Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W niektórych jednak sytuacjach bieg terminu przedawnienia może być zawieszony.
Sytuacje, w których trzeba zapłacić podatek, są określone w poszczególnych ustawach podatkowych. Poza tym obowiązek podatkowy może powstać z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość takiego zobowiązania. Wynika to z przepisów Ordynacji podatkowej.
Doręczanie decyzji
Warto wiedzieć, że zobowiązanie wynikające z decyzji organu podatkowego nie powstaje, jeżeli określająca je decyzja została doręczona po upływie trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Takie regulacje zawiera art. 68 par. 1 Ordynacji podatkowej. Nieco inaczej jest, gdy podatnik:
• nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego,
• w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego.
W takich przypadkach zobowiązanie podatkowe nie powstaje wtedy, gdy decyzja ustalająca jego wysokość została doręczona po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Analogiczny termin dotyczy podatku od towarów i usług. Mowa jest o nim w art. 68 par. 3 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tą regulacją, dodatkowe zobowiązanie podatkowe w przypadku VAT nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca je została doręczona po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Także zobowiązanie z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie pięciu lat. Również w tym przypadku termin ten liczy się od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników PIT za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja.
Bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez dwa lata. Wyraźnie wynika to z art. 68 par. 5 Ordynacji podatkowej.
WAŻNE
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w VAT nie powstaje, jeżeli ustalająca je decyzja została doręczona po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Niespełnione warunki
Zdarza się, że podatnik nie dopełni warunków uprawniających do skorzystania z uzyskanej ulgi podatkowej. W takim przypadku prawo do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi. Przewiduje to art. 69 par. 1 Ordynacji podatkowej.
Termin do wydania takiej decyzji wynosi trzy lata od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi podatkowej. Jeżeli natomiast podatnik nie zgłosił organowi podatkowemu utraty prawa do ulgi co najmniej na dwa miesiące przed upływem tego terminu, to wówczas termin dla wydania decyzji wynosi pięć lat.
Ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego następuje na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu powstania obowiązku podatkowego oraz istniejącego w tym dniu stanu faktycznego.
Jeżeli, zgodnie z odrębnymi przepisami, zobowiązanie podatkowe ustalane jest na rok kalendarzowy lub na inny okres, to decyzja wydawana jest na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu nabycia prawa do ulgi.
Pięcioletni termin
Zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Zasadę tę przewiduje art. 70 par. 1 Ordynacji podatkowej.
Trzeba jednak pamiętać, że bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
• od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu,
• od dnia wydania decyzji, o których mowa w art. 67a par. 1 pkt 1 lub 2 Ordynacji podatkowej, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej.
Przypomnijmy, że zgodnie ze wspomnianym art. 67a par. 1 pkt 1 lub 2, organ podatkowy, na wniosek podatnika (z przewidzianymi w przepisach zastrzeżeniami) w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
• odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,
• odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji.
Upadłość i egzekucja
Niezwykle istotne regulacje zawarte są w art. 70 par. 3 i 4 Ordynacji podatkowej. Unormowania te stanowią, że bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym uprawomocni się postanowienie o zakończeniu postępowania upadłościowego.
Oprócz tego, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
Zawieszenie przedawnienia
Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego zostaje zawieszony z dniem:
• wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania,
• wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania,
• wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.
Termin przedawnienia biegnie dalej od dnia następującego po dniu:
• prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe,
• doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności,
• uprawomocnienia się orzeczenia sądu powszechnego w sprawie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.
Nie ulegają jednak przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym. Jednak po upływie terminu przedawnienia obowiązku podatkowego zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.
Umowy międzynarodowe
Przypomnijmy: zasada przewidziana w art. 70 par. 1 stanowi, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Otóż bieg terminu przedawnienia, o którym mowa we wspomnianych art. 68 par. 1 i 3 oraz w art. 70 par. 1, w pewnych okolicznościach ulega zawieszeniu.
Dotyczy to sytuacji, gdy możliwość ustalenia lub określenia zobowiązania podatkowego wynika z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, a ustalenie lub określenie przez organ podatkowy wysokości tego zobowiązania uzależnione jest od uzyskania odpowiednich informacji od organów innego państwa. Przewiduje to art. 70a par. 1 Ordynacji podatkowej.
Zawieszenie terminu przedawnienia, o którym mowa w tym przepisie, następuje od dnia wystąpienia przez organ podatkowy z wnioskiem do organu innego państwa do dnia uzyskania przez organ podatkowy żądanej informacji – jednak nie dłużej niż przez okres trzech lat.
Zawieszenie terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 70a par. 1, może następować wielokrotnie. W takich przypadkach okres łącznego zawieszenia terminu przedawnienia nie może przekraczać trzech lat.
PRZYKŁAD: PRZEDAWNIENIE W 2012 ROKU
Pan Adam jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Swoje roczne zeznanie podatkowe PIT-37 za 2005 rok złożył w urzędzie skarbowym pod koniec marca 2006 roku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Oznacza to, że w przypadku zeznania rocznego złożonego przez pana Adama, zobowiązanie podatkowe przedawni się 1 stycznia 2012 roku. Dopiero wtedy upłynie pięć lat, licząc od końca roku, w którym trzeba było złożyć formularz PIT-37 i zapłacić podatek.
