Obowiązek prowadzenia ewidencji
Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży z zastosowaniem kasy fiskalnej (kasy rejestrującej) wynika z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Przepis ten określa ogólną zasadę, według której obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy fiskalnej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Wynika stąd, że jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.
Zamów bezpłatny 14-dniowy dostęp do INFORLEX Biura rachunkowe!
Wskazać jednak należy, że na mocy delegacji ustawowej zawartej w art. 111 ust. 8 ustawy o VAT, minister właściwy do spraw finansów publicznych może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku ewidencji oraz określić warunki korzystania ze zwolnienia.
Zwolnienia z ewidencji
Obecnie obowiązujący zakres zwolnień z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas fiskalnych zawarty został § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Rozporządzenie to określa zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących ze względu na rodzaj prowadzonej działalności (zwolnienie przedmiotowe) oraz ze względu na określoną wysokość obrotu (zwolnienie podmiotowe).
W przypadku zwolnienia przedmiotowego, czyli ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, to zakres tego zwolnienia zawiera załącznik do rozporządzenia. Natomiast, jeżeli chodzi o zwolnienie podmiotowe, rozporządzenie zakłada, że zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.
Zwolnienie ze względu na wysokość obrotów nie obejmuje jednak wszystkich podatników. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania nie stosuje się do podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania. Ponadto, niektóre usługi zostały wyłączone z prawa do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania bez względu na wysokość obrotów (zostały one określone w § 4 rozporządzenia).
Usługi doradztwa podatkowego bez zwolnienia
W przypadku biur rachunkowych istotna może okazać się kwestia związana z doradztwem. Zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej nie obejmuje bowiem usług związanych z doradztwem, w tym z doradztwem podatkowym. Wyłączenie ze zwolnienia tych usług nastąpiło z dniem 1 stycznia 2015 r. (na mocy rozporządzenia z 4 listopada 2014 r.). Zaznaczyć jednak należy, że wyłączenia to dotyczy czynności doradztwa, a nie przedstawicieli zawodu.
Według ustawodawcy doradztwo obejmować może szereg usług doradczych, np. podatkowe, gospodarcze czy finansowe. Jednym z rodzajów doradztwa jest więc doradztwo podatkowe.
Przy czym, ustawa o VAT przywołując pojęcie usług w zakresie doradztwa (zakres tego pojęcia obejmuje również doradztwo podatkowe), nie odwołuje się jednak wprost do innych aktów prawnych, w tym do ustawy o doradztwie podatkowym. W związku z tym, na co wskazują organy podatkowe, definicją czynności doradztwa podatkowego, stworzoną na potrzeby uregulowania zawodu doradcy podatkowego, można posiłkować się jedynie pomocniczo.
W związku z powyższym, co znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 maja 2007 r., sygn. K 42/05, biorąc pod uwagę wykładnię językową terminu „doradztwo” oraz potoczne rozumienie tego terminu, jak również brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o doradztwie podatkowym, należy zauważyć, iż doradztwo podatkowe sensu stricto obejmuje czynności polegające na udzielaniu porad z zakresu podatków czy też wskazywaniu sposobu postępowania w sprawie związanej z podatkami, w tym również na opracowaniu pewnej koncepcji czy strategii, którą podmiot np. podatnik może wykorzystać w prowadzonej przez siebie działalności np. do podjęcia lub zaniechania konkretnego działania.
Czynności doradztwa podatkowego a czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych
Wobec czego, na co wskazują wyjaśnienia Trybunału Konstytucyjnego, za czynności o charakterze doradczym powinny zostać uznane tylko czynności polegające na udzielaniu takim podmiotom jak: podatnicy, płatnicy i inkasenci, osoby trzecie odpowiedzialne za zaległości podatkowe oraz następcy prawni podatników, płatników lub inkasentów, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami.
Natomiast czynności polegające na prowadzeniu ksiąg i ewidencji podatkowych z istoty swej bliskie są działalności zawodowej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, czyli czynnościom księgowym, a czynności polegające na sporządzaniu deklaracji i zeznań podatkowych mają w znacznej mierze charakter techniczny, a nie prawny, choćby z tego względu, że sporządzane są na podstawie innych dokumentów, w szczególności ksiąg rachunkowych.
Tym samym czynności te nie stanowią doradztwa, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, niezależnie od tego, że zostały uznane za czynności doradztwa podatkowego w rozumieniu ustawy o doradztwie podatkowym.
Wracając do zwolnienia z obowiązku ewidencji za pomocą kas rejestrujących ze względu na określoną wysokość obrotu (zwolnienie podmiotowe). Oznacza to, że w przypadku biura rachunkowego świadczącego kompleksowe usługi księgowe (polegające na prowadzeniu w imieniu i na rzecz podatników ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych) obowiązują zasady ogólne.
W związku z czym takie biuro rachunkowe może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej tego rodzaju usług ze względu na nieprzekroczenie w poprzednim roku podatkowym kwoty obrotu zrealizowanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w wysokości 20 000 zł.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1221,
- ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2018 r., poz. 377, z późn. zm.),
- rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2017 r., poz. 2454).