Procesy konsolidacyjne w Europie nabrały wigoru nie notowanego od boomu z lat 1999- -2000. Od początku roku wartość fuzji i przejęć (M&A) na naszym kontynencie wzrosła do 675 mld dol., czyli jest o 55 proc. większa niż w tym samym okresie 2004 r. Operacje są lepiej przygotowane, także finansowo, coraz częściej mają charakter transgraniczny.
Polskę najbardziej zelektryzowała zapowiedź przejęcia niemieckiego banku HVB przez włoski UniCredtio, gdyż w wyniku tej fuzji dojdzie do połączenia dwóch polskich banków Pekao i BPH, których scalanie wyłoni najsilniejszego gracza na rodzimym rynku, zaraz po PKO BP. Duże zainteresowanie wywołały także zagraniczne akwizycje największej polskiej firmy, koncernu naftowego PKN Orlen, zwłaszcza kupno większościowego pakietu w czeskim Unipetrolu.
Casus Gas Natural
W Europie szczególnego rozgłosu fuzjom przysporzyła oferta największego w Hiszpanii dystrybutora gazu naturalnego, Gas Natural, który za 22,7 mld euro postanowił wykupić pierwszą firmę paliwową tego kraju – koncern Endesa. Plany być może pozostaną na papierze, bo Endesa zapowiedziała stanowczą obronę swej niezależności. Ale propozycja Gas Natural potwierdziła dużą aktywność firm z sektora użyteczności publicznej w Europie. Wartość ogłoszonych przejęć w tym dziale gospodarki w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2005 r. wzrosła przeszło dwukrotnie, przy czym oferta Gas Natural jest nietypowa, gdyż ogranicza się do jednego kraju. Większość ma charakter transgraniczny.
W maju Electricte de France (EdF) zgodziło się wykupić włoskiego Edisona za 7,28 mld euro. Francuski koncern Suez postanowił w sierpniu przejąć większościowy pakiet belgijskiej spółki Electrabel za 11,4 mld euro, natomiast Centrica, największy dostawca energii elektrycznej na Wyspach Brytyjskich wspólnie z Gaz de France (GdF), zainteresował się belgijską spółką energetyczną SPE. Teraz koncern E. on, pierwsza w Niemczech firma użyteczności publicznej, wynajął bank inwestycyjny Lazard, aby mu doradzał w sprawie ewentualnego przejęcia Scottish Power, piątego dostawcę energii na brytyjskim rynku.
Fuzjom sprzyja szereg obiektywnych okoliczności. Wspólny europejski rynek umożliwia wyjście poza wciąż sfragmentaryzowane gospodarki narodowe w celu zajęcia silniejszej pozycji i umocnienia własnej marki. Na rzecz konsolidacji przemawiają lepsze zyski firm, wiele dużych przedsiębiorstw ma zdrowe finanse. Według prognoz amerykańskiego banku inwestycyjnego Morgan Stanley w 2006 r. zadłużenie netto korporacji w Europie osiągnie 40 proc. ich akcji, co stanowi najniższy poziom od 1985 r. U szczytu konsolidacyjnego boomu w 2001 r. wskaźnik ten wynosił aż 75 proc. Większa płynność finansowa sprawia, że koncerny mają dzisiaj więcej gotówki, kierując jej nadwyżki na akwizycje. Jeszcze do niedawna przy podejmowaniu decyzji o fuzji bardzo często kierowano się dążeniem do osiągnięcia krótkoterminowych korzyści, czemu sprzyjała praktyka opcji na akcje dla kierownictwa firmy (które walczyło o sowite gratyfikacje). Obecnie górę biorą strategiczne cele i założenia, jak podniesienie wartości firmy w długofalowym okresie, co oczywiście nie wyklucza błędnych czy źle umotywowanych decyzji.
Nowym fenomenem konsolidacji w Europie jest coraz większy udział firm inwestycyjnych wśród inicjatorów M&A – od jednej piątej do jednej trzeciej wszystkich transakcji. Specjalizują się w wyszukiwaniu tanich spółek, często nisko wycenianych i źle zarządzanych. Przejęcie kontroli przez firmy inwestycyjne zazwyczaj zapowiada bolesną sanację przedsiębiorstwa, które musi wyjść na prostą.
Tadeusz Barzdo
OPINIA
Rafał Antczak, ekspert Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych
Fuzje mają miejsce w dwóch etapach. Etapie wzrostu, kiedy firmy widzą pozytywne objawy na rynku i podejmują działania wzmacniające swoją pozycję, zachowując większą agresywność i bardziej korzystnie patrząc w przyszłość. Widać, że na tym etapie w Polsce nie jesteśmy, bo w ogóle działalność inwestycyjna firm w naszym kraju jest ograniczona, co wynika z przyczyn ekonomicznych i psychologicznych. I drugi moment, kiedy sytuacja nie najlepiej się rozwija, a firmy próbują się łączyć, uciekając w ten sposób przed kosztami, prowadząc restrukturyzację. Jest to więc bardziej swoiste małżeństwo z rozsądku niż przykład dynamicznego wzrostu, agresji i walki na konkurencyjnym rynku. W Polsce ten etap też nie występuje, przeszliśmy go w latach 2000-2002. Teraz znajdujemy się pośrodku. Na pewno informacja o fuzjach i przejęciach, jeśli do takich dojdzie w Polsce na większą skalę, będzie sygnałem, że zmienia się nastawienie przedsiębiorców na bardziej korzystne i perspektywiczne. Taki sygnał plus sygnał ożywienia inwestycyjnego, a przede wszystkim spadku depozytów firm, będą oznaką, że gospodarka zaczyna wchodzić na szybszy tor. Póki do tego nie dojdzie, nie sądzę, żebyśmy mieli do czynienia z silnym ożywieniem.
