Wycofywanie środków pieniężnych powierzonych funduszom inwestycyjnym wiąże się z dokonaniem przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI) odpowiedniego rozliczenia. Rodzaj zastosowanej księgowej metody rozchodowania jednostek ma wpływ na wynik z inwestycji, a tym samym na kwotę odprowadzonego 19-proc. podatku dochodowego, tzw. podatku Belki.
Trzy sposoby
W praktyce, w zależności od TFI, stosowane są trzy metody umorzenia jednostek: FIFO, według której umarzane są najpierw jednostki kupione najwcześniej, LIFO, przy użyciu której umarzane są najpierw jednostki kupione najpóźniej, oraz HIFO, zgodnie z którą w pierwszej kolejności umarzane są jednostki nabyte po najwyższej cenie.
Rodzaj metody jest istotny tylko wtedy, gdy uczestnik odkupuje tylko część jednostek, a nie decyduje się na umorzenie całego rejestru. Ma to znaczenie przy wielokrotnym nabywaniu i odkupywaniu jednostek czy też konwersji jednostek między funduszami.
Katarzyna Siwek z działu analiz Expander dodaje również, że metoda umorzenia jest istotna dla tych inwestorów, którzy przynajmniej na części posiadanych jednostek notują zysk i nabyli jednostki, z których dochód jest objęty podatkiem. Pamiętać bowiem trzeba, że zyski z inwestycji w fundusze rozpoczęte przed 1 grudnia 2001 r. nie są opodatkowane.
Metoda narzucona
W większości przypadków klient nie ma wpływu na rodzaj metody umarzania jednostek - ujęta jest ona bowiem w statucie danego TFI i zazwyczaj stosowana jest w odniesieniu do wszystkich funduszy. Jedną z nielicznych instytucji, która stwarza klientom możliwość indywidualnego wyboru metody rozchodowania, jest BZ WBK AIB TFI.
- Uczestnicy mają do dyspozycji cztery metody - mówi Monika Glinkowska, dyrektor zespołu obsługi klienta.
Oprócz podstawowych FIFO, LIFO i HIFO, które opierają się na ustalonych algorytmach, inwestujący w fundusze Arka poprzez platformę elektroniczną mogą zastosować również metodę własnego wyboru pakietów. Wtedy, jak tłumaczy Monika Glinkowska, składający zlecenie może dowolnie ustalić kolejność, w jakiej poszczególne pakiety jednostek uczestnictwa są umarzane.
Także w przypadku funduszy zarządzanych przez KBC TFI uczestnicy poprzez złożenie pisemnego oświadczenia mogą wskazać kolejność odkupywania jednostek. Jednak w przypadku większości TFI na polskim rynku metoda umorzenia jest z góry narzucona - przy czym najczęściej stosowaną metodą jest FIFO.
Ważna strategia
O tym, która metoda jest lepsza z punktu widzenia podatnika, decydujące znaczenie ma przede wszystkim strategia przyjęta przez inwestora. Za cel można przyjąć minimalizację podatku w bieżącej transakcji poprzez dobieranie pakietów jednostek o tej samej cenie i dacie nabycia albo maksymalizację przychodu w długim okresie.
Wszystko zależy jednak od spodziewanych kierunków zmian na rynkach. Zdaniem Moniki Glinkowskiej stosowanie metod opartych na terminach nabycia jednostek FIFO i LIFO ma uzasadnienie w przypadkach, gdy na rynku obserwujemy długofalowe i stabilne trendy. Natomiast w przypadkach wyraźnych wahań cen jednostek w różnych kierunkach bardziej uzasadnione jest stosowanie metody HIFO lub własnego wyboru.
- Interpretacje różnych TFI, co do tego, która metoda jest lepsza, różnią się, stąd też różne metody umarzania w różnych towarzystwach - dodaje Katarzyna Siwek.
Korzyści podatkowe
W praktyce trudno jednak jednoznacznie określić, która metoda jest najlepsza. Jedynie metoda własnego wyboru jako najbardziej elastyczna pozwala na optymalne dostosowanie do rynkowych uwarunkowań.
Katarzyna Siwek dodaje również, że ze względu na to, że w funduszach w przypadku umorzenia jednostek nie ma możliwości kompensacji zysków i strat, uzasadnione wydaje się umorzenie w pierwszej kolejności jednostek kupionych po najwyższej cenie (HIFO), na których inwestor ma zysk. Z kolei umorzenie jednostek, na których inwestor ma stratę przy założeniu ponownego wejścia do funduszu i wzrostu wartości jednostek do poziomu wyjściowego, oznacza konieczność zapłaty podatku mimo zerowego wyniku z inwestycji.
Jeżeli jednak inwestycję analizować kompleksowo, to należy również uwzględnić to, co dzieje się z pozostałymi jednostkami, które nadal pracują w funduszu. Okazać się może, że zysk z jednostek, które nadal pracują (w przypadku zastosowania metody HIFO), będzie w stanie pokryć podatek zapłacony mimo zerowego wyniku z jednego pakietu jednostek.
Trzeba również zaznaczyć, że podstawową metodą rozliczenia, wskazaną w ustawie o PIT, jest FIFO. Jest to niekorzystne dla uczestników, ponieważ w przypadku długoterminowych strategii inwestowania zyski są z reguły wprost proporcjonalne do upływu czasu.
19 proc. wynosi podatek od zysków z funduszy inwestycyjnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Rozliczenie podatkowe umorzonych jednostek
PRZEMYSŁAW MOLIK
przemyslaw.molik@infor.pl