Na co zwrócić uwagę przy wyborze zakresu ochrony ubezpieczeniowej „wakacyjnej” polisy? Co ogranicza realizację świadczenia przez ubezpieczyciela, gdy powstanie szkoda? Lato to okres w roku, w którym bardzo często decydujemy się na wykupienie polisy ubezpieczeniowej. Liczne wyjazdy, podczas których pozostawiamy bez opieki nasze mienie, są przyczyną poszukiwania ochrony dla naszego dobytku.
Ważne jest, żeby zawierając umowę ubezpieczenia zwrócić uwagę na jej pewne postanowienia, zyskując tym samym pewność, że nasze przedsiębiorstwo, mieszkanie są rzeczywiście objęte ochroną ubezpieczeniową zakładu ubezpieczeń.
Ubezpieczenie od pożaru i innych zdarzeń losowych
Zawierając umowę ubezpieczenia, ubezpieczający powinien skupić się na tych postanowieniach, zawartych zarówno w jej treści, jak i w ogólnych warunkach, które decydują o zakresie ochrony udzielonej przez zakład ubezpieczeń. Każda polisa ubezpieczeniowa, a zwłaszcza ta wykupywana w okresie letnim, powinna zawierać kilka podstawowych rodzajów ubezpieczeń. Pierwszym takim ubezpieczeniem jest ubezpieczenie od pożaru i innych zdarzeń losowych. Regułą jest, że ubezpieczyciele wymagają od ubezpieczającego włączenia do zakresu ochrony tych zdarzeń, a dopiero później pozwalają na wykupienie pozostałych rodzajów ryzyka. Ubezpieczenie od pożaru i innych zdarzeń losowych jest więc ubezpieczeniem obligatoryjnym. Dość często zdarza się jednak, że ubezpieczający ma na tym polu pewną swobodę określania zdarzeń, które są objęte odpowiedzialnością zakładu ubezpieczeń. Oferują one bowiem wybór spośród kilku wariantów: podstawowego, rozszerzonego i np. pełnego. Warianty te różnią się przede wszystkim liczbą zdarzeń, w przypadku których zostanie wypłacone odszkodowanie, a co za tym idzie, również wysokością składki ubezpieczeniowej. Ubezpieczający powinien wybrać taki zakres ubezpieczenia od pożaru i innych zdarzeń losowych, który odpowiada jego realnym potrzebom i zagrożeniom. I tak np. zakres ten oprócz podstawowego zdarzenia, jakim jest pożar, powinien obejmować m.in. szkody spowodowane przez bezpośrednie uderzenie pioruna, silny wiatr, deszcz nawalny, powódź, zalanie, upadek drzew i masztów czy przepięcie (pośrednie działanie pioruna powodujące uszkodzenie bądź zniszczenie urządzenia elektrycznego, wskutek nagłego i krótkotrwałego napięcia prądu wyższego od znamionowego dla danego urządzenia, instalacji, linii, sieci). Wystąpienie szkód będących następstwem tych zdarzeń jest bardziej prawdopodobne w okresie letnim, warto więc je przewidzieć wykupując polisę ubezpieczenia mienia.
Ubezpieczenie od pożaru i innych zdarzeń losowych to nie jedyne ubezpieczenie, o którym trzeba pamiętać zawierając stosowną umowę. W okresie letnim następuje wzrost liczby kradzieży z włamaniem do mieszkań czy też zakładów. Aby być spokojnym o pozostawione na czas urlopu mienie, ubezpieczający powinien wykupić ubezpieczenie od kradzieży z włamaniem lub rozboju, a także od dewastacji.
W przypadku dewastacji należy zwrócić uwagę na to, jak dany zakład ubezpieczeń definiuje to pojęcie. Może ona być bowiem rozumiana jako rozmyślne uszkodzenie lub zniszczenie mienia przez sprawcę danego zdarzenia bądź też jako takie uszkodzenie lub zniszczenie mienia, które miało związek z dokonaną bądź usiłowaną kradzieżą z włamaniem (np. uszkodzenie zabezpieczeń drzwi wejściowych przez sprawcę włamania)1. Nieodzowne znaczenie przy ubezpieczeniu od kradzieży z włamaniem mają również wymogi stawiane przez ubezpieczycieli dotyczące zabezpieczenia mienia. Dopiero prawidłowe zabezpieczenie pozostawionego na czas urlopu mieszkania czy przedsiębiorstwa daje gwarancję wypłaty odszkodowania za szkody spowodowane przez kradzież z włamaniem. Obowiązujące ogólne warunki ubezpieczeń wymagają m.in., aby budynek, w którym znajduje się mienie objęte ochroną ubezpieczeniową, był wykonany z materiałów odpornych na zniszczenie za pomocą prostych, ogólnie dostępnych narzędzi lub bez użycia znacznej siły, zaś drzwi wejściowe do tego budynku były prawidłowo osadzone, skonstruowane i zamykane na dwa zamki wielozapadkowe, ewentualnie jeden posiadający świadectwo kwalifikacji właściwej instytucji (bądź dwie kłódki bezkabłąkowe), a okna i inne zewnętrzne przeszklone otwory – prawidłowo osadzone i skonstruowane (w przypadku lokali na parterze ubezpieczyciele wymagają czasami, aby otwory okienne zabezpieczone były kratami, żaluzjami, roletami czy szybami antywłamaniowymi).
Słownik terminologiczny
Polisa ubezpieczeniowa – jest jednym z dokumentów sporządzonych przez zakład ubezpieczeń na odpowiednim formularzu, stwierdzającym zawarcie umowy ubezpieczenia i zawierającym istotne postanowienia tej umowy. Potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia może być również wystawiona przez zakład ubezpieczeń legitymacja ubezpieczeniowa, tymczasowe zaświadczenie albo inny dokument ubezpieczenia. Za chwilę zawarcia umowy uważa się, poza sytuacjami określonymi w art. 810 i 811 k.c., chwilę doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, także w sytuacji gdy doręczenie następuje przez pocztę. Jeżeli przed upływem czternastu dni od daty otrzymania oferty na piśmie zakład ubezpieczeń nie doręczył składającemu ofertę dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się z piętnastym dniem od otrzymania oferty za zawartą na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń na życie. Jeżeli natomiast dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonej przez niego oferty lub od ogólnych warunków ubezpieczenia, zakład ubezpieczeń obowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu tego dokumentu, wyznaczając mu co najmniej siedmiodniowy termin do zgłoszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego obowiązku przez zakład zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są nieważne. W braku sprzeciwu uważa się, że umowa doszła do skutku zgodnie z treścią dokumentu ubezpieczenia następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do złożenia sprzeciwu. Obowiązek wystawienia dokumentu przez zakład ubezpieczeń nie zmienia faktu, że umowa ubezpieczenia może być również skutecznie zawarta w formie ustnej i wywołuje pełne konsekwencje cywilnoprawne, a potwierdzenie jej na piśmie konieczne jest jedynie dla celów dowodowych.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej
Kolejnym rodzajem ubezpieczenia, które powinna przewidywać nasza polisa, to ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenie to przenosi na zakład ubezpieczeń obowiązek pokrycia szkód osobowych czy rzeczowych wyrządzonych przez ubezpieczonego osobom trzecim. W okresie letnich wyjazdów to ubezpieczenie nabiera szczególnego znaczenia. Może bowiem się okazać, że podczas naszej nieobecności nastąpiła awaria instalacji wodociągowej, której skutki w postaci zalania mieszkania odczuł nasz sąsiad. W takim wypadku koszty remontu, które mogą być bardzo wysokie, przejmuje na siebie ubezpieczyciel. Ważne jest, aby włączyć do umowy ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z właściwym zakresem terytorialnym. Wywołane przez nas zdarzenia będące przyczyną szkód wyrządzonych osobom trzecim mogą mieć miejsce nie tylko w lokalu mieszkalnym czy na posesji zakładu, ale również na terenie całej Polski, Europy czy też świata.
Przykład
Ubezpieczający zawarł umowę ubezpieczenia przewidującą m.in. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym. Będąc na urlopie w Chorwacji, spowodował szkodę polegającą na uszkodzeniu wyposażenia ośrodka wypoczynkowego. Jeśli jego polisa ubezpieczeniowa obejmowała swym zakresem terytorialnym również zdarzenia mające miejsce poza granicami Polski, to szkodę taką pokryje zakład ubezpieczeń.
Odnosząc się do powyższego przykładu warto zwrócić także uwagę, czy zawierana umowa ubezpieczenia przewiduje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za szkody powstałe w związku z używaniem najmowanych domków rekreacyjnych, pokoi w hotelach, pensjonatach, motelach, zajazdach czy też w gospodarstwach agroturystycznych.
Wyłączenia ogólne i szczegółowe
O tym, czy za dane zdarzenie ubezpieczony otrzyma odszkodowanie, decydują również stosowane w ogólnych warunkach ubezpieczeń wyłączenia odpowiedzialności. Dopiero ich uważna lektura daje pełną świadomość, za co i kiedy możemy liczyć na realizację świadczenia przez ubezpieczyciela.
Są to przede wszystkim wyłączenia ogólne dotyczące określonych rodzajów mienia, za których uszkodzenie, zniszczenie lub utratę zakład ubezpieczeń nie będzie ponosił odpowiedzialności (np. ruchomości domowe znajdujące się na balkonach, tarasach, biżuteria, gotówka, sprzęt elektroniczny i fotograficzny, futra przechowywane w pomieszczeniach przynależnych), a także pewnych zdarzeń (szkody wyrządzone umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa i in.). Ogólne warunki ubezpieczeń przewidują też wyłączenia szczegółowe odnoszące się do poszczególnych rodzajów ubezpieczeń, tj. m.in. od pożaru i innych zdarzeń losowych (np. szkody wynikające z negatywnego oddziaływania warunków atmosferycznych w odniesieniu do mienia, które niezgodnie ze swym przeznaczeniem i zaleceniami producenta znajdowało się na wolnym powietrzu), czy też od kradzieży z włamaniem lub rozboju (np. szkody, do których powstania przyczynił się brak należytego zabezpieczenia mienia).
Poruszone powyżej kwestie stanowią podstawowe elementy zawieranej umowy ubezpieczenia, na które ubezpieczający powinien zwrócić uwagę. Prawidłowa „zawartość” wykupywanej polisy ubezpieczeniowej, połączona z uważną lekturą jej postanowień oraz ogólnych warunków ubezpieczenia, da poczucie spokoju, które powinno nam towarzyszyć podczas wakacyjnego wypoczynku.
Masz wątpliwości, napisz: prawo.autorzy@infor.pl
1 Szerzej o dewastacji piszę w artykule pt. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu szkody spowodowanej przez dewastację, „Prawo Przedsiębiorcy” nr 16 z 2005 r.
Rafał Klepuszewski