Ulga uczniowska wzrosła od 1 stycznia 2006 roku do 4852,51 zł i 8087,52 zł, w zależności od okresu szkolenia ucznia. Mimo że ulga została zlikwidowana od 1 stycznia 2004 r., część osób może korzystać z niej w ramach praw nabytych.
Prawa nabyte do korzystania z ulgi uczniowskiej wynikają z przepisów ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ulga uczniowska na dotychczasowych zasadach przysługuje podatnikom, którzy przed 1 stycznia 2004 r. nabyli prawo do obniżki podatku dochodowego o kwotę ulgi uczniowskiej w zakresie i na dotychczasowych zasadach, a odliczenia te nie znalazły pokrycia w podatku dochodowym na zasadach ogólnych, a także od przychodów ewidencjonowanych bądź karty podatkowej za lata poprzedzające 2004 rok.
Takie samo prawo przysługuje też podatnikom, którzy przed 1 stycznia 2004 r. zawarli z uczniami lub szkołami właściwe umowy, o których mowa w przepisach ustaw podatkowych w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r. oraz rozpoczęli praktyczną naukę zawodu lub szkolenie w celu przygotowania zawodowego nie później niż w roku szkolnym 2003/2004.
Limity odliczeń
Kwoty ulgi uczniowskiej w każdym z lat od 2004 do 2007 podlegają waloryzacji stosownie do wzrostu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Ogłaszane są przez ministra finansów w drodze rozporządzenia do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, w wysokości przysługującej za wyszkolenie jednego ucznia, w zależności od okresu szkolenia. Limity ulgi uczniowskiej na rok 2006 zostały ogłoszone rozporządzeniem ministra finansów z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawie wysokości kwoty ulgi uczniowskiej (Dz.U. nr 229, poz. 1951) i rozporządzeniem ministra finansów z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawie wysokości kwoty ulgi uczniowskiej w podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. nr 229, poz. 1952).
Zgodnie z wcześniej wspomnianymi rozporządzeniami w sprawie wysokości kwoty ulgi uczniowskiej ulga uczniowska z tytułu wyszkolenia jednego pracownika w 2006 roku wynosi 4852,51 zł – przy okresie szkolenia do 24 miesięcy (w 2005 roku kwota ulgi wynosiła 4734,16 zł). Natomiast wysokość ulgi przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące wynosi 8087,52 zł (w 2005 roku stanowiło to 7890,26 zł).
Ulgę można zwiększyć
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w miejscowości o liczbie mieszkańców do 5000 oraz w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym, kwotę ulgi uczniowskiej podwyższa się o 20 proc. Również w przypadku gdy w danym roku podatkowym podatnik zakończył szkolenie więcej niż jednego pracownika, ma prawo do zwiększenia kwoty ulgi o 20 proc. Podwyżka ta przysługuje z tytułu zakończenia szkolenia przez pracownika pozytywnym wynikiem egzaminu. Istotne jest to, że jeśli podatnik spełnia wszystkie te warunki, może skorzystać z podwyższenia kwoty ulgi z obu tytułów jednocześnie.
Musi być wniosek
Przyznanie ulgi uczniowskiej następuje na wniosek podatnika. Wniosek ten składa się w terminie miesiąca od daty złożenia przez pracownika egzaminu kończącego naukę zawodu, w tym także od daty wystawienia dyplomu potwierdzającego jego kwalifikacje zawodowe lub od daty zakończenia przez ucznia odbywania u podatnika praktycznej nauki zawodu. Odliczenia można dokonać od miesiąca następującego po miesiącu, w którym została wydana decyzja o przyznaniu ulgi, przez właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego.
Jeżeli podatnik w okresie korzystania z ulgi uczniowskiej zmieni formę opodatkowania i jest opodatkowany w sposób określony w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, niewykorzystaną część ulgi w podatku dochodowym odlicza od podatku pobieranego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej (albo odwrotnie). Warto tu zwrócić uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 września 2004 r., w którym sąd stwierdził, że „gramatyczna wykładnia art. 27c ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzasadnia twierdzenie, że okres praktycznej nauki zawodu nie dzieli się na część, w której podatnik spełniał warunki do praktycznej nauki zawodu, i na część, w której tych warunków nie spełniał (FSK 446/04).
Po szkoleniu egzamin
Ulga uczniowska przysługuje, jeżeli szkolenie zostało zakończone pozytywnym wynikiem egzaminu. Ulga nie przysługuje za wyszkolenie pracownika będącego już wykwalifikowanym pracownikiem (czeladnikiem) w tym samym lub w innym zawodzie. Według pisma podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów z 22 listopada 2004 r. (PB2/MW-033-0416-1701/04), za datę złożenia egzaminu można uznać datę określoną na dyplomie ucznia, czyli datę wydania dyplomu.
Wysokość ulgi uczniowskiej za wyszkolenie jednego pracownika zależy od okresu szkolenia wynikającego z umowy o pracę. Ulga uczniowska przysługuje, jeżeli zatrudnienie pracownika trwało przez cały okres szkolenia wynikający z umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Jeżeli umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z przyczyn niezależnych od podatnika, a pracownik podjął naukę zawodu na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u innego podatnika – przysługującą z tytułu wyszkolenia ulgę uczniowską dzieli się między obydwu podatników, proporcjonalnie do liczby miesięcy prowadzonego przez nich szkolenia.
Rozliczenie w ciągu roku
Odliczeń dokonują sami podatnicy. Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych dokonują odliczeń w ciągu roku podatkowego, wykazując je w deklaracji miesięcznej PIT-5, zaś po zakończeniu roku podatkowego – w zeznaniu rocznym na podstawie danych z załącznika PIT/O. Podatnicy opodatkowani zryczałtowanym podatkiem dochodowym obniżają należny ryczałt lub stawkę karty podatkowej w poszczególnych miesiącach. Podatnicy opodatkowani podatkiem zryczałtowanym od przychodów ewidencjonowanych wykazują te odliczenia w zeznaniu rocznym PIT-28, na podstawie danych z załącznika PIT/O.
Limity ulgi uczniowskiej na 2006 rok
• 4852,51 zł – przy okresie szkolenia do 24 miesięcy
• 8087,52 zł – przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące
Limity ulgi uczniowskiej w 2005 roku
• 4734,16 zł – przy okresie szkolenia do 24 miesięcy
• 7890,26 zł – przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące
Wiesława Moczydłowska