Z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie, jeżeli sprawca zdarzenia (właściciel lub kierujący pojazdem) jest zobowiązany do jej naprawienia, w związku z:
• ruchem tego pojazdu,
• wsiadaniem do pojazdu lub wysiadaniem z niego,
• załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu,
• zatrzymaniem, postojem lub jego garażowaniem.
Poszkodowany w wypadku ma prawo do odszkodowania za:
• szkody majątkowe (np. uszkodzony samochód, zniszczone ubrania, przewożone mienie),
• szkody osobowe (koszty leczenia, zadośćuczynienie m.in. za ból, cierpienie psychiczne, a w przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu - rentę dożywotnią).
Ubezpieczony nie ma prawa do odszkodowania z tytułu omawianego ubezpieczenia. Polisa OC nie zabezpiecza także przed odpowiedzialnością karną. Natomiast odszkodowanie może zostać przyznane małżonkowi kierującego pojazdem, o ile doznał szkód w mieniu, które nie wchodzi w skład wspólnoty majątkowej, lub szkoda dotyczy uszczerbku na zdrowiu. Odszkodowanie należy się także poszkodowanym pasażerom.
Terminy
Właściciele pojazdów mechanicznych muszą się ubezpieczyć:
• najpóźniej w dniu rejestracji auta (poza pojazdami historycznymi),
• najpóźniej w dniu ustania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,
• najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy,
• przed wprowadzeniem pojazdów wolnobieżnych do ruchu (z wyłączeniem historycznych niedopuszczonych do ruchu oraz tych, które służą rolnikom w związku z posiadanym gospodarstwem rolnym),
• przed przekroczeniem granicy (jeżeli posiadacz (kierujący) wprowadzanego do ruchu na terytorium RP auta nie ma OC),
• przed wprowadzeniem do ruchu pojazdu, który nie został zarejestrowany (samochód, ciągnik rolniczy, motorower, przyczepa),
• przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów zarejestrowanych za granicą, niedopuszczonych do ruchu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeżeli umowa ubezpieczenia OC jest zawierana przed rejestracją, ubezpieczyciel ma prawo poprosić o zaświadczenie badania technicznego danego pojazdu lub o wyciąg ze świadectwa homologacji (względnie o odpis decyzji zwalniającej z tego obowiązku w danym przypadku).
Umowę zawiera się na 12 miesięcy, chyba że pojazd jest zarejestrowany na okres krótszy niż rok (wówczas można zawrzeć umowę krótkoterminową).
Brak wypowiedzenia dotychczasowemu ubezpieczycielowi umowy skutkuje automatycznym przedłużeniem na kolejny rok. Przed upływem roku nie można skutecznie wypowiedzieć umowy, nawet gdy opłaca się ją w ratach.
Samochód kupiony na rynku wtórnym pozwala korzystać przez 30 dni z OC poprzedniego właściciela, o ile wcześniej nie przerejestruje się pojazdu.
Uprawnienia organów kontroli
Choć OC samochodowe jest obowiązkowe, wielu posiadaczy nie wykupuje polisy, dlatego określone ustawą służby żądają okazania odpowiedniego dokumentu. Kto może o to poprosić? Policja, organy celne, straż graniczna, organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów, Inspekcja Transportu Drogowego, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny oraz inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego.
W przypadku braku OC organ kontrolny zawiadamia Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który rzecz wyjaśnia i nakłada karę finansową. Nawet gdy pojazd nie jest używany (np. stoi w garażu), obowiązek posiadania ważnego ubezpieczenia OC nie wygasa. Rezygnacja z OC jest możliwa jedynie po wyrejestrowaniu auta.
Kary z UFG
Opłata za niedopełnienie obowiązku posiadania polisy OC jest nakładana przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Jej wysokość w każdym roku kalendarzowym stanowi równowartość w złotych sumy wyrażonej w euro, zależnej od rodzaju ubezpieczenia.
Dla ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych opłata zależy dodatkowo od:
• rodzaju pojazdu,
• okresu pozostawania posiadacza auta bez ochrony ubezpieczeniowej i wynosi:
- 20% odpowiedniej opłaty, gdy okres braku polisy nie przekracza trzech dni,
- 50%, gdy okres ten nie przekracza 14 dni,
- 100%, gdy okres ten przekracza 14 dni.
Wysokość opłaty jest ustalana z zastosowaniem średniego kursu walut ogłaszanego przez NBP według tabeli kursów nr 1 w roku kontroli (w br. wynosi 3,5975 zł.).
Podstawowym zadaniem UFG jest wypłacanie odszkodowań i świadczeń w sytuacjach, gdy sprawca szkody komunikacyjnej nie był ubezpieczony lub gdy nie udało się go ustalić.
Honorata Zakrzewska-Krzyś