Na rozliczenie z fiskusem za 2008 rok podatnicy mają czas do końca kwietnia. Jednak osoby, które mają zamiar skorzystać z ulg i odliczeń, zazwyczaj nie zwlekają ze złożeniem zeznania rocznego. Jedną z obowiązujących ulg, z której może skorzystać każdy podatnik, jest ulga na darowizny.
Darowizny limitowane
Tak jak w latach poprzednich prawo do odliczania darowizn może być limitowane lub nie. Podstawą prawną odliczenia darowizn limitowanych stanowi ustawa podatkowa, tj. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT).
PRZYKŁAD: ILE ODLICZYĆ PRZY DAROWIŹNIE Z LIMITEM
Podatnik w 2008 roku obdarował trzy organizacje realizujące cele pożytku publicznego. Darowizny wyniosły 1 tys. zł każda (w sumie 3 tys. zł). Ponadto przekazał 500 zł na budowę kościoła. Przed odliczeniem darowizn w zeznaniu rocznym podatnik musi sprawdzić, ile wyniósł jego dochód roczny i jaka kwota z tego dochodu odpowiada 6 proc.
Dochód podatnika wyniósł 60 tys. zł. Roczny limit wszystkich darowizn wyniesie 3,6 tys. zł (60 tys. zł x 6 proc.). Na darowizny limitowane w 2008 roku podatnik wydał w sumie 3,5 tys. zł. Jest to kwota mieszcząca się w jego limicie rocznym, dlatego wydatki na darowizny i kwota odliczenia będą takie same. Jednak gdyby suma wszystkich darowizn dokonanych w 2008 roku przewyższała kwotę limitu 6 proc. dochodu, podatnik mógłby maksymalnie odliczyć 3,6 tys. zł (limit). Nadwyżka nie mogłaby zostać skonsumowana w ramach ulgi podatkowej.
Zgodnie z nią podatnik ma prawo do odliczenia od dochodu wydatków przekazanych darowizną na określone cele. Ustawowy limit odliczenia się nie zmienił i w 2008 roku wynosi 6 proc. dochodu. Jest to jednak roczny limit łączny. Dotyczy on wszystkich darowizn limitowanych przekazanych w danym roku podatkowym
Określenie celów
Obecnie ustawa o PIT przewiduje cztery kategorie celów, na jakie można przeznaczyć darowiznę odliczaną w zeznaniu rocznym. W ramach darowizn limitowanych odliczeniu od dochodu podlegają darowizny przekazane na cele:
• pożytku publicznego organizacjom działającym w Polsce,
• równoważnym organizacjom pożytku publicznego działającym w krajach UE lub innych państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
• kultu religijnego,
• krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi.
W przypadku darowizn na cele pożytku publicznego należy zwrócić uwagę na odesłanie do innej ustawy. Odliczeniu podlegają darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, które realizują te cele.
Religia i pożytek publiczny
Ustawa o PIT odsyła do przepisów o działalności pożytku publicznego, w których szeroko określono zakres zadań publicznych.
W przypadku zagranicznych organizacji pożytku publicznego ulga obejmuje darowizny przekazywane równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w danym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Również w tym przypadku chodzi o organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, które realizują określone cele.
Ponadto podatnik, który chce odliczyć darowiznę przekazaną na rzecz zagranicznej organizacji pożytku publicznego, musi spełnić dwa dodatkowe warunki.
Po pierwsze, musi pamiętać o uzyskaniu oświadczenia tej organizacji, że na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji polskich, realizującą cele określone w polskiej ustawie o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych.
Po drugie, podatnik musi sprawdzić, czy istnieje podstawa prawna wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub odrębnych ustaw, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.
Kolejnym celem, który uprawnia do odliczenia darowizny, jest kult religijny. Ustawa o PIT nie określa definicji kultu religijnego. W ramach tej darowizny podatnik może odliczyć wpłaty i darowizny rzeczowe, które mają związek z jego wiarą (wyznaniem), np. remonty w kościele, datki na jego bieżące utrzymanie, kwiaty itp.
Darowizna krwi
Z prawa do odliczenia w ramach darowizny skorzystają honorowi krwiodawcy. W przypadku dawców krwi, tak jak w przypadku darowizny innej niż pieniężna konieczne jest uzyskanie dokumentu potwierdzającego wartość tej darowizny.
W dokumencie tym nie może jednak zostać uwzględniona wartość krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny. Dodatkowo tak jak w przypadku innych darowizn rzeczowych potrzebne będzie oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.
PRZYKŁAD: LIMITY EKWIWALENTU ZA ODDANĄ KREW
Zgodnie z obowiązującymi przepisami dawcom krwi rzadkich grup przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości:
• za 1 litr pobranej krwi - 130 zł;
• za 1 litr pobranego osocza - 170 zł;
• za 1 mililitr krwi pobranej do celów diagnostycznych od dawców krwinek wzorcowych - 1 zł.
Dawcom, którzy zostali poddani zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom przed pobraniem krwi w celu uzyskania surowic diagnostycznych lub osocza, przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości:
• za 1 litr krwi z wytworzonymi przeciwciałami w wyniku zabiegu uodpornienia - 200 zł;
• za 1 litr osocza pobranego od dawców poddanych zabiegowi uodpornienia lub innym zabiegom - 350 zł;
• za 1 mililitr krwi pobranej do uodpornienia - 1 zł;
• za składniki krwi pobierane metodą aferezy - 130 zł (za cały zabieg).
Dokumentacja i forma
Odliczeniu podlegają zarówno darowizny pieniężne, jak i rzeczowe. W przypadku darowizn rzeczowych podatnik musi posiadać oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu oraz dokument, z którego wynika wartość darowizny. Jeżeli są to towary opodatkowane VAT, kwota darowizny będzie odpowiadała wartości towaru uwzględniającej należny VAT.
Darowizny pieniężne podlegają odliczeniu tylko jeżeli zostały wpłacone na konto. Dokumentem, który trzeba w tym przypadku posiadać, jest dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego.
Darowizny bez limitu
W 2008 roku podatnicy mogli też przekazać darowiznę, której odliczenie, nie jest limitowane. Podstawą do jej skorzystania są tzw. ustawy kościelne, czyli ustawy regulujące stosunki państwa do kościoła, a właściwie do poszczególnych (choć nie wszystkich) kościołów lub wyznań.
Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym. Odliczeniu podlegają zarówno darowizny pieniężne, jak i rzeczowe.
Celem darowizny kościelnej odliczanej bez limitu musi być działalność charytatywno-opiekuńcza kościelnej osoby prawnej. W przeciwieństwie do limitowanej darowizny na cele kultu religijnego istnieją przepisy, które wyjaśniają, jaki jest zakres tej działalności. Dla przykładu działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła katolickiego obejmuje m.in. prowadzenie zakładów dla sierot, starców.
Ustawy kościelne wymagają ponadto spełnienia tylko dwóch warunków: posiadanie pokwitowana odbioru darowizny oraz sprawozdania z jej przeznaczenia w okresie dwóch lat. Niemniej jednak od 1 stycznia 2006 r. pokwitowanie odbioru darowizny kościelnej nie jest już wystarczające.
Zmianę warunków odliczania darowizny kościelnej wprowadzono do ustawy o PIT. Pieniądze muszą być wpłacone na konto obdarowanej kościelnej osoby prawnej. Po dwóch latach od przekazania darowizny trzeba postarać się o sprawozdanie z wykorzystania darowizny.
PRZYKŁAD: CO MUSI ZAWIERAĆ SPRAWOZDANIE
Przepisy ustaw kościelnych nie precyzują, jakie elementy musi zawierać sprawozdanie z wykorzystania darowizny kościelnej, odliczonej bez limitu przez podatnika. Jednak szczegółowość sprawozdania jest najczęstszym powodem kwestionowania odliczenia. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych ze sprawozdania powinno wynikać: na co zostały wydane pieniądze, kiedy miało to miejsce, w jakich kwotach pieniądze zostały wydane z ewentualnym ich przyporządkowaniem do celów.
Załącznik do zeznania
Zarówno darowizny limitowane, jak i kościelne podatnik odlicza, wypełniając dodatkowo formularz PIT/O. Podatnik wykazuje w nim zarówno kwotę dokonanego odliczenia (część B), jak i kwotę przekazanej darowizny oraz dane pozwalające na identyfikację wszystkich obdarowanych (część D). Jeżeli darowizn było kilka i w części D zabrakło miejsca na opisanie danych z nimi związanych, podatnik musi wypełnić kolejny załącznik PIT/O. Wskazuje w nich jednak tylko Numer Identyfikacji Podatkowej (poz. 1 lub 2), a następnie dane dotyczące darowizny w części D załącznika. Łączną liczbę składanych załączników PIT/O trzeba wpisać w formularzu właściwego zeznania rocznego. Formularze podatkowe dostępne są m. in. w urzędach skarbowych i na stronie Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl.
SŁOWNIK
DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO - to działalność społecznie użyteczna prowadzona przez:
• organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych
• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania,
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.
ORGANIZACJE POZARZĄDOWE - to niebędące jednostkami sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia.
Aleksandra Tarka
aleksandra.tarka@infor.pl
Podstawa prawna
• Art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Art. 55 ust. 7 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.).
• Art. 40 ust. 7 ustawy z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. nr 66, poz. 287 z późn. zm.).