Zwolniona z PIT jest wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych do wysokości nieprzekraczającej kwoty 380 zł.
W wielu firmach powstają problemy z rozliczaniem świadczeń, z których korzystają pracownicy. W takich przypadkach zastosowanie mają regulacje zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; nazywana dalej ustawą o PIT). Według tych przepisów, wolna od podatku jest wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Rzeczowymi świadczeniami jednak nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.
Trzeba spełnić warunki
Oznacza to, że z PIT zwolniona jest wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki:
• świadczenie ma charakter rzeczowy,
• źródłem finansowania są w całości środki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub związków zawodowych,
• wartość świadczeń rzeczowych nie przekracza 380 zł.
Źródło finansowania
W ustawie wyraźnie określono źródło finansowania świadczeń rzeczowych. Uznano, że dla zastosowania zwolnienia z podatku konieczne jest, żeby pracodawca lub związek zawodowy nie sfinansował tych świadczeń z innych źródeł niż zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub fundusz związków zawodowych.
Świadczenia zdrowotne
Niekiedy pracodawca ponosi wszelkie koszty związane z przeprowadzeniem badań lekarskich pracowników, a także koszty niezbędnej profilaktycznej opieki zdrowotnej wynikającej ze specyfiki warunków pracy. Świadczenia zdrowotne na rzecz pracowników, finansowane przez pracodawcę, stanowią jednak ich przychód z pracy opodatkowany jak wynagrodzenie za pracę. Wartość tych świadczeń ustala się zgodnie z zasadami określonymi w art. 12 ust. 3 wspomnianej ustawy o PIT.
Na koszt pracodawcy
Do przychodów pracowników jednak nie zalicza się świadczeń medycznych, które pracodawca musi ponieść na własny koszt. Zaliczają się do nich wstępne, okresowe oraz kontrolne badania lekarskie.
Koniecznym warunkiem do zakwalifikowania wydatków na świadczenia zdrowotne jako kosztów podatkowych jest udowodnienie przez pracodawcę, że musiał je ponieść, bo zobowiązywał go do tego kodeks pracy lub inne ustawy. Warto pamiętać, że art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) zobowiązuje pracodawcę do finansowania trzech rodzajów świadczeń. Chodzi o badania wstępne, okresowe i kontrolne. Co do innych obligatoryjnie obciążających pracodawcę świadczeń zdrowotnych, odpowiednich regulacji trzeba poszukać w ustawach szczególnych dotyczących prawa pracy.
Układ zbiorowy pracy
Czasami w zakładowym układzie zbiorowym pracy jest zapisane, że pracownikowi, u którego w wyniku badań okresowych stwierdzono pogorszenie lub zagrożenie stanu zdrowia w związku z wypadkiem przy pracy, chorobą zawodową itp., przysługuje prawo do leczenia w ośrodku sanatoryjnym profilaktyczno-leczniczym. Realizując postanowienia układu, zakład pracy w całości pokrywa koszty pobytu pracowników w ośrodkach leczniczych. Wydatki te traktuje przy tym jako świadczenia na rzecz pracowników, z tytułu których należy potrącić podatek dochodowy od osób fizycznych.
Rozliczanie kosztów
W praktyce jednak powstają problemy z ustaleniem, czy finansowane przez pracodawcę na rzecz pracowników świadczenia zdrowotne przysługujące im na podstawie układu zbiorowego pracy są kosztem uzyskania przychodów.
Począwszy od 1 stycznia 2004 r. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów związanych z finansowaniem świadczeń zdrowotnych przez pracodawcę na rzecz pracowników, z wyjątkiem kosztów, do poniesienia których zobowiązują pracodawcę przepisy kodeksu pracy oraz innych ustaw. Wynika to z art. 16 ust. 1 pkt 65 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Przepis ten ma na celu ograniczenie możliwości zaliczania do kosztów podatkowych pracodawcy wszelkiego finansowania opieki medycznej dla pracowników – stwierdziły organy podatkowe.
Pracownik w podróży
Często zakłady pracy zwracają pracownikom pieniądze za bilety na przejazdy pociągiem, autobusem itp. Należy pamiętać, że wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej w kraju oraz poza jego granicami. Wynika to z art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a) ustawy o PIT. Duże znaczenie mają w tym kontekście przepisy zawarte w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności i przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990). Organy podatkowe zwracają uwagę, że na podstawie par. 3 tego rozporządzenia, z tytułu podróży odbywanej w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę, pracownikowi przysługują diety oraz zwrot kosztów przejazdów, noclegów, dojazdów środkami komunikacji miejscowej oraz innych udokumentowanych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.
Ważne! Do przychodów pracowników nie zalicza się świadczeń medycznych, które pracodawca musi ponieść na własny koszt. Zaliczają się do nich wstępne, okresowe oraz kontrolne badania lekarskie.
Wydatki na przejazd
W myśl natomiast par. 5 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia, zwrot kosztów przejazdu obejmuje cenę biletu określonego środka transportu, z uwzględnieniem przysługującej pracownikowi ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ta ulga przysługuje. Biorąc pod uwagę ten przepis, zwolniony z podatku dochodowego jest zwrot kosztów podróży, czyli ceny biletu niezależnie od tego, czy jest to bilet ulgowy czy pełnopłatny (patrz wyjaśnienia Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty, I USB XVI/415/4/05, z 4 maja 2005 r.).
Odpowiedzialność pracodawcy
Może się zdarzyć, że pracodawca nieodpowiednio zakwalifikuje dane świadczenie i nie pobierze od niego zaliczki na podatek dochodowy, w sytuacji gdy powinien to zrobić. Jeżeli do tego dojdzie, to musi liczyć się z konsekwencjami. W wyniku ewentualnej kontroli może być wydana decyzja, w której określona zostanie wysokość należnych, a nie pobranych zaliczek. Na podstawie tej decyzji pracodawca będzie musiał odprowadzić do urzędu skarbowego nie wpłacone wcześniej kwoty wraz z odsetkami.
PRZYKŁAD 1
Pan Andrzej pracuje w spółce zajmującej się handlem zagranicznym. W ciągu roku otrzymał od pracodawcy bilety do teatru, kina oraz na koncerty. Wartość tych biletów wyniosła w ciągu roku 190 zł. Zakupy tych biletów zostały sfinansowane w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Pan Andrzej nie zapłaci od wartości otrzymanych od pracodawcy biletów podatku. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT, wolna od podatku jest wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w całości m.in. ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł.
PRZYKŁAD 2
Zakładowy układ zbiorowy pracy zobowiązuje spółkę do pokrycia kosztów pobytu pracownika w profilaktyczno-leczniczym ośrodku sanatoryjnym. Spółka wywiązuje się z tego obowiązku. Jeżeli jednak obowiązek finansowania świadczeń zdrowotnych na rzecz pracowników nie wynika dla pracodawcy z ustawy, a jedynie został ustalony w układzie zbiorowym pracy, to spółka nie może tego uwzględnić w kosztach podatkowych i odliczyć od przychodu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 65 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (patrz wyjaśnienia Małopolskiego Urzędu Skarbowego, nr PD2/423-11/05 z 21 lutego 2005 r.).
PRZYKŁAD 3
Pan Stefan pracuje w firmie budowlanej. Firma sfinansowała temu pracownikowi badania okresowe, które przeprowadził w prywatnej klinice. Do przychodów pana Stefana nie zaliczy się tych świadczeń medycznych, ponieważ pracodawca musiał je ponieść na własny koszt. Zaliczają się do nich m.in. okresowe badania lekarskie.
WYJAŚNIENIA URZĘDU SKARBOWEGO
Użyte przez ustawodawcę w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sformułowanie – sfinansowanych w całości – odnosi się wyłącznie do źródła finansowania przez podmiot udzielający danego świadczenia.
Zatem ustalając wartość przyznanych świadczeń należy wartość otrzymanych biletów pomniejszyć o dokonane przez pracownika wpłaty.
Wartość otrzymanych przez pracownika rzeczowych świadczeń sfinansowanych w całości z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł, bez względu na fakt częściowej zapłaty przez pracownika.
Wyjaśnienia Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego w Kielcach, nr RO/415-13/06, z 5 maja 2006 r.
Podstawa prawna
• Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. nr. 54, poz. 654 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990).
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
