Wyznaczonych terminów muszą przestrzegać nie tylko podatnicy, ale też urzędnicy. Podatnik nie jest bezradny, gdy jego sprawa utknie w urzędzie. Może ponaglić zajmujących się nią urzędników.
Sprawne załatwianie spraw podatników wynika nie tylko z odpowiednich przepisów. Zasada szybkości jest jedną z podstawowych, ogólnych norm postępowania podatkowego. Przepisy dotyczące załatwienia sprawy są jej uściśleniem.
Organy podatkowe powinny działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami.
Szybkie załatwienie sprawy
Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. Sformułowanie – bez zbędnej zwłoki – zostało określone ramami czasowymi i wcale nie musi oznacza od razu. Zgodnie z przepisami, sprawa powinna zostać załatwiona bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca. W przypadkach szczególnie skomplikowanych załatwienie sprawy może potrwać dłużej. Nie powinno jednak trwać dłużej niż 2 miesiące od dnia wszczęcia postępowania.
Załatwiane niezwłocznie
Do ustawy wprowadzono także kategorię spraw, które powinny być załatwiane niezwłocznie. Muszą one jednak spełniać określone warunki. Załatwione niezwłocznie powinny być sprawy, które:
• mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez podatnika, który jednocześnie żąda wszczęcia postępowania,
• mogą być rozpatrzone na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.
Jak widać, sprawy, które wymagają przeprowadzenia postępowania dowodowego, mają określone ramy czasowe, tj. nie dłużej niż 1 miesiąc, w sprawach szczególnych 2 miesiące. Sprawy, w których dowody są znane lub przygotowane, sprawę powinno załatwiać się niezwłocznie. Niezwłocznie oznacza taką szybkość działania organu, jakiej zwykle potrzeba do załatwienia danego rodzaju sprawy.
Na odwołanie poczekamy dłużej
Są też kategorie spraw, dla których zostały zarezerwowane inne terminy, gdzie organom podatkowym wyznaczono miej lub więcej czasu do załatwienia sprawy.
Przede wszystkim oddzielnie ustawodawca określił termin do załatwienia sprawy w postępowaniu odwoławczym. Odwołanie od decyzji złożone przez podatnika musi być rozpatrzone nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.
W tym przypadku skutek jest bardzo konkretny. Jeżeli odwołanie nie zostało rozpatrzone w terminie 2 miesięcy, a decyzja do tego czasu nie została wykonana, jej wykonanie ulega wstrzymaniu z mocy prawa w granicach określonych w odwołaniu. Wstrzymanie wykonania decyzji obowiązuje aż do dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego.
Jednak nie w każdym przypadku przekroczenia terminu można mówić o niedopełnieniu obowiązków przez organy podatkowe. Przepisy określają ściśle przypadki, w których do terminów do załatwienia sprawy nie wlicza się innych terminów. Są to terminy:
• przewidziane w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności,
• okresów zawieszenia postępowania,
• okresów opóźnień spowodowanych z winy strony,
• opóźnienia z przyczyn niezależnych od organu.
Wszystkie powyższe sytuacje mają charakter odstępstwa i nie mogą być interpretowane rozszerzająco.
Istotne jest to, że to nie my, ale organ podatkowy musi kontrolować terminy. Na organie podatkowym ciąży też obowiązek poinformowania podatnika o opóźnieniu. Podatnik musi być zawiadomiony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie. Jednocześnie organ podatkowy musi podać przyczyny niedotrzymania terminu, a także wskazać nowy. Musi też zawiadomić o niedotrzymaniu terminu, nawet jeśli nastąpiło to z przyczyn od niego niezależnych.
Można ponaglić urzędnika
Ponaglenie to środek dyscyplinowania organów podatkowych i przeciwdziałania ich bezczynności. Służy zarówno na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie, jak i w nowym, przedłużonym. Ponaglenie służy do:
• organu podatkowego wyższego stopnia (np. w przypadku urzędu skarbowego będzie to izba skarbowa),
• ministra finansów, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.
Adresatem ponaglenia jest organ nadrzędny nad tym, na którego opieszałość się skarżymy. W ponagleniu konieczne będzie wskazanie okoliczności wszczęcia postępowania (kiedy zostało wszczęte, na czyj wniosek, przez jaki organ).
W przypadku uznania ponaglenia za zasadne, organ wyższego rzędu lub MF wyznaczy dodatkowy termin. Jednocześnie zarządzi wyjaśnienie przyczyn niedotrzymania terminu. Nakaże też ustalenie winnych niezałatwienia sprawy.
Skarga na bezczynność
Ponaglenie to nie jedyny sposób na opieszałość organu. W skrajnych przypadkach można zwrócić się do sądu administracyjnego ze skargą na bezczynność organu. Właściwy do rozpoznania takiej skargi będzie Wojewódzki Sąd Administracyjny. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. To on przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Skarga na bezczynność może zdyscyplinować organ na tyle, że sprawa wcale nie trafi na wokandę. Organ, którego bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Opłaty
Wpis od skargi na bezczynność organów administracji publicznej wynosi 100 zł.
Termin
Organ podatkowy załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę. Zajęcie stanowiska następuje niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wystąpienia o zajęcie stanowiska.
Zasady
W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.
Podstawa prawna
• Art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Aleksandra Tarka