Organ podatkowy ma prawo do odraczania terminu płatności podatku i zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Odroczenie terminu oznacza jego przesunięcie na datę późniejszą niż ta, która wynika z przepisów prawa podatkowego. Trzeba jednak pamiętać, że organ podatkowy może odroczyć termin tylko na wniosek podatnika i tylko w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Odroczenie terminu płatności podatku może nastąpić jedynie przed jego końcowym upływem. Zatem jeśli podatnik chciałby, aby urząd odroczył mu termin płatności podatku, wniosek z tą prośbą musi złożyć przed upływem tego terminu.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60; dalej Ordynacja podatkowa) organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może po pierwsze, odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty. Po drugie, odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, a także odraczać inne terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, choć z pewnymi wyjątkami (patrz ramka). Zasadę tę stosuje się również do płatników lub inkasentów.
Jak wynika z wyroku WSA z 16 czerwca 2004 r. (sygn. akt III SA 444/03; niepublikowany), przesłanką umorzenia odsetek „skarbowych” oraz rozłożenia zaległości podatkowej na raty może być ważny interes podatnika lub interes publiczny. Jeżeli organ podatkowy przeanalizował, czy powyższe przesłanki nie wystąpiły i odpowiednio uzasadnił swoją decyzję, to do niego należy wybór rozstrzygnięcia.
Pamiętaj o złóżeniu wniosku
Odraczanie terminu płatności podatku lub rozkładanie na raty zapłaty podatku oraz odraczanie lub rozkładanie na raty zapłaty zaległości podatkowej następuje na wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta. Odroczenie terminu płatności podatku może nastąpić jedynie przed końcowym jego upływem. Oznacza to, że, aby organ podatkowy mógł się do niego ustosunkować w tym czasie, wniosek o odroczenie terminu płatności podatku powinien być złożony przed upływem tego terminu.
W sytuacji gdy podatnik nie zapłacił podatku w terminie, mamy do czynienia z zaległością podatkową. Zatem wniosek złożony po terminie płatności podatku może odnosić się jedynie do odroczenia terminu płatności zaległości podatkowej, a właściwie wyznaczenia terminu, do którego taka płatność ma nastąpić. Odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej uwzględniać musi również odroczenie płatności odsetek za zwłokę. W decyzji o odroczeniu terminu płatności zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę organ musi określić wielkość tej zaległości oraz odsetek za zwłokę. Trzeba pamiętać, że odroczenie terminu nie może mieć miejsca, w przypadku gdy podatek lub zaległość podatkowa zostały zapłacone.
O tym, że wniosek jest niezbędny do odroczenia terminu bądź rozłożenia podatku na raty, potwierdza również orzecznictwo sądowe. Jak wynika z wyroku NSA z 17 listopada 1995 r. (sygn. akt III SA 52/95; niepublikowany), decyzja o rozłożeniu podatku na raty, wydana bez wniosku podatnika, podlega stwierdzeniu nieważności jako wydana bez podstawy prawnej.
Co musi zawierać wniosek
Wniosek o odroczenie terminu musi spełniać wymogi określone w art. 168 Ordynacji podatkowej. W dniu doręczenia wniosku organowi podatkowemu następuje wszczęcie postępowania w tej sprawie. W treści wniosku należy sprecyzować żądanie, tzn. podatnik musi określić rodzaj ulgi w zapłacie podatku, o którą się ubiega, czy ma to być odroczenie terminu zapłaty czy rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej. Dodatkowo trzeba wykazać przesłanki do ubiegania się o tego rodzaju ulgę w postaci ważnego interesu składającego wniosek lub ważnego interesu publicznego. Istotne jest również, aby wnioskujący określił zakres ulgi, jaką chciałby otrzymać, czyli aby sprecyzował w przypadku odroczenia – termin, do którego odroczenie miałoby nastąpić, a w przypadku rozłożenia na raty – liczbę rat, ich wysokość lub wnioskowane terminy płatności.
Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok NSA z 24 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I SA/Ka 481/00; niepublikowany), w którym sąd podkreślił, iż uwzględnienie wniosku podatnika o rozłożenie zapłaty podatku czy zaległości podatkowej na raty co do zasady oczywiście nie stwarza po stronie organu obowiązku rozłożenia podatku (zaległości) na taką liczbę rat, jaką proponuje podatnik. W każdym jednak razie organ powinien przeprowadzić dokładną analizę stanu materialnego podatnika w celu rozłożenia zapłaty podatku (zaległości podatkowej) na taką liczbę rat, która byłaby możliwa do zapłaty w aktualnej sytuacji finansowej podatnika.
Skutki niedotrzymania odroczonego terminu
Gdy organ podatkowy wyda decyzję o odroczeniu terminu płatności podatku (zaległości podatkowej) lub rozłożeniu zapłaty podatku (zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę) na raty, nowym terminem płatności jest dzień, w którym, zgodnie z decyzją, powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo poszczególnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę.
Niedotrzymanie odroczonego terminu przez podatnika skutkuje przyjęciem terminu płatności sprzed podjęcia decyzji o odroczeniu terminu, odpowiednio będą to terminy określone w art. 47 par 1-3 Ordynacji podatkowej. Jeśli podatnik nie dotrzymał odroczonego terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami, konsekwencją będzie naliczanie za okres od wydania decyzji o odroczeniu do wyznaczonego w niej terminu płatności odsetek za zwłokę. Tylko wpłata pełnej kwoty odroczonego podatku (zaległości podatkowej) nie skutkuje zmianą terminu płatności wynikającego z decyzji odraczającej termin płatności podatku lub zaległości podatkowej. Trzeba również pamiętać, że w razie niedotrzymania terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej następuje z mocy prawa wygaśnięcie w całości decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Nie ma zatem obowiązku wydawania decyzji stwierdzających wygaśnięcie decyzji odroczeniowych.
Odroczeniu nie podlegają terminy (na podstawie Ordynacji podatkowej):
• przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania (art. 68 i 69),
• przedawnienia zobowiązania podatkowego oraz należności płatników i inkasentów (art. 70 i 71),
• zwrotu nadpłaty (art. 77 par. 1-3),
• wygaśnięcia prawa do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty (art. 79 par. 2),
• wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty podatku (art. 80 par. 1),
• wystawienia rachunku oraz żądania wystawienia rachunku (art. 87 par. 3 i 4),
• przechowywania kopii rachunków (art. 88 par. 1),
• przedawnienia prawa do wydawania decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej oraz zobowiązania wynikającego z tej decyzji (art. 118).
Ewa Matyszewska
CZYTELNICY PYTAJĄ
Czy o „ważnym interesie” decyduje podatnik
Zapomniałem zapłacić w terminie podatek. Chciałbym złożyć do urzędu skarbowego wniosek o odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej. Wiem, że odroczenie może nastąpić ze względu na ważny interes podatnika lub interes społeczny. Czy sam decyduje o tym, co jest „ważnym interesem”?
NIE. Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto posłużyć się orzecznictwem sądowym. Z wyroku NSA z 14 września 2001 r. (sygn. akt III SA 1590/00; niepublikowany) wynika, że użyte przez ustawodawcę pojęcia nieostre, niedookreślone, takie jak „ważny interes podatnika”, „interes publiczny”, nie mogą być interpretowane w sposób subiektywny, a więc nie może o tym decydować przekonanie podatnika. O istnieniu ważnego interesu podatnika decydują kryteria zobiektywizowane, które są zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości. W wyroku z 20 września 2000 r. (sygn. akt I SA/Wr 1540/99; niepublikowany) sąd podkreślił, iż okoliczność, że w czasie prowadzenia działalności gospodarczej podatnik zaniedbał terminowego wpłacania podatków, nie może być utożsamiane z „ważnym interesem podatnika”, w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
Czy lepszy wynik finansowy jest podstawą odroczenia
Prowadzę niewielką firmę, która nie osiąga dużych dochodów, dlatego chciałbym złożyć wniosek o odroczenie terminu zapłaty podatku, aby osiągnąć lepsze wyniki finansowe. Czy to jest możliwe?
NIE. Jak wynika z wyroku NSA z 10 stycznia 2001 r. (sygn. akt III SA 1037/00; niepublikowany) ulgi, o jakich mowa w art. 48 Ordynacji podatkowej, a więc również chodzi o odroczenie terminu zapłaty podatku, nie mogą mieć charakteru powtarzającego się czynnika pozwalającego na osiągnięcie pozytywnego wyniku gospodarczego. Z ich nadzwyczajnego charakteru wynika, że stanowić mogą incydentalną pomoc w stabilizowaniu sytuacji finansowej, wówczas gdy istnieje pozytywna prognoza co do dalszych wyników zobowiązanego do świadczeń podmiotu. Ważne jest również, aby przejściowe trudności ekonomiczne były spowodowane okolicznościami noszącymi cechy czynników niezależnych od tego podmiotu i niebędących następstwem świadomie przyjętej strategii gospodarczej.