Świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń kupna i sprzedaży akcji oraz innych instrumentów finansowych odbywa się na podstawie umowy o świadczenie usług brokerskich, zawartej między firmą inwestycyjną a klientem. Szczegółowe warunki zawarcia i realizacji tej umowy określa regulamin świadczenia usług brokerskich.
Regulamin inwestowania
Szczegółowe zasady otwierania, prowadzenia i zamykania rachunku papierów wartościowych, rachunku pieniężnego, rachunku praw majątkowych, rachunku instrumentów rynku niepublicznego oraz ewidencji mogą być określone w jednym lub kilku regulaminach, pod warunkiem m.in., że regulaminy te zawierają wyraźnie wyodrębnione zapisy odnoszące się do każdej ze świadczonych usług.
Przed zawarciem umowy o świadczenie usług maklerskich firma inwestycyjna przekazuje klientowi, w formie pisemnej lub za pomocą elektronicznych nośników informacji, szczegółowe informacje dotyczące firmy inwestycyjnej oraz usługi, która ma być świadczona na podstawie zawieranej umowy. Jeżeli takie informacje są zamieszczone w regulaminie świadczenia danej usługi, przekazanie klientowi regulaminu przed zawarciem umowy stanowi wykonanie obowiązku przedstawienia wspomnianych informacji.
Obowiązująca od niespełna dwóch lat ustawa o obrocie instrumentami finansowymi ustawiła bardzo wysoko poprzeczkę przed instytucjami finansowymi, które zajmują się świadczeniem usług brokerskich, w tym prowadzeniem rachunków papierów wartościowych, oraz pośrednictwem w obrocie obligacjami czy jednostkami uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.
Sprawdzenie świadomości
Dotyczy to przede wszystkim ochrony praw osób fizycznych niebędących klientami profesjonalnymi takich instytucji. Ochrona ta poszła tak daleko, że osoby fizyczne, chcące skorzystać z usług biura maklerskiego, jeszcze przed zawarciem umowy muszą udzielić instytucji finansowej oferującej usługę informacji pozwalających na ustalenie, w jakim zakresie są obeznane z mechanizmami funkcjonowania rynków finansowych oraz do jakiego stopnia są świadome i akceptują poziom ryzyka związany z inwestowaniem w instrumenty finansowe oferowane przez czy za pośrednictwem brokera. Jeśli takie badanie wypadnie negatywnie, instytucja finansowa ma obowiązek odmówić osobie fizycznej świadczenia usług, czyli zawarcia umowy.
Jeżeli na podstawie zawieranej umowy ma być świadczona usługa zarządzania portfelem maklerskich instrumentów finansowych lub doradztwa inwestycyjnego, firma inwestycyjna zwraca się do klienta dodatkowo o przedstawienie informacji dotyczących maksymalnego poziomu i rodzaju ryzyka, jakie klient jest w stanie zaakceptować w ramach realizacji wskazanych celów inwestycyjnych.
W konsekwencji takich procedur ostrożnościowych prawie wszystkie domy maklerskie i im podobne instytucje oferują bardzo zbliżone warunki prowadzenia rachunków papierów wartościowych, a także świadczenia innych usług związanych z obrotem akcjami czy innymi instrumentami inwestycyjnymi.
W praktyce oznacza to, że szkoda czasu na studiowanie regulaminów świadczenia usług, od których zaczynamy kontakty z każdym domem maklerskim. W zasadniczych częściach: obowiązki i prawa maklera, prawa i obowiązki klienta, zasady wykonywania zleceń itp. niczym się one od siebie nie różnią, nic więc nam nie da ich porównywanie. Zamiast tego powinniśmy wnikliwie przeczytać rozporządzenie ministra finansów z 2005 roku w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych, które precyzyjnie reguluje te kwestie. Wszystkie zaś regulaminy brokerów stanowią powielenie tych reguł.
Jeśli na dodatek dokładnie zapoznamy się z ustawą z 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, możemy przystąpić do wyboru instytucji finansowej, z którą zawrzemy umowę o prowadzenie usług brokerskich, a zwłaszcza rachunku papierów wartościowych.
Prowizje maklerskie
To, co naprawdę różni propozycje możliwych do wykorzystania instytucji finansowych, to opłaty i prowizje za prowadzenie usług, których podejmują się w ramach zawartej z klientem umowy.
Dwie umowy w jednym banku
Pewnego rodzaju dyskonto w opłatach wiązać się może z przypadkiem, w którym okaże się, że najlepszą - lub jedną z najlepszych - wytypowanych przez nas instytucji finansowych, z którą bylibyśmy skłonni zawrzeć umowę o świadczenie usług brokerskich, jest dom maklerski ściśle związany z bankiem, w którym mamy swój rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy.
W wielu przypadkach bowiem zamiast zakładać dodatkowe konto (rachunek pieniężny) może on być także wykorzystany w celu rozliczania operacji giełdowych. A jeśli nawet nie, to na pewno założony on zostanie w banku, w którym mamy konto, bo zazwyczaj ten bank obsługuje także dom maklerski. A jak wiadomo, opłaty chociażby za przelewy wewnątrz tego samego banku są niższe niż w przypadku przelewów na konta w innych bankach. Nie bez znaczenia jest też czas potrzebny na przepływ gotówki. Jeśli wszystko odbywa się między kontami internetowymi w ramach tego samego banku, operacje są realizowane błyskawicznie - chociażby dlatego, że nie muszą przechodzić przez śluzę sesji bankowej izby rozliczeniowej; sesje te odbywają się tylko kilka razy dziennie o ściśle określonych godzinach.
Prawa i obowiązki inwestora
Inwestor przeprowadza swoje operacje za pośrednictwem firmy inwestycyjnej. Jego prawa i obowiązki są uregulowane w umowie z tą firmą. Ponadto musi przestrzegać ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, która, poza obowiązkami, daje mu liczne uprawnienia, w tym do korzystania z praw związanych z nabytymi instrumentami finansowymi.
Uprawnienia oraz obowiązki inwestora giełdowego są uregulowane w ustawie z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183, poz. 1538 z późn. zm.).
W przypadku obrotu akcjami i innymi instrumentami finansowymi kluczowe znaczenie ma umowa zawarta z firmą inwestycyjną, którą najczęściej jest dom maklerski (o jego wyborze pisaliśmy w II części poradnika). Umowa ta może dotyczyć tylko obrotu akcjami i innymi instrumentami finansowymi (umowa o świadczenie usług brokerskich). Inwestor może jednak zawrzeć kilka takich umów, dotyczących:
- świadczenia usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia derywatów,
- świadczenia usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia zagranicznych instrumentów finansowych,
- świadczenia usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia praw majątkowych,
- świadczenia usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów rynku niepublicznego,
- świadczenia usług polegających na zarządzaniu portfelem maklerskich instrumentów finansowych.
Przypomnijmy, że szczegółowe warunki zawarcia i realizacji poszczególnych umów o świadczenie usług maklerskich powinny być uregulowane w jednym lub kilku regulaminach świadczenia usług maklerskich, pod warunkiem że regulaminy te zawierają wyraźnie wyodrębnione zapisy odnoszące się do każdej ze świadczonych usług oraz spełniają wymogi przewidziane w przepisach.
Negatywny wynik
oceny wiedzy klienta o inwestowaniu i świadomości związanego z tym ryzyka może być powodem odmowy zawarcia umowy
Ważne!
Wszystkie zaś regulaminy brokerów stanowią powielenie reguł określonych w rozporządzeniu ministra finansów z 2005 roku w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych oraz banków powierniczych
NASZA RADA
ANALIZA KOSZTÓW
Analizując ofertę, jeszcze przed podpisaniem stosownej umowy, powinniśmy się skoncentrować na tych pozycjach z taryfy, które zdecydują o koszcie dokonywanych przez nas operacji finansowych. Jeśli zamierzamy inwestować długoterminowo, to oczywiście ważniejszą pozycją będzie opłata za prowadzenie rachunku niż za kupno i sprzedaż akcji na GPW. I odwrotnie - gdy zamierzamy poświęcić inwestowaniu na giełdzie więcej czasu, a może nawet pospekulować, często sprzedając i kupując akcje czy inne papiery wartościowe, najistotniejszym punktem tej analizy powinny być opłaty transakcyjne. Warto przy tym mieć na względzie, że najdroższym sposobem jest składanie zleceń bezpośrednio w punkcie obsługi klienta czy telefonicznie, najtańszym zaś korzystanie z kanału internetowego.
6 kroków
WYBIERAMY BIURO MAKLERSKIE
1 Ustal zakres usług finansowych, z których chcesz korzystać - w szczególności, czy interesuje cię doradztwo inwestycyjne lub zarządzanie portfelem.
2 Zdecyduj o kanałach dostępu, w tym zwłaszcza elektronicznych, za pośrednictwem których będziesz chciał składać zlecenia i ewentualnie korzystać z innych usług biura maklerskiego.
3 Sprawdź, czy z bankiem, w którym masz konto, związana jest firma maklerska, a jeśli tak, w pierwszej kolejności zainteresuj się jej ofertą, w tym sprawdź, czy oferuje pełen zakres interesujących cię usług oraz kanałów dostępu.
4 Porównaj opłaty i prowizje za prowadzenie rachunku papierów wartościowych, wykonywanie operacji, jakie będziesz najczęściej przeprowadzał, oraz świadczenie usług, z których będziesz korzystał.
5 Wybierz biuro maklerskie, które najwszechstronniej oraz najtaniej spełni twoje oczekiwania.
6 Nim złożysz podpis pod umową o świadczenie usług brokerskich, zapoznaj się z regulaminem świadczenia usług przez wybraną instytucję.
Edyta Dobrowolska