Małżonkowie, składając zeznanie za 2005 rok, mogą rozliczyć się z fiskusem wspólnie. Aby to zrobić, muszą spełnić kilka warunków. Przede wszystkim muszą złożyć wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) przyznaje pewnym grupom podatników określone preferencje. Jedną z nich jest wspólne rozliczenie małżonków. Wspólne opodatkowanie małżonków jest przywilejem, a nie obowiązkiem. Zatem małżonkowie mogą wybrać tę formę rozliczenia. Jeśli jednak nie chcą, nie muszą z niej korzystać.
Warunki do spełnienia
Zgodnie z art. 6 ustawy o PIT i zasadą ogólną wyrażoną w tej ustawie, małżonkowie podlegają osobnemu opodatkowaniu. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady. W myśl art. 6 ust. 2, 3, 8-10 ustawy o PIT, z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów mogą wystąpić małżonkowie, którzy łącznie spełnili następujące warunki:
• podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o PIT (przepis ten przewiduje, że osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów),
• pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (wyjątek: śmierć współmałżonka),
• istnieje między nimi wspólność majątkowa,
• do żadnego z nich w roku podatkowym nie miały zastosowania przepisy art. 30c ustawy o PIT, co oznacza, że żaden z małżonków nie mógł być w roku podatkowym opodatkowany liniową stawką PIT w wysokości 19 proc.
• do żadnego z nich w roku podatkowym nie miały zastosowania przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące m.in. opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych (warunek ten nie dotyczy podatników osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej – tu wspólne rozliczenie jest możliwe, mimo opłacania przez jednego z małżonków ryczałtu (ewidencjonowanego).
WARTO WIEDZIEĆ
Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy. Na zgodny wniosek małżonków sąd orzeka o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej.
PRZYKŁAD
Mąż pani Katarzyny od 1 lipca 2005 r. rozpoczął pracę na podstawie zawartego kontraktu menedżerskiego. Pani Katarzyna nie prowadzi działalności gospodarczej. Zastanawia się, czy w rozliczeniu za 2005 r. będzie mogła skorzystać razem z mężem ze wspólnego rozliczenia. Odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi: tak. Potwierdza to interpretacja Urzędu Skarbowego w Gorzowie Wielkopolskim z 25 lipca 2005 r. (nr PDO/415-55/05). Przychody uzyskane przez menedżera ze świadczenia usług na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej na gruncie ustawy o PIT nie są uznawane za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, lecz za przychody z działalności wykonywanej osobiście.
Osoby wykonujące działalność osobiście na podstawie kontraktu menedżerskiego podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, tj. przy zastosowaniu skali podatkowej. Zatem mąż pani Katarzyny podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach, co oznacza, że małżonkowie mogą rozliczać się wspólnie.
Konieczny wniosek
Podstawowym warunkiem korzystania ze wspólnego opodatkowania jest złożenie odpowiedniego wniosku. Jest to wniosek składany do organu podatkowego w momencie składania rocznego zeznania podatkowego. Wniosek o wspólne opodatkowanie musi być złożony nie później niż w terminie określonym do złożenia zeznania za rok podatkowy, czyli za 2005 r. do 1 maja 2006 r. Wybór sposobu opodatkowania (wspólnie z małżonkiem czy też samodzielnie) podatnicy wskazują w zeznaniu rocznym PIT, zaznaczając odpowiedni kwadrat.
Ważne, aby wniosek został sporządzony przez oboje małżonków. Potwierdza to również wyrok NSA z 9 maja 2002 r. (SA/Sz 2475/00, niepublikowany), w którym sąd stwierdził, że nie jest możliwe wspólne opodatkowanie małżonków podatkiem dochodowym na podstawie zeznania o wspólnych dochodach, które to zeznanie sporządzone zostało przez jednego z nich i zawiera tylko jego wniosek o wspólne opodatkowanie.
Od tej reguły jest jednak wyjątek. W przypadku śmierci jednego z małżonków w trakcie roku podatkowego lub przed złożeniem zeznania rocznego, drugi z małżonków może skorzystać ze wspólnego opodatkowania. Jak bowiem wynika z art. 6a ustawy o PIT, wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:
• zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
• pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
Obliczenie dochodu
Jeżeli małżonkowie spełnią wszystkie niezbędne warunki, to mogą – na swój wniosek – być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot podlegających odliczeniu od dochodu. W tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Trzeba pamiętać, że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie (np. od wygranych w grach liczbowych, dywidend, odsetek od lokat bankowych).
Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok NSA z 10 stycznia 2003 r. (III SA 1444/01, niepublikowany), w uzasadnieniu którego sąd uznał, że jeśli ustawa o PIT dopuściła możliwość preferencyjnego rozliczenia się łącznego małżonków we wspólnym zeznaniu rocznym, po uprzednim odliczeniu, odrębnie dla każdego z nich kwot określonych w art. 26 ustawy o PIT, to zasadny staje się wniosek, że pojęcie „podatku należnego”, o którym mowa w art. 44 ust. 5 ustawy o PIT, obejmuje również podatek wynikający ze wspólnego rozliczenia małżonków.
Wspólne opodatkowanie dochodów małżonków ma zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany według skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (dochód ten w 2005 r. wynosi 2790 zł).
Warto również pamiętać o tym, że nie jest warunkiem umożliwiającym łączne opodatkowanie dochodów małżonków wspólne zamieszkiwanie. Jeżeli małżonkowie spełniają wszystkie warunki umożliwiające zastosowanie wspólnego rozliczenia, będą mogli rozliczyć się wspólnie nawet wtedy, gdy w rzeczywistości nie mieszkają razem. Jednak w stosunku do małżonków nie może być orzeczony ani rozwód, ani separacja.
Jeśli małżonkowie mieszkają oddzielnie, a chcą skorzystać ze wspólnego rozliczenia, to urzędem właściwym do rozliczenia rocznego będzie urząd ustalony według miejsca zamieszkania jednego z małżonków, wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym (interpretacja Urzędu Skarbowego w Tarnobrzegu z 22 kwietnia 2005 r., nr US.II/415/6/2005).
Ewa Matyszewska
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).
UŻYTKOWNICY PYTAJĄ
Czy nadpłata dotyczy obojga małżonków
Rozliczam się wspólnie ze swoją żoną. Obliczam i opodatkowuję swoje dochody według obowiązujących przepisów. Czy powstała nadpłata w podatku będzie dotyczyła mnie i żony, czy tylko jednego z nas?
TAK. Zgodnie z wyrokiem NSA z 29 listopada 2000 r. (SA/Sz 1416/99, niepublikowany) spełnienie przez małżonków warunków uprawniających do skorzystania ze wspólnego rozliczenia powoduje, że podmiotem podatkowym stają się małżonkowie i skutek ten trwa również w postępowaniu w przedmiocie nadpłaty podatku, która – co do zasady – jest nadpłaconym lub nienależnie zapłaconym podatkiem. Stwierdzenie nadpłaty lub odmowa stwierdzenia nadpłaty w sytuacji skorzystania przez małżonków z uprawnienia wspólnego zeznania rocznego zawsze dotyczyć będzie zatem łącznego opodatkowania małżonków za dany rok podatkowy.
Czy wspólność majątkowa jest ważna
Przez cały 2005 rok pozostawałam w związku małżeńskim. Rozdzielność majątkowa została zniesiona 4 grudnia 2005 r. i w dacie składania zeznania podatkowego za rok 2005 będę pozostawać wraz ze swoim mężem w małżeńskiej wspólności majątkowej. Czy ważna jest wspólność majątkowa?
TAK. Przy wspólnym rozliczeniu małżonków istotne jest, aby wspólność majątkowa między małżonkami trwała przez cały rok podatkowy.
Zgodnie z decyzją w sprawie interpretacji prawa podatkowego Izby Skarbowej w Łodzi z 12 lipca 2005 r. (nr PB I-3/4117/IN-43/USZ/2005/PM) dla skorzystania z możliwości wspólnego rozliczenia małżonków konieczne jest zarówno pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, jak i istnienie wspólności majątkowej (ustawowej lub umownej) w tym okresie, nie zaś w dowolnym momencie roku podatkowego, czy też po jego zakończeniu w chwili składania zeznania podatkowego. Przywilej wspólnego opodatkowania małżonków jest zatem wyłączony w razie istnienia między małżonkami (w jakimkolwiek okresie roku podatkowego) rozdzielności majątkowej.
