Polska administracja skarbowa może uzyskiwać informacje o zagranicznych dochodach Polaków. Fiskus ma prawo ubiegać się o nie na podstawie międzynarodowych umów, zawartych przez Polskę.
Zasady wymiany informacji podatkowych z innymi krajami, w tym państwami członkowskimi Unii Europejskiej, uregulowane są w dziale VII A ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Wymiana takich informacji odbywa się w zakresie i na zasadach wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, a także umów międzynarodowych, których stroną jest Wspólnota Europejska.
W oparciu o te umowy, informacje zawarte w aktach spraw podatkowych lub inne informacje podatkowe mogą być udostępniane właściwym władzom państw obcych. Może się to odbywać, pod warunkiem że informacje takie będą wykorzystywane zgodnie z zasadami określonymi we wspomnianych umowach. Zasady te wynikają z art. 305a Ordynacji podatkowej.
Warto pamiętać, że Polska zawarła kilkadziesiąt umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.
Określanie podatków
Wymiana informacji podatkowych obejmuje wszelkie dane istotne dla prawidłowego określania podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowego. Chodzi o informacje dotyczące:
• opodatkowania dochodu, majątku lub kapitału, bez względu na sposób i formę opodatkowania, w tym opodatkowania dochodu ze sprzedaży rzeczy lub praw majątkowych oraz przyrostu wartości majątku lub kapitału,
• opodatkowania składek ubezpieczeniowych.
Kwestie te uregulowano w art. 305b Ordynacji podatkowej.
Potrzebny jest wniosek
Wniosek o udzielenie informacji powinien zawierać:
• dane identyfikujące podmiot, którego informacje mają dotyczyć: nazwisko lub nazwę (firmę), adres i inne posiadane dane niezbędne do identyfikacji podmiotu, którego wniosek dotyczy;
• wskazanie zakresu żądanych informacji i celu ich wykorzystania;
• stwierdzenie, że wyczerpano możliwości uzyskania informacji na podstawie przepisów prawa krajowego państwa wnioskującego;
• zobowiązanie się do objęcia tajemnicą udzielonych informacji, zgodnie z przepisami prawa krajowego państwa wnioskującego.
Takie wymogi przewidziano w art. 305e Ordynacji podatkowej.
Wzajemne porozumienia
Minister finansów, w celu usprawnienia współpracy, może zawierać z obcymi władzami porozumienia dwustronne lub wielostronne w zakresie szczegółowych zasad i trybu wymiany informacji. Ministrowi daje takie uprawnienie przepis art. 305l Ordynacji podatkowej.
Istotne jest również to, że informacje otrzymane od obcej władzy można przekazać innej obcej władzy za zgodą władzy państwa udzielającego informacji (art. 305m Ordynacji podatkowej).
Wymiana danych
Warto również podkreślić, że minister finansów otrzymuje od władz innych państw lub tzw. terytoriów zależnych lub stowarzyszonych informacje dotyczące dochodów podatników, na których ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce. Wynika to z art. 305o Ordynacji podatkowej. Warto podkreślić, że również Polska udziela wielu państwom analogicznych informacji dotyczących ich obywateli.
Udostępnianie informacji
Informacje (określone we wspomnianym już art. 305b), uzyskane od państw członkowskich Unii Europejskiej, lub akta zawierające takie informacje, są udostępniane wyłącznie upoważnionym organom, na zasadach określonych w tym przepisie. Chodzi o sytuację, gdy toczące się przed tym organem postępowanie lub czynności wykonywane przez ten organ są związane z prawidłowym określaniem podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowego lub wymiarem innych należności, których dochodzenie, zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, jest możliwe na wniosek obcego państwa. Zasady te przewiduje art. 297a Ordynacji podatkowej. Takimi upoważnionymi organami, którym udostępnia się informacje uzyskane od państw członkowskich Unii Europejskiej, są m.in. – w zależności od sytuacji – minister finansów, dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej, naczelnik urzędu skarbowego lub celnego.
Udostępnienie informacji dla celów innych wymaga uzyskania zgody właściwej władzy państwa członkowskiego Unii Europejskiej, od którego otrzymano informacje.
WAŻNE
Minister finansów, w celu usprawnienia współpracy, może zawierać z obcymi władzami fiskalnymi innych państw porozumienia dwustronne lub wielostronne w zakresie szczegółowych zasad i trybu wymiany informacji.
Zawieszenie postępowania
Organ podatkowy zawiesza postępowanie w razie wystąpienia, na podstawie ratyfikowanych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest, do organów innego państwa o udzielenie informacji niezbędnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego. Wynika to z postanowień zawartych w art. 201 par. 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej. Polski fiskus czeka w takiej sytuacji na dane z zagranicy.
PRZYKŁAD
Pan Jan Kowalski osiągał dochody w Polsce i Norwegii. Polska administracja skarbowa chce jednak dokładnie sprawdzić, jakie dochody uzyskał w Norwegii. Polskie władze podatkowe mogą zwrócić się do norweskich o udostępnienie odpowiednich informacji. Rządy Polski i Norwegii zawarły bowiem umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz.U. z 1979 r. nr 27, poz. 157 z późn. zm.). Na zasadach przewidzianych w tej umowie administracje skarbowe obu państw w uzasadnionych sytuacjach mogą dokonywać wymiany informacji m.in. na temat podatników.
Wspólne kontrole
Minister finansów, w celu usprawnienia współpracy oraz podniesienia efektywności kontroli, może zawierać z obcymi władzami porozumienia dwustronne lub wielostronne w zakresie koordynacji czasu wszczynania i zakresu przeprowadzanych kontroli.
Porozumienia takie mogą przewidywać obecność przedstawicieli obcej władzy w toku czynności kontrolnych. Rozwiązania takie przewiduje art. 291a Ordynacji podatkowej. Dzięki temu polska administracja skarbowa również ma możliwości uzyskania dodatkowych informacji o polskich podatnikach od zagranicznych służb podatkowych.
Przedstawiciele obcej władzy obecni w toku czynności kontrolnych, w związku z prowadzeniem równoczesnych kontroli, zobowiązani są do przestrzegania tajemnicy skarbowej. Muszą oni przestrzegać tajemnicy skarbowej na takich samych zasadach, jak np. pracownicy polskich urzędów skarbowych oraz izb skarbowych czy funkcjonariusze celni i pracownicy urzędów oraz izb celnych. Obowiązek taki przewiduje art. 294 par. 1 Ordynacji podatkowej.
Sprawdzanie VAT
Informacje z zagranicy mogą dotyczyć również VAT. Przewiduje to art. 272a Ordynacji podatkowej. Według tego przepisu, jednostka organizacyjna urzędu obsługującego ministra finansów, właściwa na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług w zakresie wymiany z państwami członkowskimi Unii Europejskiej informacji o tym podatku, dokonuje czynności sprawdzających odnoszących się do dokumentów składanych do tej jednostki.
Doręczanie pism
Polski fiskus może współpracować z zagraniczną administracją skarbową również przy doręczaniu pism organu podatkowego. Umożliwiają to regulacje art. 154a Ordynacji podatkowej. Unormowania te przewidują, że minister finansów może wystąpić do władzy państwa członkowskiego Unii Europejskiej właściwej w sprawach podatkowych z wnioskiem o doręczenie pisma organu podatkowego.
Wniosek taki powinien zawierać dane niezbędne do identyfikacji podmiotu, któremu ma być doręczone pismo, w szczególności nazwisko lub nazwę (firmę) oraz adres.
JAKIE UPRAWNIENIA MA MINISTER FINANSÓW
Minister finansów ma prawo wystąpić do obcych władz o udzielenie informacji oraz udziela im informacji na zasadach określonych w Ordynacji podatkowej.
Minister może upoważnić Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, dyrektora izby skarbowej oraz dyrektora urzędu kontroli skarbowej do występowania do obcych władz o udzielenie informacji. Wynika to z przepisów zawartych w art. 305c Ordynacji podatkowej.
Jednocześnie warto podkreślić, że polska administracja skarbowa udziela informacji na wniosek obcych władz lub z urzędu. Sprawy te reguluje art. 305d Ordynacji podatkowej. Dane z unijnych banków
Polski fiskus może również otrzymać informacje z banku lub innej instytucji finansowej mających siedzibę na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 295 Ordynacji podatkowej, w toku postępowania podatkowego dostęp do informacji uzyskanych z banku lub innej instytucji finansowej mających siedzibę na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, przysługuje:
• funkcjonariuszowi celnemu lub pracownikowi – załatwiającym sprawę, ich bezpośrednim przełożonym, naczelnikowi urzędu skarbowego oraz naczelnikowi urzędu celnego;
• organom i pracownikom organów, o których mowa w art. 305c (m.in. Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej, dyrektorowi izby skarbowej oraz dyrektorowi urzędu kontroli skarbowej), właściwym do występowania o udzielenie informacji.
Przechowywanie informacji
Akta spraw zawierające informacje uzyskane od państw członkowskich Unii Europejskiej przechowuje się w pomieszczeniach zabezpieczonych zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych. Przepisy takie zawarte są m.in. w ustawie z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 196, poz. 1631).
Zasady dotyczące odpowiedniego przechowywania informacji uzyskanych od państw członkowskich Unii Europejskiej przewiduje art. 296 par. 1 Ordynacji podatkowej.
