Jak zapłacić mniejszy podatek

Prawo do wyboru formy opodatkowania przysługuje jednak tylko osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą lub uzyskującym przychody z najmu. Pozostałe osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej mogą się rozliczać – stosownie do swojego statusu – na zasadach ogólnych podatku dochodowego od osób fizycznych albo podatku dochodowego od osób prawnych.

• Forma opodatkowania

• Zasady ogólne

• Podatek liniowy (19%)

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• Karta podatkowa

• Podatek dochodowy od osób prawnych

• Optymalizacja podatkowa

Prowadzące działalność gospodarczą osoby fizyczne mogą wybierać spośród następujących form opodatkowania:

• zasady ogólne,

• podatek liniowy,

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

O ile wybór formy opodatkowania na zasadach ogólnych możliwy jest bez ograniczeń dla każdego podatnika, o tyle pozostałe formy podlegają ograniczeniom. I tak:

• podatek liniowy: z tej formy nie mogą korzystać osoby prowadzące działalność gospodarczą samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, świadczące (podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników) na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy usługi odpowiadające czynnościom, które świadczyli na rzecz pracodawców w ramach stosunku pracy w roku poprzedzającym rok podatkowy,

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: możliwy do wyboru zasadniczo dla każdego podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, w tym w formie spółki cywilnej lub spółki jawnej osób fizycznych, z wyjątkami dotyczącymi niektórych rodzajów działalności, części podatników podatku akcyzowego, podatników świadczących przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym usługi na rzecz byłego pracodawcy (art. 6 i 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne),

• karta podatkowa: forma dostępna wyłącznie dla podatników określonych w art. 23 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, wykonujących określone w ustawie zawody lub usługi.

ZAPAMIĘTAJ

Podejmując decyzję co do wyboru formy opodatkowania, powinniśmy uwzględnić, która z nich umożliwia nam korzystanie z ulg i odliczeń, pomniejszanie przychodu o koszty jego uzyskania oraz ewentualne wspólne opodatkowanie z małżonkiem. Wybór odpowiedniej formy opodatkowania powinien być dokonywany na podstawie danych dotyczących rodzaju prowadzonej już lub zamierzonej działalności gospodarczej z uwzględnieniem jej rozmiaru (jedno z kryterium możliwości stosowania karty podatkowej), osiąganych przychodów i wysokości ponoszonych kosztów ich uzyskania.

O wyborze formy opodatkowania należy powiadomić urząd skarbowy. Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w 2005 r. składają oświadczenie o formie opodatkowania przed jej rozpoczęciem, nie później jednak niż przed uzyskaniem pierwszego przychodu. W braku takiego oświadczenia podatnik będzie się rozliczał na zasadach ogólnych. Osobom kontynuującym działalność gospodarczą przysługuje prawo zmiany dotychczasowej formy opodatkowania ze skutkiem w kolejnym roku podatkowym – oświadczenie o zmianie składa się do 20 stycznia nowego roku podatkowego. W braku oświadczenia o zmianie, zastosowanie będzie miała forma stosowana przez podatnika w poprzednim roku podatkowym.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych regulowane jest przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej u.p.d.o.f.). Przedmiotem opodatkowania jest dochód z działalności wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ewidencji (ksiąg rachunkowych lub przychodów i rozchodów), zmniejszony o dochody wolne od podatku i koszty uzyskania przychodów, a zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania, zaliczone uprzednio w ciężar tych kosztów.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych oznacza rozliczanie podatku wg skali podatkowej, na podstawie której określamy wysokość zobowiązania podatkowego od dochodów uzyskanych w roku podatkowym.

Wraz ze wzrostem dochodu rośnie także stawka, według której będziemy rozliczać podatek dochodowy od prowadzonej działalności. Z tej formy opodatkowania wyłączone są niektóre dochody (np. spadki i darowizny, przychody ze sprzedaży nieruchomości, dochód z odsetek od środków zgromadzonych na osobistych kontach bankowych), których nie łączymy z dochodami z działalności gospodarczej przy obliczaniu należnego podatku.

Wybierając zasady ogólne, w roku podatkowym 2005 podatek będziemy obliczać według progów:

Wybór rozliczania podatku według skali podatkowej może być korzystny dla podatników, których działalność gospodarcza jest obciążona znaczącymi kosztami uzyskania. Dodatkowo rozliczający się na zasadach ogólnych mogą jeszcze poszukiwać zmniejszenia obciążeń podatkowych w ulgach i odliczeniach podatkowych. Należy pamiętać, że zasady ogólne charakteryzują się zwiększonymi w stosunku do pozostałych form opodatkowania obowiązkami ewidencyjnymi, w tym także w zakresie VAT i akcyzy, jeśli podatnik prowadzi działalność podlegającą opodatkowaniu tymi podatkami. Samodzielne prowadzenie księgowości jest dla wielu podatników trudne ze względu na skomplikowane, szczegółowe reguły prawidłowej kwalifikacji wydatków i korzystania z ulg lub odliczeń.

Przy działalności gospodarczej niewielkich rozmiarów korzystniejsze może okazać się korzystanie z ryczałtowych reguł rozliczania podatku, dla których przepisy przewidują znaczne uproszczenie w zakresie obowiązków ewidencyjnych.

Na zasadach ogólnych prowadzący działalność gospodarczą zobowiązani są wpłacać miesięczne zaliczki na podatek dochodowy, obliczane według skali podatkowej. Zaliczki za okres od stycznia do listopada płaci się do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, płacimy do 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada należy nadto składać deklaracje o wysokości osiągniętego od początku roku dochodu z działalności gospodarczej (PIT-5).

Można także – bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych – wpłacać zaliczki miesięczne w formie uproszczonej, w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym, od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) złożonym w roku podatkowym poprzedzającym rok podatkowy (art. 44 ust. 6b u.p.d.o.f.).

Roczne zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (straty) składa się do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym terminie należy także wpłacić różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania a sumą wpłaconych za dany rok zaliczek.

Kosztami są wszelkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 u.p.d.o.f. Pomniejszając przychód o ponoszone w działalności koszty ich uzyskania, należy pamiętać, że nie każdy wydatek kwalifikuje się jako mający związek z osiąganym przychodem.

Kosztem są tylko te wydatki, które mają związek przyczynowo-skutkowy z przychodami, zostały przez podatnika faktycznie poniesione, a fakt ich poniesienia jest należycie udokumentowany.

Ustawa nie daje pełnej dowolności w zakresie rozliczania kosztów, wprowadzając ograniczenia polegające m.in. na:

• dłuższym okresie rozliczania niektórych wydatków (odpisy amortyzacyjne),

• limitowaniu wysokości niektórych wydatków zaliczanych do kosztów (na reprezentację i reklamę),

• wykluczeniu niektórych wydatków z kategorii kosztów (odsetki od zaległości podatkowych),

• dodatkowych obowiązkach ewidencyjnych na niektórych rodzajach kosztów (ewidencja przebiegu pojazdu).

ZAPAMIĘTAJ

Nie stanowią kosztów uzyskania wydatki wskazane w art. 23 u.p.d.o.f. lub w art. 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.; dalej u.p.d.o.p.). Pomniejszając przychód o koszty uzyskania, musimy wykazać związanie wydatku z przychodem.

Wśród ulg podatkowych wyróżniamy te zmniejszające dochód do opodatkowania oraz ulgi zmniejszające podatek. Aktualne ulgi zmniejszające dochód do opodatkowania reguluje art. 26 u.p.d.o.f., a te zmniejszające podatek art. 27b i 27d u.p.d.o.f. Zakres ulg podatkowych systematycznie się zmniejsza, niemniej wybierając opodatkowanie na zasadach ogólnych możemy je wykorzystać dla zmniejszenia obciążeń podatkowych.

Kosztów zakupu lub wytworzenia we własnym zakresie środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych o wartości przekraczającej 3500 zł nie można wpisać bezpośrednio w koszty uzyskania. W takim wypadku kosztem będą jedynie comiesięczne odpisy amortyzacyjne, wynikające z utraty wartości zakupionego środka trwałego. Zakupy o wartości poniżej 3500 zł możemy co do zasady wliczyć w koszty jednorazowo, w miesiącu poniesienia wydatku.

Szczegółowe zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych normuje art. 22a–22o u.p.d.o.f., przewidując dwie metody amortyzacji: liniową i degresywną. Metoda liniowa polega na ustaleniu stawki amortyzacyjnej dla środka trwałego zgodnie z wykazem stawek amortyzacyjnych (załącznik nr 1 do u.p.d.o.f.), obliczeniu rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych (iloczyn stawki amortyzacyjnej i wartości początkowej środka trwałego) i ustaleniu miesięcznej kwoty do odliczenia, która stanowić będzie koszt uzyskania przychodu. Metoda degresywna ma zastosowanie tylko do niektórych środków trwałych i różni się od liniowej założeniem, że środek trwały traci na wartości więcej w pierwszych okresach używania, później spadek jego wartości jest już mniejszy.

PLUSY I MINUSY

– Amortyzacja oznacza rozłożenie rozliczenia kosztów wydatku w dłuższym okresie. Dlatego konieczne jest prowadzenie odpowiedniej ewidencji.

W celu przejścia na liniową formę rozliczeń podatkowych do 20 stycznia należy złożyć pisemne oświadczenie o wyborze tej metody. Uprawnienie do rozliczania jednolitą stawką podatku przysługuje tak przedsiębiorcom indywidualnym, jak i osobom prowadzącym działalność w formie spółek cywilnych lub osobowych spółek prawa handlowego (art. 9a ust. 5 u.p.d.o.f.).

Możliwość opodatkowania jednolitą stawką 19% nie przysługuje podatnikom, którzy uzyskują przychody z tytułu świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy odpowiadających czynnościom, które podatnik wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy albo wykonywał lub wykonuje w danym roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Ograniczenie to dotyczy także podatnika prowadzącego działalność w formie spółki cywilnej lub osobowych spółek prawa handlowego także wówczas, gdy czynności na rzecz pracodawcy wykonuje jeden ze wspólników. W takim przypadku podatnik traci prawo do stosowania jednolitej stawki 19%.

ZAPAMIĘTAJ

Podstawą opodatkowania jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. Ustalenia dochodu dokonuje się analogicznie jak w przypadku zasad ogólnych na podstawie księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej.

Opodatkowanie metodą liniową można stosować do wszystkich form prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli podatnik prowadzi działalność gospodarczą, a oprócz tego jest wspólnikiem spółki cywilnej, to opodatkowaniu stawką 19% podlegać będą dochody z obu tych działalności. W przypadku gdy obok prowadzonej działalności podatnik świadczy usługi w ramach stosunku pracy, dochody pracownicze podlegać będą ogólnym zasadom opodatkowania.

Podatek liniowy nie może być także stosowany do dochodów uzyskiwanych z tytułu kontraktów menedżerskich oraz działalności polegającej na zawieraniu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem (art. 30c ust. 1 w zw. z art. 29 i 13 pkt 9 u.p.d.o.f.). Podatek liniowy jest korzystny przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy uzyskują wysokie dochody z prowadzonej działalności, przy jednoczesnych stosunkowo niskich kosztach uzyskania.

Wybór liniowej formy opodatkowania oznacza utratę prawa do ulg odliczanych od dochodu lub podatku z działalności gospodarczej, jak i prawa do wspólnego rozliczania się z małżonkiem. Im większa różnica pomiędzy dochodami współmałżonków, tym korzystniejsze są ogólne zasady opodatkowania zamiast podatku liniowego.

PLUSY I MINUSY

– Forma podatku liniowego skutkuje utratą prawa do korzystania z ulg i odliczeń od dochodu, w tym z kwoty wolnej od podatku – przedsiębiorca płaci podatek od każdej kwoty dochodu. Wyłącza rozliczenie wspólnie z małżonkiem oraz w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

W przypadku prowadzenia działalności indywidualnej, przy jednoczesnym uzyskiwaniu dochodów ze stosunku pracy, w ramach którego wykonywane są czynności inne niż stanowiące przedmiot działalności gospodarczej, warto rozważyć wybór podatku liniowego. W takim wypadku dochody ze stosunku pracy pozostają bez wpływu na stosowanie stawki 19%, podlegając opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Rozpoczynający działalność nie mogą korzystać ze zwolnienia przysługującego początkującym przedsiębiorcom.

Wybierający podatek liniowy zobowiązani są do odprowadzania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy mogą odprowadzać zaliczki na zasadach ogólnych lub w formie uproszczonej.

Wysokość zaliczki odprowadzanej na zasadach ogólnych stanowi różnicę między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonym zgodnie z art. 30c u.p.d.o.f., a sumą należnych zaliczek za poprzednie miesiące, po ich obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zaliczki miesięczne za okres od stycznia do listopada wpłaca się do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, wpłaca się do 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnik podatku liniowego obowiązany jest składać deklaracje PIT-5L.

Podatek liniowy pozwala na wybór uproszczonej metody odprowadzania zaliczek, w wysokości 1/12 kwoty obliczonej od dochodu przy zastosowaniu stawki 19%, bez konieczności składania comiesięcznych deklaracji. O wyborze uproszczonej formy odprowadzania zaliczek należy zawiadomić urząd skarbowy do 20 lutego roku podatkowego, w którym podatnik po raz pierwszy zastosował tę formę. Uproszczoną metodę odprowadzania zaliczek należy wówczas stosować przez cały rok podatkowy, a także przez rok następny, jeśli do 20 lutego podatnik nie zawiadomi urzędu skarbowego o rezygnacji z tej formy regulowania zaliczek.

Roczne zeznanie podatkowe w podatku liniowym składa się na formularzu PIT-37L do 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego. Dochody uzyskane poza działalnością gospodarczą są opodatkowane na zasadach ogólnych. Jeżeli zatem podatnik uzyskał dochody na przykład ze stosunku pracy, powinien złożyć także zeznanie podatkowe na formularzu PIT-37.

Jeżeli w roku podatkowym podatnik, który wybrał podatek liniowy, uzyskał także dochody opodatkowane na zasadach ogólnych, zobowiązany jest do złożenia dwóch odrębnych zeznań podatkowych na właściwych dla danego rodzaju dochodów formularzach.

PLUSY I MINUSY

– Wybór uproszczonej metody odprowadzania zaliczek wiąże cały rok podatkowy. Formy tej nie mogą stosować podatnicy, którzy działalność podjęli po raz pierwszy w roku podatkowym albo w roku go poprzedzającym.

Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym również w formie spółki cywilnej lub spółki jawnej osób fizycznych. Istota ryczałtu polega na pobieraniu podatku bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przewiduje jedynie kilka możliwości pomniejszenia przychodu.

Tę formę opodatkowania mogą wybrać podatnicy, którzy:

• w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro,

• uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250 000 euro,

• rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej bez względu na wysokość przychodów.

Jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy podatnik prowadził działalność samodzielnie, a także w formie spółki, opłaca w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:

• odrębnie z działalności wykonywanej samodzielnie i z działalności wykonywanej w formie spółki, gdy spełnia warunki dotyczące wysokości przychodu (250 000 euro),

• z działalności wykonywanej samodzielnie, gdy przychód nie przekroczył 250 000 euro, a z działalności wykonywanej w formie spółki, gdy łączny przychód wszystkich wspólników nie przekroczył 250 000 euro.

Oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy złożyć do 20 stycznia roku podatkowego, a w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego – do dnia poprzedzającego rozpoczęcie działalności, nie później niż do dnia uzyskania pierwszego przychodu. Brak oświadczenia oznacza obowiązek założenia ksiąg podatkowych i rozliczania podatku na zasadach ogólnych.

PLUSY I MINUSY

+ Podatek płaci się od obrotów, co umożliwia osiągnięcie korzyści fiskalnych w porównaniu z zasadami ogólnymi. Opłacającym podatek ryczałtowy przysługuje zwolnienie z obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych, mogą też wybrać kwartalną metodę rozliczania tego podatku.

– Brak możliwości zaliczania wydatków w koszty uzyskania przychodów. Stawka ryczałtu może okazać się w niektórych przypadkach za wysoka w stosunku do uzyskiwanych marż.

Ustawa przewiduje pięć stawek podatkowych (20%, 17%, 8,5%, 5,5% i 3%), w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Jeżeli podatnik obowiązany do prowadzenia ewidencji przychodów prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności, pod warunkiem że ewidencja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oblicza się za każdy miesiąc i wpłaca do 20 dnia następnego miesiąca, a za grudzień w terminie złożenia zeznania rocznego. Jeżeli przychody z działalności samodzielnej lub w formie spółki nie przekroczyły 25 000 euro, podatnicy mogą korzystać z kwartalnego rozliczenia ryczałtu, obliczając i wpłacając podatek do 20 dnia miesiąca następnego po upływie danego kwartału. O wyborze kwartalnej metody opłacania ryczałtu należy zawiadomić urząd skarbowy do 20 stycznia roku podatkowego.

Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani:

• przechowywać dowody zakupu towarów,

• prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

• prowadzić ewidencję wyposażenia,

• odrębnie za każdy rok podatkowy prowadzić ewidencję przychodów,

• sporządzać spis z natury towarów handlowych, półwyrobów, wyrobów gotowych i braków na dzień zaprowadzenia ewidencji oraz na koniec każdego roku podatkowego.

ZAPAMIĘTAJ

Wybór zryczałtowanego podatku dochodowego jako formy opodatkowania działalności gospodarczej jest korzystny dla tych rodzajów działalności, w których proporcje zysku do przychodu w powiązaniu z właściwą stawką ryczałtu nie różnią się istotnie od symulacji podatkowej według zasad ogólnych. Ryczałt oznacza zmniejszenie kosztów związanych z obsługą działalności, uproszczenie obowiązków ewidencyjnych oraz przewidywalność obciążeń podatkowych.

Wybór tej formy opodatkowania przysługuje osobom fizycznym osiągającym przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.; dalej ustawa o zryczałtowanym podatku) pod warunkiem, że prowadzona działalność mieści się w zakresie wskazanym w ustawie zarówno co do rodzaju, jak i rozmiaru (art. 23 ustawy o zryczałtowanym podatku). Karta podatkowa przewidziana została dla przedsiębiorców prowadzących działalność niewielkich rozmiarów, najczęściej o charakterze usługowym lub wytwórczo-usługowym. Możliwość skorzystania z tej formy opodatkowania wiąże się z liczbą zatrudnianych pracowników, których limity określa załącznik nr 3 do powołanej ustawy. Wniosek o objęcie opodatkowaniem w formie karty podatkowej składa się do 20 stycznia roku podatkowego na formularzu PIT-16. Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok podatkowy.

Ograniczenia możliwości wyboru formy karty podatkowej:

• podatnik nie może korzystać z usług osób, które nie są zatrudnione przez niego na podstawie umowy o pracę, jak również z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne (art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy o zryczałtowanym podatku),

• podatnik nie może prowadzić innej działalności niż taka, która pozwala na stosowanie karty podatkowej,

• małżonek nie może prowadzić działalności w analogicznym zakresie jak podatnik,

• karta podatkowa nie może być stosowana przez wytwarzających wyroby akcyzowe.

Podstawą opodatkowania jest przychód, bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Podatnik może jedynie odliczyć od podatku kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Karta podatkowa nie daje możliwości korzystania z ulg i odliczeń, jak również wspólnego opodatkowania z małżonkiem. Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok podatkowy. Stawki karty podatkowej są stawkami kwotowymi, zróżnicowanymi w zależności m.in. od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności objętej kartą podatkową, wielkości zatrudnienia u podatnika, wielkości miejscowości, w której podatnik prowadzi działalność. Jeżeli zaś urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. Podatnicy karty płacą podatek dochodowy do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły.

W przypadku stosowania karty podatkowej podatnik nie może pomniejszać uzyskanego przychodu o koszty uzyskania przychodu. Podatek dochodowy podlega obniżeniu jedynie o składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłacone w roku podatkowym, pod warunkiem że nie została odliczona od podatku dochodowego.

PLUSY I MINUSY

+ Wysokość podatku ustalana jest w drodze decyzji na początku roku podatkowego. Karta podatkowa jest korzystna dla drobnych przedsiębiorców, działających indywidualnie lub zatrudniających niewielu pracowników oraz prowadzących jeden rodzaj działalności, stanowiący ich podstawowe źródło dochodu.

– Stosujący kartę podatkową jest zobowiązany do prowadzenia książki ewidencji zatrudnienia oraz informowania urzędu skarbowego o zmianach powodujących utratę prawa do rozliczania kartą oraz wpływających na wysokość podatku dochodowego, jak również do powiadomienia o likwidacji działalności.

Przedsiębiorcy, planujący rozpocząć lub prowadzący działalność w formie posiadających osobowość prawną spółek kapitałowych, podlegają przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie rozliczania podatku od dochodów osiąganych przez spółkę, natomiast na zasadach określonych w u.p.d.o.f. rozliczają dochody osobiste osiągane z tytułu uczestnictwa w spółce (np. dywidendy) czy świadczenia pracy na rzecz spółki.

Osoby prawne podlegają jednolitej stawce podatkowej ustalonej na poziomie 19% dochodu spółki, którym jest przychód pomniejszony o koszty jego osiągnięcia (art. 19 u.p.d.o.p.). Ustalenie dochodu dla celu podatku od osób prawnych jest skomplikowanym procesem, wiążącym się z obowiązkiem prowadzenia przez spółkę ksiąg rachunkowych oraz stosowania się do szeregu skomplikowanych zasad ustalania podstawy opodatkowania i kwalifikowania wydatków spółki do kosztów podatkowych. Listę wyłączeń z zakresu kosztów podatkowych zawiera art. 16 u.p.d.o.p.

Podobnie jak osoby fizyczne, także osoby prawne mogą dokonywać odliczeń od dochodów. Dochód spółki może być m.in. pomniejszony o darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego lub na cele kultu religijnego, łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu (art. 18 ust. 1 u.p.d.o.p.). Odliczenie darowizn nie obejmuje wpłat na rzecz osób fizycznych oraz podmiotów prowadzących działalność polegającą na wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, spirytusowych itp.

Osoby prawne mogą korzystać z przedmiotowych zwolnień od podatku, których katalog określa art. 17 u.p.d.o.p.

Płatnik podatku od osób prawnych składa comiesięczne deklaracje o wysokości dochodu (straty) oraz wpłaca zaliczki na podatek w wysokości różnicy między podatkiem należnym od początku roku a sumą wpłaconych zaliczek, do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczka za ostatni miesiąc jest uiszczana w wysokości zaliczki za miesiąc poprzedni do 20 dnia ostatniego miesiąca roku podatkowego.

Istnieje także możliwość uproszczonej formy rozliczania podatku bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych. W takim wypadku zaliczki miesięczne wpłacać należy w wysokości 1/12 podatku należnego wykazanego w zeznaniu za rok poprzedzający dany rok podatkowy. O wyborze uproszczonej formy opłacania zaliczek należy zawiadomić urząd skarbowy w terminie wpłaty pierwszej zaliczki w roku podatkowym, w którym po raz pierwszy podatnik wybrał uproszczoną formę wpłacania zaliczek (art. 25 ust. 6 i 7 u.p.d.o.p.).

Dla zmniejszenia obciążeń podatkowych przede wszystkim należy dokonać wyboru najbardziej opłacalnej formy opodatkowania po analizie możliwych źródeł dochodów zwolnionych z podatku, dokonywania wydatków, które można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, możliwości odliczania wydatków od dochodu i podatku. Prowadzący działalność w mniejszym rozmiarze powinni raczej wybierać zryczałtowane formy opodatkowania, przy których mniejsze jest obciążenie obowiązkami ewidencyjnymi. Opłacalność poszczególnych form opodatkowania uwarunkowana jest nie tylko możliwie najniższą stawką podatkową, ale i kosztami prowadzenia działalności jako takiej.

Choć ulg podatkowych jest coraz mniej, warto z nich korzystać. Korzystnej zmianie uległy przepisy dotyczące ulgi z tytułu darowizn na cele kultu religijnego oraz na rzecz organizacji pożytku publicznego, a zwolnienie obejmujące dotacje, subwencje i dopłaty otrzymywane z PFRON przez zakłady pracy chronionej na podstawie przepisów ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych przedłużono do końca 2006 r. Katalog zwolnień podatkowych z art. 21 u.p.d.o.f. poszerzony został o ulgę z tytułu wydatków na użytkowanie sieci Internet w lokalu będącym miejscem zamieszkania podatnika, przy czym nie dotyczy to opłat za dostęp do sieci Internet ponoszonych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

Od dochodu będzie można odliczyć (art. 26 ust. 1 pkt 9 oraz ust. 7 u.p.d.o.f.) darowizny przekazane organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego, a także na cele kultu religijnego, w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej niż kwota stanowiąca 6% dochodu, z tym że odliczeniu nie podlegają darowizny na rzecz osób fizycznych oraz wskazanych w art. 26 ust. 5 pkt 2 u.p.d.o.f. osób prawnych i jednostek organizacyjnych. Na podatnika chcącego skorzystać z odliczenia darowizny nałożony został nowy obowiązek polegający na konieczności wskazania w zeznaniu podatkowym kwoty darowizny, kwoty odliczenia oraz danych identyfikujących obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres (art. 26 ust. 6b u.p.d.o.f.).

Pomniejszenia podatku, jednak nie więcej niż o 1%, można dokonać jeszcze w rozliczeniu za rok 2004 z tytułu wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego (art. 27d ust. 1, 2a i 6 u.p.d.o.f.).

Tak jak dotychczas przedsiębiorcy przysługuje uprawnienie do odliczenia od podatku dochodowego składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Kwota składki, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy jej wymiaru.

Z nowych zwolnień podatkowych na uwagę zasługuje zwolnienie od podatku odsetek od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta (art. 21 ust. 1 pkt 119 u.p.d.o.f.) oraz odszkodowań wypłaconych, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego z tytułu: ustanowienia służebności gruntowej, rekultywacji gruntów, szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie w wyniku prowadzenia na tych gruntach (...) inwestycji związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603).

Kosztami uzyskania przychodów – wpływającymi ostatecznie na wysokość podstawy opodatkowania – są wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodu, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 u.p.d.o.f. i art. 16 u.p.d.o.p. W porównaniu z dotychczas obowiązującym stanem prawnym, dookreślono zasady ustalania wysokości kosztów w przypadku odpłatnego zbycia nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych rzeczy lub praw, a także innych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie nabytych świadczeń (art. 21 ust. 1d u.p.d.o.f.).

Z zakresu kosztów uzyskania przychodów, znowelizowane przepisy art. 23 u.p.d.o.f. wyłączają m.in.:

• wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, przy czym ww. wydatki są kosztem przy ustalaniu dochodu z ich odpłatnego zbycia (art. 23 ust. 1 pkt 38 u.p.d.o.f.),

• VAT, z tym że w określonych ustawą sytuacjach podatek ten będzie stanowił dla podatnika koszt uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 43 u.p.d.o.f.),

• odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości, odliczonym od podstawy opodatkowania albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 23 ust. 1 pkt 45 u.p.d.o.f.),

• odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowizny, jeżeli nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw (art. 23 ust. 1 pkt 45a u.p.d.o.f.),

• niewypłacone, niedokonane lub niepostawione do dyspozycji wypłaty, świadczenia oraz inne należności, m.in. ze stosunku pracy (art. 23 ust. 1 pkt 55 u.p.d.o.f.),

• nieopłacone do ZUS składki określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.), w części finansowanej przez płatnika składek oraz nieopłacone składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 23 ust. 1 pkt 55a oraz ust. 3d u.p.d.o.f., art. 16 ust. 1 pkt 57 i 57a u.p.d.o.p.).

Z zakresu kosztów od 2005 r. wyłączono niewypłacone należności ze stosunku pracy. Oznacza to, że zatrudniając pracowników przedsiębiorca może zaliczyć wynagrodzenie pracownika w koszty działalności dopiero po ich faktycznym wypłaceniu. Analogiczna zasada dotyczy składek na ubezpieczenie społeczne.