Każdy lubi, gdy jego sprawa jest załatwiana szybko i bez zbędnej zwłoki. Tymczasem praktyka urzędów jest zupełnie inna. Nie zawsze pamiętają, że obowiązują ich ustawowe terminy do rozpoznania sprawy. Gdy organ wydłuża termin, podatnik może go ponaglić.
Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. Niestety, tu sprawa się komplikuje. Stwierdzenie „bez zbędnej zwłoki” nie zawsze oznacza zaraz. Ustawodawca dał organom podatkowym na załatwienie takiej sprawy miesiąc. Inaczej mówiąc, organ powinien załatwić sprawę szybko, ale nie później niż w ciągu miesiąca. W przypadku spraw szczególnie skomplikowanych załatwienie sprawy może potrwać dłużej. Nie powinno jednak przekroczyć dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
Dwie kategorie spraw
Sprawy, które będą załatwiane niezwłocznie, muszą spełniać odpowiednie warunki. Dotyczy to spraw, które:
• mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez podatnika, który jednocześnie żąda wszczęcia postępowania,
• mogą być rozpatrzone na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.
Z powyższego wynika, że w postępowaniu podatkowym istnieją dwie kategorie spraw. Pierwsze, to sprawy, które wymagają przeprowadzenia postępowania dowodowego i mają zaznaczone ramy czasowe (nie dłużej niż 1 miesiąc, w sprawach szczególnych 2 miesiące). Drugie, to sprawy, w których dowody są znane lub przygotowane. W ich przypadku organ podatkowy musi załatwić sprawę niezwłocznie. Termin ten wymaga pewnych wyjaśnień. Jest to termin nieostry. Nie przewidziano tu też żadnych ograniczeń czasowych dla organu (np., że musi wydać rozstrzygnięcie w terminie 4 czy 7 dni). Niezwłocznie oznacza, że sprawa może być załatwiona od ręki, na poczekaniu. Ale może to być także załatwienie w ciągu 2 dni. Chodzi tu o taką szybkość działania organu, jaka zwykle potrzebna jest do załatwienia danego rodzaju sprawy.
Na koniec trzeba przypomnieć, że ustawodawca przewidział też osobne terminy do załatwienia określonych kategorii spraw, dając organom podatkowym mniej lub więcej czasu do załatwienia konkretnej sprawy.
Oddzielnie ustawodawca określił termin do załatwienia sprawy w postępowaniu odwoławczym. Odwołanie od decyzji złożone przez podatnika musi być rozpatrzone nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.
Terminy mogą być dłuższe
Czasami może okazać się, że sprawa nie zostanie załatwiona w określonych prawem terminach. Nie spowoduje to jednak niedopełnienia obowiązku przez organ podatkowy. Przepisy określają ściśle przypadki, w których w okresie załatwienia sprawy nie wlicza się określonych terminów. Do tych terminów zalicza się:
• terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności,
• okresy zawieszenia postępowania,
• okresy opóźnień spowodowanych z winy strony,
• opóźnienia z przyczyn niezależnych od organu.
Pamiętajmy, że wszystkie powyższe sytuacje mają charakter odstępstwa i nie mogą być interpretowane rozszerzająco.
ZASADA SZYBKOŚCI
Przepisy dotyczące załatwienia sprawy są uściśleniem jednej z nadrzędnych zasad postępowania podatkowego. Zgodnie z jej treścią organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie.
Powiadomienie o opóźnieniu
Często nie zdajemy sobie sprawy, że organ podatkowy musi pilnować sam terminu do załatwienia sprawy. Jest to bardzo ważne dlatego, że ciąży na nim obowiązek poinformowania podatnika o opóźnieniu. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej podatnik musi być zawiadomiony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie. Jednocześnie organ podatkowy musi podać przyczyny niedotrzymania terminu. Musi także wskazać nowy termin załatwienia sprawy. Organ musi zawiadomić o niedotrzymaniu terminu, nawet jeśli nastąpiło to z przyczyn od niego niezależnych.
Podatnik, którego sprawa jest w toku, a organ podatkowy nie śpieszy się z jej załatwieniem, może skorzystać z ponaglenia. Jest to środek dyscyplinowania organów podatkowych i przeciwdziałania ich bezczynności.
Ponaglenie służy zarówno na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie, jak i na niezałatwienie sprawy w nowym, przedłużonym już terminie. Ponaglenie wnosi się do:
• organu podatkowego wyższego stopnia (np. w przypadku urzędu skarbowego będzie to izba skarbowa),
• ministra finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.
Adresatem ponaglenia będzie więc organ nadrzędny nad organem, na którego opieszałość się skarżymy. W samym ponagleniu konieczne będzie wskazanie okoliczności wszczęcia postępowania (kiedy zostało wszczęte, na czyj wniosek, przez jaki organ).
Jaki będzie skutek ponaglenia
W przypadku uznania go za zasadne, organ wyższego rzędu lub minister finansów wyznaczy dodatkowy termin załatwienia sprawy. Jednocześnie zarządzi wyjaśnienie przyczyn niedotrzymania terminu. I co bardzo ważne, nakaże ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. Organ rozpoznający ponaglenie może też w razie potrzeby podjąć środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.
WSTRZYMANIE Z MOCY PRAWA
Szczególnym terminem do rozpoznania sprawy jest termin do rozpoznania odwołania. Organ podatkowy II instancji ma na wydanie decyzji odwoławczej 2 miesiące. Jeśli nie dotrzyma tego terminu, ma to dla podatnika korzystne konsekwencje.
Jeżeli organ podatkowy nie rozpozna odwołania w ciągu 2 miesięcy od jego doręczenia, decyzja I instancji ulega wstrzymaniu z mocy prawa. Ważne jest jednak to, że nie została ona do tego czasu wykonana (podatnik nie zapłacił podatku, a organ nie wszczął postępowania egzekucyjnego). W praktyce oznacza to, że decyzja, której dotyczy odwołanie, nie może być wykonana w granicach określonych w odwołaniu. Niepotrzebne jest żadne działanie podatnika. Samo zaś wstrzymanie obowiązuje do dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego, czyli załatwienia sprawy.
Aleksandra Tarka
UŻYTKOWNICY PYTAJĄ
Czy można ukarać urzędnika
Czy pracownik organu podatkowego może zostać ukarany za opóźnienie w załatwieniu sprawy?
TAK. Organy podatkowe muszą działać szybko i sprawnie. Muszą też przestrzegać terminów przewidzianych do załatwienia spraw podatników. Ordynacja podatkowa przewiduje podstawy do karania opieszałych pracowników. Karę może ponieść pracownik organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie. Karze podlega także pracownik, który nie dopełnił obowiązku poinformowania podatnika o przedłużeniu terminu i jego przyczynach (również wtedy, gdy termin został przedłużony, a sprawa znów nie została załatwiona w dodatkowym terminie). We wszystkich tych sytuacjach pracownik podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej przepisami prawa.
Czy mogę zastosować własną interpretację
Czy to prawda, że mogę się zastosować do własnego stanowiska zawartego we wniosku o wydanie wiążącej interpretacji prawa podatkowego?
TAK. Ale tylko w określonych przypadkach. Organ podatkowy ma na rozpoznanie wniosku specjalny dłuższy termin. W zwykłych sprawach jest to 3 miesiące od doręczenia wniosku, w sprawach szczególnie skomplikowanych – miesiąc dłużej. Wnioskodawca może zastosować się do własnego stanowiska zawartego we wniosku, pod warunkiem że organ nie dotrzyma tych terminów. Jeśli tak się stanie, ma zastosowanie tzw. milcząca interpretacja. Podatnik może postępować tak, jak opisał to we własnym stanowisku. W takim przypadku organ podatkowy jest związany tym stanowiskiem.
