Dziedziczenie małego przedsiębiorstwa
REKLAMA
Zwalnia się od podatku od spadków i darowizn nabycie przez małżonka lub zstępnych w drodze spadku lub darowizny zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części, pod warunkiem że zakład ten będzie prowadzony przez nabywcę w stanie niepogorszonym przez okres co najmniej 5 lat od dnia przyjęcia spadku lub darowizny.
W przypadku dziedziczenia przedsiębiorstwa ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn przewiduje zwolnienie od tego podatku nabycia w drodze spadku lub darowizny zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części.
Przepis art. 4 ust. 1 pkt 10 określa szczegółowe warunki tego zwolnienia, stanowiąc, że zwalnia się od podatku od spadków i darowizn nabycie przez małżonka lub zstępnych w drodze spadku lub darowizny zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części, pod warunkiem że zakład ten będzie prowadzony przez nabywcę w stanie niepogorszonym przez okres co najmniej 5 lat od dnia przyjęcia spadku lub darowizny; niedotrzymanie tych warunków powoduje utratę zwolnienia od podatku, z wyjątkiem niemożności dalszego prowadzenia tej działalności na skutek zdarzeń losowych – w przypadkach tych podatek obniża się proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności przez spadkobiercę lub obdarowanego.
Jak stwierdził NSA w swoim wyroku z 12 maja 1999 r. (sygn. akt SA/Bk 1048/98), pojęcie „zakład wytwórczy, budowlany, handlowy, usługowy” powinno być rozumiane szeroko, tj. jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, a zatem do ustalenia podstawy opodatkowania przy dziedziczeniu zakładu konieczne jest ustalenie między innymi wartości jego wyposażenia (urządzeń, produktów, materiałów). Na pewno więc nie będzie podlegało temu zwolnieniu nabycie w drodze spadku lub darowizny na przykład parku maszynowego należącego uprzednio do zakładu czy jego budynków. Inna definicja zakładu – przedsiębiorstwa podkreśla, że jest to wyłącznie zbiór rzeczy i praw majątkowych o charakterze zbywalnym, dlatego też nie można zaliczyć do zakładu, w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 10, praw o charakterze osobistym i praw wynikających ze stosunków innych niż cywilnoprawne (np. administracyjnych), gdyż nie mogą być one przedmiotem skutecznej darowizny ani spadku.
Przepis art. 4 ust. 1 pkt 10 obejmuje zwolnieniem także nabycie części zakładu wytwórczego. NSA w wyroku z 21 lipca 1999 r. (sygn. akt III SA 7979/98 r.) stwierdził, że użyty w art. 4 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89 ze zm.) zwrot „zakładu (...) lub jego części”, bez bliższego określenia, nie dawał podstaw do ograniczenia jego stosowania do fizycznie wydzielonej części zakładu, z wyłączeniem z zakresu tego przepisu ułamkowej części zakładu. Stąd nabycie części zakładu to także nabycie udziału w spadku, którego częścią jest zakład.
Nabycie części zakładu to także nabycie udziału w spadku, którego częścią jest zakład.
Warunkiem uzyskania zwolnienia jest prowadzenie przez nabywcę zakładu w stanie niepogorszonym przez okres co najmniej 5 lat od dnia przyjęcia spadku lub darowizny. Przyjęcie spadku ma miejsce w dniu złożenia przez spadkobiercę oświadczenia przed sądem, co może nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule powołania do spadku, bądź z upływem wskazanego terminu, w przypadku niezłożenia oświadczenia przez spadkobiercę.
Kolejna wątpliwość, jaka powstaje przy stosowaniu omawianego przepisu, dotyczy użytego w nim pojęcia „prowadzenie zakładu przez nabywcę w stanie niepogorszonym”. Dla niepogarszania kondycji nabywanych w drodze spadku lub darowizny zakładów wytwórczych nie ma znaczenia, czy spadkobierca prowadzi go osobiście czy – w przypadku gdy na przykład nie posiada odpowiednich kwalifikacji – w jego zastępstwie robi to wynajęty w tym celu personel.
Tym bardziej że, jak stwierdził NSA w wyroku z 23 listopada 1994 r. (sygn. akt III SA 389/94), małoletni spadkobierca może korzystać ze zwolnienia od podatku przewidzianego w art. 4 ust. 1 pkt 10, jeżeli zostaną spełnione wymienione w tym przepisie wymogi, do złożenia zaś w imieniu małoletniego oświadczenia o dalszym prowadzeniu zakładu przez okres co najmniej 5 lat uprawnieni są jego przedstawiciele ustawowi, którymi są jego rodzice.
Trudno przypuszczać, by małoletni spadkobierca mógł, co do zasady, samodzielnie, świadcząc osobiście pracę, prowadzić zakład wytwórczy, a mimo to sąd uznał możliwość uzyskania przez niego omawianej ulgi.
Dla niepogarszania kondycji nabywanych w drodze spadku lub darowizny zakładów wytwórczych nie ma znaczenia, czy spadkobierca prowadzi go osobiście czy w jego zastępstwie robi to wynajęty w tym celu personel.
Wymagany przez ustawę stan niepogorszony zakładu nie powinien odnosić się do jego ogólnej kondycji gospodarczej, która niejednokrotnie nie jest zależna tylko od działań właściciela czy osób zarządzających zakładem, lecz raczej do zachowania jego stanu ilościowego (i ma na celu eliminowanie niepożądanych zjawisk polegających na przykład na cichym wyprzedawaniu majątku zakładu) bądź też dochowania należytej staranności w prowadzeniu spraw zakładu.
Aldona Matysiak
odpowiadamy na pytania:
www.infor.pl/pytaniasfk
Podstawa prawna
• ustawa z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn – j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514; ost.zm. Dz.U. Nr 146, poz. 1546
REKLAMA
Źródło:
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.