Co trzeba uwzględnić kupując samochód po zakończeniu leasingu operacyjnego

Przedsiębiorcy, którzy skorzystali z leasingu operacyjnego i w jego ramach używali samochodów z tak zwaną kratką, tuż przed zakończeniem leasingu stoją przed dylematem: kupić leasingowany samochód, czy też nie? Opłacalność tej operacji zależy od porównania ceny sprzedaży samochodu z jego wartością rynkową oraz hipotetyczną wartością netto. Z moich doświadczeń wynika, że często przedsiębiorcy rozważają nabycie samochodu nie przez firmę, która go wykorzystywała, ale przez osobę trzecią, na przykład wspólnika firmy. Następnie wspólnik ten użycza samochodu firmie. W artykule omówię analizę opłacalności inwestycji dokonywanych przez przedsiębiorców po zakończeniu leasingu operacyjnego.

Krok 1. Obliczenie hipotetycznej wartości netto

Jeżeli po okresie podstawowego czasu umowy leasingu operacyjnego finansujący przenosi na kupującego własność środków trwałych będących przedmiotem umowy, to przychodem ze sprzedaży tych środków jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży (art. 23c pkt 1 updof). Jeżeli jednak cena ta jest niższa od hipotetycznej wartości netto środków trwałych, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej, według zasad określonych w art. 19 updof, czyli ceny rynkowej. Dlatego tak ważna jest hipotetyczna wartość netto. Co oznacza to pojęcie?

WAŻNE!

Hipotetyczna wartość netto samochodu to jego wartość początkowa (wyliczona według zasad z art. 22g updof) pomniejszona o odpisy amortyzacyjne obliczone według metody degresywnej z uwzględnieniem współczynnika 3.

A zatem hipotetyczną wartość netto środka trwałego należy ustalić z uwzględnieniem hipotetycznych odpisów amortyzacyjnych obliczanych następująco:

• w pierwszym roku używania samochodu przy zastosowaniu stawek podanych w wykazie stawek amortyzacyjnych podwyższonych o współczynnik 3,

• w następnych latach podatkowych od wartości początkowej samochodu pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania,

• począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, stosuje się metodę liniową.

Przykład

Okres podstawowy umowy leasingu operacyjnego wynosił 2 lata.

Wartość początkowa samochodu 80 000 zł

Hipotetyczne odpisy amortyzacyjne wynosiłyby:

w pierwszym roku 80 000 zł × 20% × 3 = 48 000 zł

w drugim roku (80 000 zł – 48 000 zł) × 20% × 3 = 19 200 zł

A zatem hipotetyczna wartość netto samochodu po zakończeniu podstawowego dwuletniego okresu umowy wynosić będzie:

80 000 zł – 48 000 zł – 19 200 zł = 12 800 zł

Krok 2. Ocena, czy spółce opłaca się kupić leasingowany samochód

Sprzedaż samochodu według hipotetycznej wartości netto jest jednak możliwa, gdy finansujący (firma leasingowa) sprzedaje go korzystającemu (spółce, z którą zawarł umowę leasingu, co wynika z art. 23c updof), a nie w przypadku gdy sprzedaje samochód osobie trzeciej – wspólnikowi tej spółki (w tym przypadku firma leasingowa powinna sprzedać tej osobie samochód po cenie rynkowej, a zatem znacznie wyższej).

Przykład

Hipotetyczna wartość netto wynosi 12 800 zł. Tym samym za zgodne z prawem podatkowym należy uznać ustalenie ceny samochodu w wysokości 13 000 zł, bowiem będzie o­na wyższa od jego wartości hipotetycznej 12 800 zł. To, iż wartość rynkowa samochodu wynosi około 40 000 zł, w przypadku zakończenia umowy leasingu nie ma znaczenia, dopóki cena określona w umowie będzie wyższa od wartości hipotetycznej środka trwałego. Dopiero w sytuacji gdyby cena ta była niższa od tej wartości, miałoby to znaczenie, bowiem wtedy przychód powinien być ustalony według wartości rynkowej.

Korzyści 

W przypadku zakupu leasingowanego samochodu przez spółkę istnieje możliwość zastosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych.

Przy zakupie samochodu uprzednio używanego przez tego samego podatnika na podstawie umowy leasingu mamy do czynienia z rzadkim przypadkiem, że podatnik może zastosować indywidualne stawki, pomimo iż to o­n faktycznie przed jego nabyciem używał tego samochodu (zakładając oczywiście, że umowa leasingu nie przewidywała, iż to o­n będzie dokonywał odpisów amortyzacyjnych w trakcie trwania tej umowy i tym samym samochód ten nie był uprzednio wprowadzony przez tego podatnika do jego ewidencji). Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Okres amortyzacji nie może być dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, krótszy niż 30 miesięcy (art. 22j ust. 1 pkt 2 updof). Przy czym środki trwałe uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez 6 miesięcy. A zatem w związku z tym, że samochód nie był do tej pory wprowadzony do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i był używany przez ponad 6 miesięcy, mogą być do niego zastosowane indywidualne stawki amortyzacyjne. Nastąpiło bowiem jego nabycie (przeniesienie własności) i przepisy nie wymagają, aby samochód ten był używany przez innego podatnika niż ten, który go do tej pory używał, np. na podstawie umowy leasingu czy najmu.

Przykład

Spółka zakupiła samochód:

kwota netto 13 000 zł + VAT 2860 zł

Spółka przyjęła jako wartość początkową samochodu:

cenę zakupu w wysokości 13 000 zł + 50% VAT niepodlegającego odliczeniu – 1430 zł.

Wartość początkowa wynosi zatem 14 430 zł.

Spółka może amortyzować go w ciągu 30 miesięcy, stosując stawkę 40% rocznie. Tym samym w pierwszych dwóch latach okresu amortyzacji może odpisać w koszty kwotę 5772 zł rocznie, a w trzecim 2886 zł.

Krok 3. Ocena opłacalności nabycia samochodu przez wspólnika i użyczenie go spółce

W przypadku sprzedaży samochodu wspólnikowi spółki prowadzącemu działalność gospodarczą również będzie o­n mógł wprowadzić samochód do ewidencji środków trwałych i amortyzować jako używany według indywidualnych stawek. Jednak w razie użyczenia samochodu spółce odpisy amortyzacyjne nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) updof. W momencie sprzedaży samochodu spółce wystąpi jednak przychód z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a) updof). Kosztem uzyskania tego przychodu będą wydatki na nabycie samochodu poniesione przez tę osobę, pomniejszone o dokonane przez nią odpisy amortyzacyjne, w tym również niestanowiące kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 1 updof w związku z art. 22h ust. 1 pkt 1 updof). Wspólnik nie musi jednak wprowadzić tego samochodu do ewidencji środków trwałych. Wtedy jego zbycie po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie, nie podlegałoby opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 10 ust. 1 pkt 8 updof). Wówczas nie przysługiwałoby odliczenie VAT wykazanego na fakturze sprzedaży wystawionej przez firmę leasingową. Sprzedaż tego samochodu po pół roku od nabycia przez tę osobę korzystałaby ze zwolnienia od VAT, jako towar używany.

ZAPAMIĘTAJ!

Wadą użyczenia jest to, że spółka osiągnie przychód z tytułu otrzymanego nieodpłatnego świadczenia. Przychód ten powinien odpowiadać rynkowej cenie najmu samochodu tej samej marki, stanu i stopnia zużycia (w praktyce – rocznika). Ponieważ jednak samochód z kratką dla celów podatku dochodowego traktowany jest nadal jako ciężarowy (jeśli spełnia warunki określone w art. 23 ust. 3a updof), to do kosztów eksploatacyjnych tego samochodu nie będzie miał zastosowania limit, o którym mowa w art. 23 ust. 1 pkt 46 updof.

• art. 10, 14, 19, 22g, 22h, 22j, 23, 23c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1691

Krzysztof Wieluński

specjalista w zakresie podatku dochodowego