na rzecz organizacji pożytku publicznego. Co prawda będą one obowiązywać dopiero za rok, ale już teraz można się nimi zainteresować.
Od przyszłego roku to naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek podatnika, będzie przekazywał na rzecz jednej organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego, wybranej przez podatnika z oficjalnego wykazu, kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1 proc. podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego, po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół. O ile w obecnym stanie prawnym aby podatnik mógł zmniejszyć swój podatek o 1 proc., musi najpierw sam dokonać wpłaty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego, to od przyszłego roku przekazanie kwoty odbywało się będzie za pośrednictwem urzędów skarbowych.
Wskazanie w zeznaniu podatkowym organizacji pożytku publicznego, poprzez podanie jej nazwy i numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, będzie traktowane na równi ze złożeniem wniosku o przekazanie pieniędzy. Przekazania kwoty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego - po pomniejszeniu o koszty przelewu bankowego - będzie dokonywał naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla złożenia zeznania podatkowego w terminie trzech miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego. Tak jak obecnie przekazanie 1 proc. podatku nastąpi pod warunkiem, że zeznanie podatkowe zostanie złożone przed upływem terminu określonego dla złożenia tego zeznania.
Nieco inaczej określono ilość możliwych do obdarowania organizacji. Zgodnie z przyszłymi zasadami podatnik będzie mógł w zeznaniu podatkowym wskazać tylko jedną organizację pożytku publicznego, na konto której przekaże 1 proc. swojego podatku.
Dosyć znamienną różnicą przy przekazywaniu 1 proc. podatku jest nadanie tego prawa również podatnikom rozliczającym się z dochodów kapitałowych i opodatkowanych 19-proc. podatkiem liniowym.
Wykaz organizacji pożytku publicznego będzie ogłaszany w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim w terminie do końca roku podatkowego przez ministra do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem sprawiedliwości. W wykazie tym nie będą uwzględnione organizacje prowadzące działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc., oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.
Obecnie wykaz taki można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości pod adresem opp.ms.gov.pl, gdzie jest na bieżąco aktualizowany.
ZWROT WPŁATY
W przypadku zwrotu dokonanej wpłaty organizacja pożytku publicznego jest obowiązana przekazać urzędowi skarbowemu informację o zwróconej podatnikowi kwocie wpłaty, w terminie miesiąca od dnia dokonania zwrotu.
Podstawa prawna:
- Art. 27d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2006 roku.
- Art. 12 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1588).
- Art. 3 oraz art. 20 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.).
BOGDAN ŚWIĄDER