Podatnik może wystąpić do urzędu skarbowego o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. We wniosku można poprosić m.in. o odroczenie terminu płatności podatku lub jego rozłożenie na raty, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległości podatkowej lub o jej umorzenie w całości bądź części. Aby wniosek był skuteczny, musi istnieć ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny.
Zasady udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych zawarte są w rozdziale 7a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej Ordynacja podatkowa).
Z przepisów tych wynika, że organ podatkowy, na wniosek podatnika w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty albo odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetkami określonymi w decyzji organu skarbowego. Organ podatkowy może też umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Podkreślić trzeba, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona sama zaległość podatkowa.
Potrzebna wnikliwa ocena
Wniosek podatnika będzie mógł być uwzględniony, jeśli zostanie poparty ważnym interesem podatnika lub interesem publiczny. Dla wyjaśnienia znaczenia tych pojęć pomocne będzie orzecznictwo sądowe. I tak na przykład w wyroku z 14 września 2001 r. (sygn. akt III SA 1590/00; niepublikowany) NSA wyjaśnił, że użyte przez normodawcę pojęcia nieostre, niedookreślone, takie jak ważny interes podatnika, interes publiczny, nie mogą być interpretowane w sposób subiektywny, a więc nie może o tym decydować przekonanie podatnika. O istnieniu ważnego interesu podatnika decydują kryteria zobiektywizowane, które są zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości.
Jednak, jak podkreślił NSA w innym wyroku z 21 marca 2001 r. (sygn. akt I SA/Ka 577/00; niepublikowany), nawet w sytuacjach wystąpienia okoliczności wynikających z ważnego interesu podatnika organ ten nie jest bezwzględnie zobowiązany rozłożyć zapłatę podatku lub zaległości podatkowej na raty. Zastosowanie wobec podatnika wskazanej instytucji traktowane być musi jako przywilej podatnika, a nie zaś jako jego prawo.
Ponadto w sprawach stosowania ulg podatkowych przedmiotem oceny organów podatkowych musi być stan faktyczny, w tym głównie sytuacja finansowa, rodzinna i życiowa podatnika istniejąca w dacie rozstrzygania sprawy – wyrok WSA w Warszawie z 23 lipca 2004 r. (sygn. akt III SA 950/03; niepublikowany).
WAŻNE
Ulgi podatkowe – to przewidziane w przepisach prawa podatkowego zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku, z wyjątkiem obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, oraz innych odliczeń stanowiących element konstrukcji tego podatku.
Ulgi dla przedsiębiorców
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej organ podatkowy może, na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, udzielać ulg w spłacie wymienionych zobowiązań podatkowych. Jednak w przypadku przedsiębiorców, aby ulgi udzielić, zobowiązania podatkowe muszą spełniać pewne warunki. Ulga będzie dotyczyła zobowiązań:
• niestanowiących pomocy publicznej;
• stanowiących pomoc de minimis – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
• stanowiących pomoc publiczną: udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia; udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym; udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim; udzielaną w celu promowania i wspierania kultury, dziedzictwa narodowego, nauki i oświaty, będącą rekompensatą za realizację usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym powierzonych na podstawie odrębnych przepisów, na szkolenia, na zatrudnienie, na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, na restrukturyzację, na ochronę środowiska, na prace badawczo-rozwojowe, regionalną, udzielaną na inne przeznaczenia przez Radę Ministrów.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Przywilej z urzędu
W pewnych sytuacjach fiskus może sam udzielić ulgi w spłacie niektórych zobowiązań podatkowych. Organ podatkowy może z urzędu umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną, jeżeli:
• kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
• kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym;
• zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
• podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Ewa Matyszewska