Podmiot świadczący wyłącznie usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz sporządzania (wypełniania) zeznań i deklaracji podatkowych może korzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT, a obowiązek ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej powstaje u niego na zasadach ogólnych.
Biuletyn Głównego Księgowego - wersja internetowa
Podatnicy, którzy po wejściu w życie zmian w ustawie z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym zrezygnowali ze zwolnienia podmiotowego z VAT, mogą powrócić do zwolnienia (wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym zrezygnowali z tego zwolnienia) od 1 maja 2015 r. Podatnicy powracający do zwolnienia podmiotowego powinni zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 8 maja 2015 r., składając aktualizację VAT-R. Tak wynika z komunikatu MF.
Rezygnacja z kasy rejestrującej spowoduje natomiast utratę prawa do ulgi na jej zakup. Dlatego takie działanie nie jest zalecane. Szkoda, że MF nie wydał interpretacji ogólnej przed 1 marca 2015 r., kiedy podatnicy musieli kupić kasy.
Obecnie MF w następujący sposób interpretuje usługi doradztwa podatkowego, których świadczenie powoduje utratę prawa do zwolnień.
I. Zwolnienie z podatku VAT wykonywania czynności doradztwa podatkowego
Zauważenia wymaga, że doradztwo podatkowe i związany z tym zawód doradcy podatkowego jest materią regulowaną ustawowo – ustawą z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (dalej „ustawa o doradztwie podatkowym”). Dla celów określenia czynności jakie może wykonywać doradca podatkowy został określony ustawowo zakres czynności uznawanych za czynności doradztwa podatkowego. Czynności doradztwa podatkowego – zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym – dla celów stosowania tej ustawy obejmują zatem:
1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
2) prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie,
3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,
4) reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.
Polecamy: Praktyczny leksykon VAT 2016
Stosownie do art. 2 ust. 1a ustawy o doradztwie podatkowym, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do czynności wykonywanych na rzecz osób trzecich odpowiedzialnych za zaległości podatkowe oraz następców prawnych podatników, płatników lub inkasentów w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
Ustawa o VAT przywołując pojęcie usług w zakresie doradztwa (zakres tego pojęcia obejmuje również doradztwo podatkowe), nie odwołuje się jednak wprost do innych aktów prawnych, w tym do ustawy o doradztwie podatkowym, zatem do celów stosowania przepisu art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT definicją czynności doradztwa podatkowego, stworzoną na potrzeby uregulowania zawodu doradcy podatkowego, można posiłkować się jedynie pomocniczo – decydujące znaczenie ma więc w omawianym zakresie wykładnia językowa.
W konsekwencji, biorąc pod uwagę wykładnię językową terminu „doradztwo” oraz potoczne rozumienie tego terminu, jak również brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o doradztwie podatkowym, należy zauważyć, iż doradztwo podatkowe sensu stricte obejmuje czynności polegające na udzielaniu porad z zakresu podatków czy też wskazywaniu sposobu postępowania w sprawie związanej z podatkami, w tym również na opracowaniu pewnej koncepcji czy strategii, którą podmiot np. podatnik może wykorzystać w prowadzonej przez siebie działalności, np. do podjęcia lub zaniechania konkretnego działania. Tym samym z katalogu czynności uznawanych za doradztwo podatkowe w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym, do celów stosowania przepisu art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT, za czynności o charakterze doradczym powinny zostać uznane tylko czynności polegające na udzielaniu takim podmiotom, jak: podatnicy, płatnicy i inkasenci, osoby trzecie odpowiedzialne za zaległości podatkowe oraz następcy prawni podatników, płatników lub inkasentów, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami. Powyższe znajduje również potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 maja 2007 r., sygn. K 42/05.
Natomiast czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych z istoty swej bliskie są działalności zawodowej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli czynnościom księgowym, a czynności polegające na sporządzaniu deklaracji i zeznań podatkowych mają w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny, choćby z tego względu, że sporządzane są na podstawie innych dokumentów, w szczególności ksiąg rachunkowych (vide uzasadnienie ww. wyroku Trybunały Konstytucyjnego). Tym samym czynności te nie stanowią doradztwa, o którym mowa w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT, niezależnie od tego, że zostały uznane za czynności doradztwa podatkowego w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 tej ustawy).
Powyższą wykładnię potwierdza również systematyka ustawy o VAT, zgodnie z którą prawodawca odróżnia usługi doradcze od księgowych (art. 281 pkt 3).
Odnosząc się natomiast do czynności reprezentowania podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach m.in. podatkowych i celnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym, wskazania wymaga, że czynności te pomimo zdefiniowania ich dla potrzeb ustawy o doradztwie podatkowym jako czynności doradztwa podatkowego mają z reguły charakter usług prawniczych, których świadczenie również nie może być objęte zwolnieniem na podstawie art. 113 ustawy o VAT.
Podsumowując, w sytuacji gdy podmiot (niezależnie od jego statusu czy też posiadania określonych uprawnień) będzie świadczył wyłącznie usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych lub też sporządzania (wypełniania) zeznań i deklaracji podatkowych i nie będzie świadczył usług doradczych lub prawniczych (takich jak wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym) nie znajdą zastosowania przepisy art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. a lub b ustawy o VAT. Podmiot taki będzie zatem mógł korzystać ze zwolnienia z podatku VAT (chyba, że zajdą inne niż omawiane przesłanki wyłączające ze zwolnienia określonego w art. 113 ustawy o VAT). Jeżeli natomiast dany podmiot (niezależnie od jego statusu czy też posiadania określonych uprawnień) będzie świadczył usługi o charakterze doradczym lub prawniczym (np. wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub pkt 4 ustawy o doradztwie podatkowym) znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. a lub lit. b ustawy o VAT.
W konsekwencji podmiotowi temu nie będzie przysługiwało prawo do korzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT.
II. Obowiązek ewidencjonowania na kasie rejestrującej czynności doradztwa podatkowego
Obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika bezpośrednio z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z powołanym przepisem podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani do ewidencji tej sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Co do zasady, wszyscy podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz ww. podmiotów zobowiązani są do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego za pomocą kas rejestrujących. Jednocześnie w oparciu o delegację wynikającą z art. 111 ust. 8 ustawy o VAT minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, może zwolnić na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, stanowiące wypełnienie tej delegacji, określa zakres zwolnień od ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących na lata 2015–2016. Zgodnie z regulacjami § 4 pkt 2 lit. g i h ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r., zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, o których mowa w § 2 i § 3 rozporządzenia, nie stosuje się w przypadku świadczenia usług prawniczych (z wyłączeniem czynności notarialnych) i usług doradztwa podatkowego.
Pojęcie usług doradztwa podatkowego użyte w regulacjach ww. rozporządzenia należy rozumieć w taki sam sposób, jaki został przyjęty na potrzeby interpretacji pojęcia „doradztwo” zawartego w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b ustawy o VAT i przedstawiony wyżej w niniejszej interpretacji ogólnej.
Polecamy: Jak rozliczyć VAT od sprzedaży dokonywanej przez rolników
Mając powyższe na uwadze, jeżeli dany podmiot (niezależnie od jego statusu czy też posiadania określonych uprawnień) będzie świadczył usługi doradztwa podatkowego lub prawnicze (np. wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 lub 4 ustawy o doradztwie podatkowym) na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o VAT, znajdą zastosowanie odpowiednio przepisy § 4 pkt 21 lit. g lub h ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r.
Tym samym dany podmiot będzie obowiązany do prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przy świadczeniu przedmiotowych usług. Przepis § 4 pkt 2 lit. h ww. rozporządzenia nie będzie miał natomiast zastosowania wobec podmiotów wykonujących usługi związane wyłącznie z obsługą rachunkowo-księgową, takie jak m.in. wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o doradztwie podatkowym np. prowadzenie ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, czy też wypełnianie deklaracji podatkowych.
oprac. Joanna Dmowska
ekspert w zakresie VAT, autorka licznych publikacji