Z możliwości płacenia 19-proc. stawki podatku od dochodów z działalności gospodarczej korzysta coraz więcej osób. Kończy się drugi rok obowiązywania tej formy opodatkowania.
Żeby podatek dobrze rozliczyć, trzeba pamiętać o tym, jakie warunki należy spełnić. Podatek liniowy nie pozwala też na skorzystanie z ulg oraz preferencyjnych sposobów rozliczenia.
Liniowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych obowiązuje od 1 stycznia 2004 r. Podstawowe zasady korzystania z 19-proc. stawki zawiera art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm. – dalej ustawa o PIT).
Wyboru należy dokonać na początku roku
Podatek liniowy polega na tym, że podatnik może od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zapłacić 19 proc. podstawy obliczenia podatku. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca obliguje określoną kategorię podatników prowadzących działalność gospodarczą do korzystania z tej stawki. Jest to prawo podatnika spełniające określone warunki, a nie jego obowiązek. Jest to o tyle ważne, że nie w każdej sytuacji wybór stawki liniowej jest korzystny, bo ustawodawca w zamian pozbawił liniowców prawa do ulg i preferencji.
Podstawowym warunkiem stosowania 19-proc. stawki jest wybór. Podatnicy muszą do 20 stycznia roku podatkowego powiadomić o tym fakcie organy podatkowe. W praktyce do właściwego naczelnika urzędu skarbowego musi trafić pisemne oświadczenie o wyborze liniowej stawki.
Wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu będzie skuteczny w latach następnych. Oznacza to, że podatnik nie musi co roku zawiadamiać organów podatkowych o chęci korzystania ze stawki liniowej.
Z drugiej jednak strony rezygnacja z preferencji nie jest automatyczna. Tak jak organ podatkowy musi wiedzieć, kiedy zaczynamy stosowanie 19-proc. stawki, tak samo musi wiedzieć o rezygnacji z jej stosowania. W tym celu w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik musi pisemnie zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania. Równoznaczne z rezygnacją jest też złożenie w tym samym terminie wniosku lub oświadczenia o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Bardzo ważne jest to, że jeżeli podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, m.in. w formie spółek, wybór sposobu opodatkowania podatkiem liniowym dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o PIT. W grę mogą wchodzić dwa przypadki, tj. gdy podatnik prowadzi działalność:
• samodzielnie i w formie spółki lub spółek niemających osobowości prawnej,
• w formie spółki lub spółek niemających osobowości prawnej.
UWAGA
Podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności w trakcie roku podatkowego też musi złożyć oświadczenie o wyborze sposobu opodatkowania. Musi je złożyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Świadczenie usług dla pracodawcy wyklucza podatek liniowy
Ustawodawca zastrzegł dwie sytuacje, w których podatnik może stracić prawo do stosowania stawki liniowej. Warto o tym pamiętać, bo niewiedza może dużo kosztować. Co do zasady, utrata prawa do opodatkowania stawką liniową wiąże się ze świadczeniem usług na rzecz pracodawcy. Jeżeli podatnik opodatkowany liniowo uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, a także w formie spółki niemającej osobowości prawnej, przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, straci prawo do rozliczania się tą 19-proc. stawką. Dotyczy to sytuacji, gdy w ramach usług podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników świadczy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy te same usługi. Będzie to dotyczyło wykonywania usług w poprzednim roku podatkowym lub w danym roku podatkowym w ramach stosunku pracy czy spółdzielczego stosunku pracy.
Podstawową sankcją za świadczenie usług na rzecz pracodawcy będzie utrata prawa do stosowania 19-proc. stawki liniowej. Podatnik będzie musiał też złożyć właściwe deklaracje miesięczne o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku. I co gorsza, wpłacić zaliczki obliczone przy zastosowaniu skali podatkowej. Nie tylko więc może się okazać, że podatek z 19 proc. urósł do 30 czy 40 proc. Dodatkowo w związku z utratą prawa do stosowania stawki liniowej podatnik nie zapłacił zaliczek w odpowiedniej wysokości. W związku z tym powstała zaległość, od której trzeba zapłacić odsetki.
Odliczenia składek ZUS
Podatnicy, którzy wybrali podatek liniowy, mają prawo do odliczenia od dochodu składki na ubezpieczenie społeczne. Z tym zastrzeżeniem, że nie zostały one:
• zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub
• odliczone od dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych lub
• odliczone od przychodów na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Dochód z zagranicy łączy się z polskim
W przypadku podatku liniowego ustawodawca zadbał o uregulowanie kwestii dochodów z zagranicy. Podstawę stanowi w tym przypadku art. 30c ust. 4 i 5 ustawy o PIT. Ustawa reguluje tu sytuację podatnika, na którym ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce, a osiąga również dochody:
• z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej poza terytorium Polski lub
• ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Polski,
a dochody te nie są zwolnione od opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Jeżeli podatnik uzyskał przychód z zagranicy i był on tam opodatkowany, należy dodać je z dochodami z polskich źródeł przychodów. I od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odliczyć kwotę równą podatkowi zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.
Reguły te będą miały również zastosowanie do podatnika obowiązanego do zapłaty podatku w Polsce, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza Polską.
SŁOWNICZEK
NIEOGRANICZONY OBOWIĄZEK PODATKOWY – polega na tym, że osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. To znaczy płacą podatki w Polsce.
MIEJSCE ZAMIESZKANIA – to miejsce, w którym osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Aleksandra Tarka